Oktyabrın 22-də Təhsil Nazirliyində Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev
tərəfindən imzalanmış "Ali təhsil
müəssisələrində yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiq edilməsi barədə" 10 fevral 2010-cu il
tarixli Fərmanın icrası ilə əlaqədar görülmüş
işlərə həsr olunan kollegiya iclası keçirildi.
İclasda kollegiya üzvləri ilə yanaşı, maliyyə
naziri Samir Şərifov, iqtisadi inkişaf naziri
Şahin Mustafayev, Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət
Komissiyasının sədri Məleykə Abbaszadə, Nazirlər
Kabinetinin şöbə müdiri İsmayıl Sadıqov, Təhsil
Nazirliyi Aparatının məsul işçiləri, nazirliyin
şöbə müdirləri və struktur bölmələrinin
rəhbərləri, digər aidiyyəti nazirliklərin
nümayəndələri, dövlət və qeyri-dövlət ali təhsil
müəssisələrinin rektorları iştirak edirdilər.
Kollegiya
iclasını açan Azərbaycan Respublikasının təhsil
naziri Misir Mərdanov hamını salamlayaraq belə
bir mühüm məsələnin müzakirəsində iştirak
etdiklərinə görə qonaqlara təşəkkür etdi.
İclasın iş qaydası haqqında iştirakçılara
məlumat verən nazir mövzunun aktuallığını
diqqətə çatdırdı.
Təhsil naziri Misir Mərdanov "Ali təhsildə yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlı
mövcud vəziyyət və təkliflər" mövzusunda
məruzə-təqdimatla çıxış etdi.
İlk öncə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
cənab İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış "Ali
təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiq edilməsi barədə" 10 fevral
2010-cu il tarixli Fərmandan söz açan nazir onun
ali təhsilin inkişafında mühüm rol oynadığını
bildirdi. Qeyd olundu ki, ali təhsildə
keyfiyyəti təmin etmək; mülkiyyət formasından
asılı olmayaraq ali təhsil müəssisələri arasında
sağlam rəqabət mühiti yaratmaq; dövlət ali
təhsil müəssisələrinin əldə etdikləri maliyyə
vəsaitlərindən səmərəli, məqsədli istifadəsinə
şərait yaratmaq və şəffaflığı təmin etmək;
vəsaitlərin ayrılması prosesində subyektiv
amilləri aradan qaldırmaq; tələbələrin
keyfiyyətli təhsil alması üçün mülkiyyət
formasından asılı olmayaraq ali məktəbləri azad
seçmək imkanını artırmaq; dövlət ali təhsil
müəssisələrinin maliyyə müstəqilliyini artırmaq
ali təhsildə yeni maliyyələşmə mexanizminin
tətbiqinin əsas məqsədləridir.
Nazir ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin
imzaladığı müvafiq fərmanın icrası ilə əlaqədar
görülən işlər barədə kollegiya iştirakçılarına
ətraflı məlumat verərək bildirdi ki, tabeliyində
ali təhsil müəssisələri olan nazirlik, komitə və
təşkilatların təklifləri nəzərə alınaraq
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 6
may 2010-cu il tarixli 132 S və 133 S nömrəli
sərəncamları ilə ali təhsil müəssisələrinin
bakalavr və magistr səviyyələrinə dövlət
sifarişi ilə tələbə qəbulunun proqnozu təsdiq
olunmuşdur.
Təhsil naziri cari tədris ili üçün ali təhsil
müəssisələrinin bakalavr səviyyəsinə dövlət
sifarişi üzrə təsdiq olunmuş proqnozu
iştirakçıların nəzərinə çatdırdı. Hazırlanmış
xüsusi cədvəllərdə ixtisaslar və bu ixtisaslar
üzrə kadr hazırlığı ilə məşğul olan ali təhsil
müəssisələrinin adı, bununla bağlı statistik
rəqəmlər nümayiş olundu. Məruzə-təqdimatda
habelə ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə dövlət sifarişi
ilə ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və
magistratura səviyyələrində hər bir təhsilalana
düşən təhsil xərclərinin miqdarını əks etdirən
cədvəllər göstərildi. 2010-2011-ci tədris ili
üçün ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və
magistratura səviyyələri üzrə təsdiq olunmuş
proqnozda edilən yeniliklərdən bəhs olundu.
Verilən məlumatdan aydın oldu ki, ixtisaslar
üzrə dövlət sifarişinə tələbə qəbulunun proqnozu
ayrı-ayrı ali məktəblər üzrə deyil, ümumi
şəkildə təsdiq edilmişdir. Ayrı-ayrı
universitetlərin qəbul planında ixtisaslar üzrə
dövlət sifarişi və ödənişli əsaslarla qəbulun
proqnozu birgə verilmişdir. Bu da, öz
növbəsində, dövlət sifarişi ilə təhsil almaq
hüququ qazanmış abituriyentlərin ali məktəbləri
seçmək imkanını artırmışdır.
Nazir daha sonra "Azərbaycan Respublikasında ali
təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi ilə bağlı dövlət sifarişi
ilə ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat və
magistratura səviyyələrində kadr hazırlığının
maliyyələşdirilməsi qaydaları" haqqında söz
açdı. Həmin sənəddə hər il üçün ayrı-ayrı
ixtisaslar üzrə ali təhsil müəssisələrinin
bakalavriat və magistratura səviyyələrinin
dövlət sifarişi əsasında tələbə qəbulunun
proqnozunun hazırlanması mexanizminin,
adambaşına maliyyələşmənin həcminin
müəyyənləşdirilməsi, dövlət sifarişi
çərçivəsində təhsilalanların
müəyyənləşdirilməsi, maliyyələşmənin şərtləri,
onun səmərəliliyinə nəzarətin öz əksini tapdığı
qeyd olundu və bunları əks etdirən slaydlar
iştirakçıların diqqətinə çatdırıldı.
Ali təhsil müəssisələrində yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi ilə bağlı əsas
yeniliklərdən danışan təhsil naziri dövlət
sifarişinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar
ayrılan vəsaitlərin xərclənməsində ali təhsil
müəssisələrinin səlahiyyətlərinin artırıldığını
söylədi. Belə ki, əvvəlkindən fərqli olaraq bu
vəsaitlər ali təhsil müəssisəsinə 40 xərc
maddəsi üzrə deyil, 4 xərc maddəsi üzrə
ayrılacaq və ali təhsil müəssisəsi digər
xərcləri özü sərbəst müəyyənləşdirərək müvafiq
xərclər smetası tərtib edib icra edəcək.
Məruzə-təqdimatda sonra cari tədris ilində
dövlət sifarişinin yerinə yetirilməsində iştirak
etmiş dövlət və özəl ali təhsil müəssisələrinin
adları açıqlandı. Verilən məlumatdan aydın oldu
ki, ölkədə fəaliyyət göstərən 52 ali təhsil
müəssisəsindən 42-si dövlət sifarişinin yerinə
yetirilməsində iştirak edib.
Nazir Misir Mərdanov Azərbaycan Respublikası
Nazirlər Kabinetinin "Ali təhsil müəssisələrində
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiq edilməsi
haqqında" 25 iyun 2010-cu il tarixli, 120
nömrəli qərarının icrası ilə bağlı görülən
işlərdən söz açdı. Qeyd edildi ki, Nazirlər
Kabinetinin müvafiq qərarı Təhsil Nazirliyinin
5 avqust tarixli, 1103 nömrəli əmri ilə elan
olunmuş və dövlət sifarişinin yerinə
yetirilməsində iştirak edən bütün ali təhsil
müəssisələrinə göndərilmişdir. Hazırda dövlət
sifarişi üzrə qəbul olunan tələbələr barədə
məlumatlar ali məktəblər tərəfindən nazirliyə
təqdim olunmuş və ali təhsil müəssisələri ilə
Təhsil Nazirliyi arasında müvafiq müqavilələr
bağlanmışdır. Nazir müqavilə bağlanılmış dövlət
və özəl ali təhsil müəssisələrinin adlarını qeyd
etdi. Diqqətə çatdırdı ki, ayrılan vəsaitin
dövlət sifarişi ilə təhsil almaq hüququnu
qazanan abituriyentlərin seçdikləri ali təhsil
müəssisəsinə ödənilməsi Nazirlər Kabineti
tərəfindən təsdiq olunmuş qaydaların müvafiq
bəndinə əsasən Təhsil Nazirliyinin öhdəsinə
verilib.
Məruzə - təqdimatında yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi baxımından 2010-2011-ci
tədris ilində ixtisaslar üzrə ali məktəblərin
bakalavriat səviyyəsinə dövlət sifarişi əsasında
tələbə qəbulunun nəticələrinə geniş toxunan
nazir kollegiya iştirakçılarının diqqətini
hazırlanmış xüsusi cədvəllərə yönəltdi.
İxtisasların adı, dövlət sifarişi planı, ali
təhsil müəssisəsinin adı və dövlət sifarişi ilə
qəbul olunanların sayını, planla onun yerinə
yetirilməsi arasındakı fərqi göstərən cədvəllər
üzərində ətraflı təhlil aparan təhsil naziri
bunların hər birini ayrı-ayrılıqda şərh etdi.
Daha sonra 2010-2011-ci tədris ilində ali
məktəblər üzrə də bakalavriat və magistratura
səviyyələrinə dövlət sifarişi əsasında tələbə
qəbulunun nəticələri ilə bağlı statistik
rəqəmləri özündə əks etdirən digər məlumatlar
iştirakçılara təqdim olundu.
Yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi
baxımından 2010-2011-ci tədris ilində ali təhsil
müəssisələrinə aparılmış qəbulun nəticələrinin
ilkin təhlilini aparan təhsil naziri qarşıya
çıxan problemlər, onların aradan qaldırılması
üçün müvafiq tədbirlərin müəyyənləşdirilməsinin
vacibliyini önə çəkərək bir sıra məsələlərə öz
münasibətini bildirdi.
Təhsil naziri çıxışında yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqi nəticəsində əldə olunan
ilkin nailiyyətlər və ali məktəblərin qarşısında
duran əsas vəzifələrə toxundu. Qeyd olundu ki,
yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə
əlaqədar hər bir ali məktəbin ayrı-ayrı
ixtisaslarının və bütövlükdə özünün cəmiyyətdə
nüfuzu müəyyənləşmişdir. Bu zaman həm də hər bir
ixtisasın cəmiyyət arasında nüfuzu aşkar olunur.
Tələbələrin keyfiyyətli təhsil alması üçün
mülkiyyət formasından asılı olmayaraq ali
məktəbləri azad seçmək imkanı təmin edilmişdir.
Cari tədris ilindən başlayaraq dövlət
sifarişinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar ali
təhsil müəssisələrinə vəsaitlər, yuxarıda qeyd
edildiyi kimi, əvvəlkindən fərqli olaraq 40 xərc
maddəsi ilə deyil, 4 xərc maddəsi ilə ayrılacaq.
Yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi dövlət
ali təhsil müəssisələrinin mövcud resurslardan
səmərəli və daha rasional şəkildə istifadəsini
tələb edir və bununla bağlı müvafiq tədbirlərin
həyata keçirilməsini zəruriləşdirir. Yeni
mexanizm ali məktəbləri ayrı-ayrı ixtisaslar
üzrə mütəxəssis hazırlığının keyfiyyətini
yüksəltməyə vadar edir. Ali məktəblərin
qarşısında duran vəzifələrdən biri də müvafiq
ixtisaslara gəncləri cəlb etmək üçün müxtəlif
tədbirlərin (reklam, veb saytların yaradılması,
proqramların təkmilləşdirilməsi və s.) həyata
keçirilməsini təmin etmələridir.
Yeni maliyyələşmə mexanizminin tətbiqinin
üstünlüklərini qeyd edən nazir daha sonra bu
məsələnin öz müsbət həllini tapması ilə bağlı
bir sıra təklifləri kollegiya iştirakçılarının
diqqətinə çatdırdı. Verilən təkliflərdə dövlət
sifarişi əsasında təhsilalanlar üçün
müəyyənləşdirilmiş məbləğin artırılması;
paytaxtdan kənarda yerləşən ali məktəblər üçün
dövlət sifarişi ilə müsabiqə balının ayrıca
müəyyənləşdirilməsi; dövlət əhəmiyyətli
ixtisaslara dövlət sifarişi ilə qəbul zamanı
müsabiqə ballarının müəyyənləşdirilməsinə fərdi
yanaşılması; ayrı-ayrı ali məktəblərə qəbul
planı müəyyənləşdirilərkən əvvəlki ilin dövlət
sifarişi ilə bağlı qəbulunun nəticələrinin
nəzərə alınması; ali məktəblərin ayrı-ayrı
ixtisaslarına ödənişli əsaslarla qəbul olunan
tələbələrin təhsil haqqının həmin ixtisasın
dövlət sifarişinə ayrılmış ödəniş həcminin 60
%-dən az olmayaraq müəyyənləşdirilməsi; ali
məktəblərin bəzi ixtisaslarına olan
inhisarçılığın aradan qaldırılması; ödənişli
əsaslarla qəbul olan məcburi köçkünlərin təhsil
haqlarının müvafiq komitə tərəfindən ödənilməsi;
dövlət sifarişi üzrə qəbulda müsabiqə ballarının
ixtisas qrupları üzrə deyil, eyniyönümlü
ixtisaslar üzrə müəyyənləşdirilməsi (məsələn,
kənd təsərrüfatı, texnologiya, neft, aviasiya və
s.); özəl ali məktəblərin dövlət sifarişində
iştirakının stimullaşdırılması; büdcədənkənar
vəsaitlərin 4 xərc maddəsi üzrə, gələcəkdə isə
ümumi məbləğ səviyyəsində planlaşdırılması,ilin
sonuna qalan vəsaitlərin növbəti ilə keçirilməsi
və bu vəsaitlərin xərclənməsində ali məktəblərin
səlahiyyətlərinin artırılması məsələləri öz
əksini tapmışdı.
Çıxışının sonunda nazir Misir Mərdanov ali
məktəblərin rektorlarına yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqinin uğurla həyata
keçirilməsində fəallıq göstərməyə, bu işə
olduqca məsuliyyətlə yanaşmağı tövsiyə etdi.
Sonra məruzə ətrafında çıxışlar oldu.
Maliyyə naziri Samir Şərifov belə bir mövzuda
kollegiya iclasının keçirilməsini təqdirəlayiq
hal olduğunu deyərək müzakirə olunan məsələnin
vacibliyini önə çəkdi. Ali təhsildə yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiqinin
üstünlüklərinə toxunan maliyyə naziri bununla
bağlı bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirdi.
İqtisadi inkişaf naziri Şahin Mustafayev bu
sahədə daha mükəmməl nəticə əldə etmək üçün
beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsinin də
zəruriliyini qeyd edərək burada təqdim olunan
statistik rəqəmlərlə bağlı öz fikir və
mülahizələrini söylədi.
Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının sədri
Məleykə Abbaszadə tədrisdə keyfiyyət və bu
keyfiyyətin qəbul prosesində necə təmin
edilməsi, ən başlıcası isə yeni maliyyələşmə
mexanizminin tətbiqinin son nəticədə keyfiyyətə
necə təsir göstərə bilməsindən söz açdı.
M.Abbaszadə həmçinin qeyd etdi ki, yaxşı olar,
cari ilin sonuna kimi qəbul planının layihəsi
onlara təqdim olunsun. Bildirdi ki, planın tez
verilməsi abituriyentlərin və onların
valideynlərinin bu haqda vaxtında ətraflı
məlumat almasına imkan verər.
Nazirlər Kabinetinin şöbə müdiri İsmayıl Sadıqov
ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi
altında təhsil sahəsində aparılan məqsədyönlu
işlərdən danışdı. Təhsilin inkişafı ilə bağlı
həyata keçirilən tədbirlərdən, aparılan
islahatlardan söz açan şöbə müdiri müzakirə
olunan məsələnin uğurlu həllinin nəticə etibarı
ilə ali təhsilimizin keyfiyyətinin
yüksəldilməsinə, onun yeniləşməsinə imkan
yaradacağını dedi.
Çıxışlarda həmçinin ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə
vəsaitlərin müəyyənləşdirilməsi qaydasının
təkmilləşdirilməsi, ali məktəblərə vəsaitlərin
səmərəli xərclənməsi baxımından zəruri
köməkliyin göstərilməsi, ali təhsildə yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi ilə bağlı
abituriyentlər və tələbələr arasında müvafiq
maarifləndirmə işlərinə diqqətin artırılmasının
vacibliyi qeyd olundu.
Geniş diskussiya və fikir mübadiləsi şəraitində
keçən kollegiya iclasında Bakı Dövlət
Universitetinin rektoru, millət vəkili Abel
Məhərrəmov, Azərbaycan Dillər Universitetinin
rektoru, millət vəkili Səməd Seyidov,
Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru
Əhliman Əmiraslanov, Bakı Slavyan
Universitetinin rektoru Kamal Abdullayev,
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət
Universitetinin rektoru Timuçin Əfəndiyev,
Azərbaycan Milli Konservatoriyasının rektoru
Siyavuş Kərimi , Aqrar Universitetinin rektoru
Mirdamət Sadıqov və başqaları söz alaraq yeni
maliyyələşmə mexanizminin tətbiqi vəziyyəti
barədə fikirlərini bildirdilər, bir sıra
təkliflərlə çıxış etdilər.
İclası yekunlaşdıran təhsil naziri Misir
Mərdanov mövzu ətrafında aparılan müzakirələrin
hər bir iştirakçı üçün faydalı olduğunu, yeni
maliyyələşmə mexanizminin uğurla həyata
keçirilməsinə imkan və şərait yaradacağına ümid
etdiyini bildirdi.
Kollegiya iclasının sonunda qərara alındı ki,
mövcud problemlərin həlli yolları axtarılmalı,
təhlil edilməlidir. Bunun üçünsə aidiyyəti
nazirliklərin mütəxəssislərindən ibarət işçi
qrupu birlikdə işləyib, növbəti ilə proqnoz
hazırlamaqdan ötrü təkliflər irəli sürməli və
müzakirəyə təqdim etməlidirlər.
Samirə KƏRİMOVA |