Şərqin qədim mədəniyyəti bəşəriyyətə, sözün əsl mənasında, bir sıra əvəzsiz töhfələr bəxş edib. Belə töhfələrdən biri də milyonların sevimli oyunu şahmatdır. Düşünmə və təhliletmə qabiliyyətini artıran, möhkəm iradə tərbiyə edən "ağlın gimnastikası" ilə çoxları maraqlanmış, onun hikmətlərinə bələd olmağa çalışmışdır.

Dünyanın əksər ölkələri kimi, Azərbaycanda da şahmata həmişə güclü maraq olmuşdur. Bu idman növü zəngin tarixi ənənələri ilə xalqımızın mədəniyyətində özünəməxsus yer tutur.

Uşaqların bu qədim oyuna maraq göstərməsində və onun sirlərinə dərindən yiyələnməsində ölkəmizdə fəaliyyət göstərən şahmat məktəblərinin böyük rolu var. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycanın 22 nəfər beynəlxalq qrossmeysterindən 15-i, 14 nəfər beynəlxalq idman ustasından 7-si, beynəlxalq reytinqə malik olan və dünya reytinq cədvəlinə daxil olan 100 azərbaycanlı şahmatçıdan 79-u məhz şahmat məktəblərinin yetirmələridir. Hər il ayrı-ayrı yaş qrupları üzrə oğlan və qızlar arasında keçirilən respublika birinciliklərinin qaliblərinin, Avropa, eləcə də dünya çempionatlarına vəsiqə qazanan şahmatçıların 70 faizdən çoxu bu məktəblərin idmançılarıdır.

Gənc şahmatçılarımız növbəti beynəlxalq yarışda da yüksək göstəricilər əldə edərək ilin ilk böyük uğurunu qazanıb. Yunanıstanın Saloniki şəhərində 4-12 aprel tarixlərində keçirilən məktəblilərin şahmat üzrə V Avropa  çempionatında ümumilikdə 24 ölkədən 227 şahmatçı iştirak edirdi. Əksəriyyəti kiçikyaşlı məktəbli olmasına baxmayaraq, onlardan 104 nəfəri beynəlxalq reytinqə malik şahmatçı idi.

Azərbaycanı bu yarışda respublikanın müxtəlif bölgələrində fəaliyyət göstərən uşaq-gənclər şahmat məktəblərinin 16 yetirməsi təmsil edirdi.

Azərbaycan şahmatçılarının artıq beşinci dəfə iştirak etdiyi bu yarışın favoritləri, əvvəlki illərdə olduğu kimi, Rusiya, Türkiyə, Hindistan, Ukrayna, Gürcüstan və Macarıstan idmançıları idi. Mükafata layiq yerlər uğrunda mübarizə də məhz bu ölkələr arasında oldu. Azərbaycan komandası oğlanlar 8-9, 10-11, 12-13, 14-15 yaş qruplarında, qızlar isə 12-13 və 16-17 yaş qruplarında mübarizə aparırdı. Şahmatçılarımızın elə ilk turlarda Türkiyə, Yunanıstan və Gürcüstan məktəblilərinə qalib gəlmələri bu yarışda hansı ölkənin daha güclü olduğunu aşkara çıxardı.

Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbinin yetirmələri Nərmin Xələfova 16-17 yaş qrupu üzrə qızlar arasında, Aqil Piriverdiyev 14-15 və Vüqar Əsədli 8-9 yaş qrupları üzrə oğlanlar arasında I yeri tutdular. Ucar rayon Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbinin yetirməsi Xatın Bağırova 12-13 və Bakı şəhər 1 nömrəli İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat-Dama Məktəbinin yetirməsi Nərmin Kazımova 16-17 yaş qrupları üzrə qızlar arasında II yerə layiq görüldülər. Gəncə şəhəri İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat-Dama Məktəbinin yetirməsi Ülviyyə Fətəliyeva 14-15 yaş qrupu üzrə qızlar arasında və Lənkəran Şəhər Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbinin yetirməsi Cavidan Babazadə 12-13 yaş qrupu üzrə oğlanlar arasında III yerin sahibi oldular.

Yarışlarda I yeri tutan şahmatçılar bu ilin iyul ayında Türkiyənin Kayseri şəhərində keçiriləcək məktəblilərin dünya çempionatına vəsiqə qazandılar.

Məktəblilər arasında şahmat üzrə V Avropa çempionatı şəxsi xarakter daşımasına baxmayaraq, hər ölkədən 5 şahmatçının göstəricilərinə əsasən komandalar arasında da nəticələr müəyyən edildi. Azərbaycan komandası 3 qızıl, 2 gümüş və 2 bürünc medal qazanaraq 24 ölkə arasında birinci yeri tutdu. Sonrakı iki yerə Türkiyə və Rusiya komandaları layiq görüldülər.

Məlumdur ki, iki aydan bir yeniləşən dünya reytinq cədvəlində Azərbaycan daim birinci onluqda olur. Yunanıstanın Saloniki şəhərində keçirilən çempionatda iştirak etmiş 16 həmyerlimizdən 7-si Vətənə medalla qayıtdı və məktəbli şahmatçılarımız sübut etdilər ki, uşaq və yeniyetmələr arasında da Azərbaycan şahmatı lider mövqedədir.

Hicran ƏKBƏROVA