Hər bir insan öz əməlləri və fəaliyyəti ilə
həyatda iz qoyur, hörmət və nüfuz qazanır. Belə
insanlardan biri də bütün həyatını gənc nəslin
təlim-tərbiyəsinə, ixtisaslı mütəxəssis kimi
yetişməsinə, iqtisad elminin inkişafına həsr
edən iqtisad elmləri doktoru, professor Asif
İsmayıl oğlu Şirəliyevdir. 70 illik ömür yolu
keçmiş Asif müəllim iqtisad elminin
zənginləşdirilməsində özünəməxsus rolu,
problemlərə münasibəti, tədqiqat və
ümumiləşdirmə metodu, dərin elmi-fəlsəfi məntiqi
olan tədqiqatçılardandır. O, çoxsaylı məqalə,
monoqrafiya və dərs vəsaitinin, o cümlədən MDB
ölkələrində, Misirdə, İranda, Türkiyədə və digər
ölkələrdə nəşr olunmuş elmi əsərlərin
müəllifidir.
Şəxsiyyətinə və elmi fəaliyyətinə yaxından
bələd olduğumuz Asif Şirəliyev zəngin bir ömür
yolu keçmişdir. Səmimi insan, qayğıkeş müəllim,
dəyərli tədqiqatçı və alim olan Asif müəllim
1939-cu il dekabrın 19-da Şərur rayonunun
Düdəngə kəndində dünyaya göz açmışdır. Orta
təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Dövlət
Universitetində ali təhsil almış və universiteti
fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Bakı Ali
Partiya Məktəbinin rus bölməsini də fərqlənmə
diplomu ilə başa vuran Asif müəllim 1970-ci
ilədək Naxçıvan Muxtar Respublikasında komsomol,
partiya və həmkarlar təşkilatlarında müxtəlif
vəzifələrdə işləmişdir. Lakin elmə olan böyük
marağı və yüksək tədqiqatçılıq istedadı onu əmək
fəaliyyətinin əsas hissəsini məhz bu sahəyə sərf
etməyə sövq etmişdir.
Hələ gənc yaşlarından onun müxtəlif mövzularda
məqalələri mətbuatda dərc olunmuşdur. 1971-ci
ildən Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda
müəllimlik etməklə yanaşı, həm də elm sahəsində
ilk addımlarını atmağa başlamışdır. Belə ki,
1971-1975-ci illərdə indiki Azərbaycan Dövlət
İqtisad Universitetinin aspiranturasında siyasi
iqtisad ixtisası üzrə təhsil almış və namizədlik
dissertasiyası üzərində işləməyə başlamışdır.
Asif müəllimin elmi bacarığı və çalışqanlığı
sayəsində dissertasiya işi tezliklə müdafiəyə
təqdim edilmiş və 1976-cı ildə o, həmin
universitetin ixtisaslaşdırılmış müdafiə
şurasında müvəffəqiyyətlə müdafiə edərək iqtisad
elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə layiq
görülmüşdür.
Ali məktəbdə müəllim kimi səmərəli fəaliyyəti,
elmi-tədqiqat işlərinin müsbət nəticələri,
təşkilatçılıq qabiliyyəti nəzərə alınaraq
A.Şirəliyev 1979-cu ildən etibarən Siyasi
iqtisad kafedrasının müdiri vəzifəsinə irəli
çəkilmişdir. 1984-cü ildən dosent, 1990-cı ildən
isə hələ elmlər namizədi ikən SSRİ Ali
Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə professor
elmi adına layiq görülən alim uzun illər ərzində
- 2004-cü ilədək Naxçıvan Dövlət Universitetinin
İqtisadi nəzəriyyə, İqtisadiyyat və tənzimlənmə
kafedralarının müdiri vəzifələrində çalışmışdır.
Həmin ildən bu günədək isə Asif müəllim
universitetin ən böyük fakültələrindən birinə -
İqtisad fakültəsinə rəhbərlik edir.
Yorulmaz tədqiqatçı kimi Asif müəllimin elmi
axtarışlarının istiqamətləri dövrün ən aktual
nəzəri iqtisadi problemlərini əhatə edir. Lakin
alimin çoxcəhətli elmi axtarışlarının mərkəzində
aqrar-sənaye kompleksində iqtisadi mənafelər
problemi dayanır. Təsadüfi deyil ki, uzun illər
iqtisadi mənafelər sahəsində elmi-tədqiqat
işlərini davam etdirən alim bu mövzuda doktorluq
dissertasiyasını Moskva Dövlət Universitetinin
Elmi Şurasında təsdiq etdirmiş, tamamlayaraq
2000-ci ildə Azərbaycan Dövlət İqtisad
Universitetində uğurla müdafiə etmiş və iqtisad
elmləri doktoru alimlik dərəcəsinə layiq
görülmüşdür.
Asif müəllimin araşdırmalarının çoxşaxəli olması
onun elmi biblioqrafiyasından da aydın görünür.
ümumilikdə, 170-dən çox elmi məqalə və tezisin,
38 monoqrafiya, dərs vəsaiti və metodik vəsaitin
müəllifi olan Asif müəllimin tədqiqat obyekti
genişdir. Alim iqtisadi nəzəriyyənin bir sıra
problemlərinin - məhsuldar qüvvələrin
yerləşdirilməsi və regionların iqtisadiyyatı,
aqrar-sənaye kompleksində qarşılıqlı iqtisadi
münasibətlər və əlaqələr, gəlirlərin
formalaşdırılması və bölüşdürülməsi, bazar
iqtisadi sisteminin qanunauyğunluqları, iqtisadi
mənafelər, bazar və bazar mexanizmi, aqrar
istehsalın təşkilinin yeni formaları, kəndli
təsərrüfatlarının səmərəliliyi məsələləri və s.
tədqiqi yönümündə sanballı, elmi-nəzəri və
praktiki əhəmiyyəti olan monoqrafiyalar, dərs
vəsaitləri, əlaqədar mövzuların tədrisi ilə
bağlı metodik vəsaitlər, sahibkarlar və iş
adamları üçün əməli vəsaitlərin müəllifidir.
Onun tərəfindən istehsalın səmərəliliyinin
yüksəldilməsinə dair verilmiş onlarca təklif və
tövsiyə təcrübədə geniş istifadə edilir. Asif
müəllim dövrün ən aktual problemləri ilə bağlı
respublikamızda və xaricdə keçirilən mötəbər
elmi tədbirlərdə məruzələr, mətbuatda və
televiziyada vaxtaşırı çıxışlar edir.
Nəinki bazar iqtisadiyyatının tələblərinə cavab
verən ali təhsilli mütəxəssis hazırlığında,
eləcə də elmi kadrların yetişdirilməsində də
Asif müəllimin əməyi böyükdür. Onun rəhbərliyi
və məsləhətçiliyi ilə 8 elmlər namizədi, 2
elmlər doktoru yetişmişdir. O, həmçinin 6
nəfərin doktorluq dissertasiyası üzrə rəsmi
opponent olmuşdur. Hazırda 4 iddiaçının elmi
rəhbəridir.
Asif müəllim ictimai fəaliyyəti ilə də
respublikamızda öndə gedən ziyalılardandır. Bir
sıra nüfuzlu komissiyaların və elmi qurumların,
o cümlədən AMEA İqtisadiyyat İnstitutunda
fəaliyyət göstərən İqtisadiyyat üzrə
Əlaqələndirmə Şurasının, Naxçıvan MR Aqrar
İslahat Komissiyasının, AMEA Naxçıvan bölməsində
fəaliyyət göstərən Dissertasiya Şurasının, NDU
Elmi Şurasının, universitetdə nəşr olunan "Elmi
əsərlər" jurnalının redaksiya heyətinin üzvüdür.
Ətrafında olan insanlara daim diqqət və qayğı
göstərmək amalı cəmiyyətdə ona böyük nüfuz
qazandırmışdır. Asif müəllim ictimaiyyət
içərisində yaxşı tanınır. Ensiklopedik biliyi,
möhkəm yaddaşı, adamlarla tez ünsiyyət qurmaq
bacarığı, mülayim xarakteri onun insanlar
arasında özünəməxsus imicini formalaşdırmışdır.
Asif müəllimin bu xüsusiyyətləri onun
respublikada ziyalılar ailəsi kimi tanınan, 11
elmlər doktoru və namizədi yetirmiş Şirəliyevlər
ailəsinə xas olan alimlik istedadı ilə
tamamlanır.
A.Şirəliyevin çoxillik səmərəli elmi-pedaqoji
fəaliyyəti dövlətimiz tərəfindən layiqincə
qiymətləndirilmişdir. Müxtəlif vaxtlarda o,
Naxçıvan MSSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin,
üİLKGİ MK-nın, Naxçıvan MSSR Təhsil Nazirliyinin
Fəxri fərmanları ilə təltif edilmişdir. 2007-ci
ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab
İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Tərəqqi" medalına
layiq görülməsi Asif Şirəliyevin əməyinə verilən
yüksək qiymətin ifadəsidir.
Alim hazırda ömrünün müdriklik çağını yaşayır.
Ulu Tanrıdan yeddi övlad, doqquz nəvə payı var.
Həyatını elmin, təhsilin inkişafına həsr edən
dəyərli ziyalı Asif Şirəliyevi irəlidə yeni
uğurlar gözləyir. 70 illik yubileyi münasibətilə
Asif müəllimi təbrik edir, ona uzun ömür və
cansağlığı arzulayırıq.
Ağarza RüSTƏMOV,
iqtisad elmləri doktoru,
Müslüm CABBARZADƏ,
iqtisad elmləri üzrə fəlsəfə
doktoru, dosent |