Ən yaxşı müəllimlər

 

Ən yaxşı məktəblər

 

700 bal toplayanlar

 

Azərbaycan Respublikasının
Təhsil Qanunu

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİNİN ORQANI

Ana səhifə Seçilmişlərə əlavə et Bizə yazın

 
 
 Xəbərlər
 
 
 
Rəsmi
 
 
 Heydər Əliyev Fondu
 
 
 
Qanunvericilik
 
 
 
Təhsil Nazirliyində
 
 
 
Pedaqoji yazılar
 
 
 Müsahibələr
 
 
 
İdman
 
 
 
Fotoqalereya
 
 
 Arxiv
 
 
 
Əlaqə

 
 
 

Dünya universitetləri

 
 
 

İnternet və ya sayt daxilində  axtarmaq istədiyiniz sözü xanaya yazıb "Axtar" düyməsini sıxın

internetdə

saytda

 
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

 
 
 

ARXİV

15 Aprel 2011 - �14

 

Dünya təhsili

 

Türkiyənin təhsil sistemi

 
 

Türkiyə Respublikası

 
   
Ərazisi:  783,562 min kv.km.
Əhalisi: 73,8 milyon nəfər    
Paytaxtı: Ankara şəhəri
Dövlət dili:  Türk dili  
Pul vahidi: Lirə
 

                               

Təhsil sistemi 

XX əsrin birinci yarısında Türkiyədə əhalinin böyük əksəriyyəti savadsız olsa da, hazırda ölkədə savadlılıq səviyyəsi 90 faizdən yüksəkdir. Türkiyənin ümumi orta təhsil sistemi 8 illik ibtidai, 4 illik orta təhsilə əsaslanır. Ölkə Konstitusiyasına əsasən təhsil müəssisələrində Türkiyə vətəndaşlarına ana dili kimi yalnız türk dili tədris olunur.

 Türkiyədə 1930-cu ilə qədər cəmi 2 universitet - İstanbul Universiteti və İstanbul Texniki Universiteti  mövcud olduğu halda, bu gün 170-dən artıq ali məktəb fəaliyyət göstərir. Ölkənin ən qədim ali məktəbi olan İstanbul Universiteti 1456-cı ildə, İstanbul Texniki Universiteti isə 1773-cü ildə yaradılıb. Onu da qeyd edək ki, son 50 ildə qardaş ölkənin ali məktəblərinə idarəetmə baxımından olduqca böyük sərbəstlik verilib. Universitetlərə qəbul Tələbə Seçmə Sınağı vasitəsi ilə həyata keçirilir.

Türkiyənin milli təhsil sistemi planlı və əyani təhsil olaraq, iki əsas hissədən ibarətdir.

Planlı təhsil - müəyyən yaş qrupundakı və eyni səviyyədəki şəxslər üçün, müvafiq proqramlarla məktəblərdə tədris edilən sistemli təhsildir. Planlı təhsil məktəbəqədər, ibtidai, orta və ali təhsili əhatə edir.

Əyani təhsil, təhsilin hər hansı bir mərhələsində ayrı-ayrı fərdlərə maraq və ehtiyacları olan sahədə verilən təhsil növlərinin hamısını əhatə edir. Əyani təhsil ümumi təhsil və texniki peşə təhsili olaraq, iki hissədən ibarətdir.

Əyani təhsil müəssisələrinə xalq təhsili mərkəzləri, təcrübə təhsili mərkəzləri, qız sənət məktəbləri, təkmilləşmə institutları, sənaye sənət məktəbləri, özəl kurslar, özəl dərs evləri, özəl təhsil və təcrübə məktəbləri, özəl peşə məktəbləri, özəl peşə təhsili mərkəzləri, özəl elm və sənət mərkəzləri, açıq ibtidai təhsil məktəbi və açıq lisey təhsili daxildir.

Əyani təhsil vətəndaşlara oxumağı, yazmağı öyrətmək, ilkin biliklər vermək, bilik və qabiliyyətlərini inkişaf etdirmək, gələcəyini təmin edəcək yeni imkanlar qazandırmaq məqsədi ilə verilən məktəbdənxaric təhsildir. Əyani təhsil xalq təhsili, təcrübə təhsili və qiyabi təhsil yolu ilə həyata keçirilir. Hər il əyani təhsil müəssisələrində (xalq təhsil mərkəzi və təcrübə mərkəzlərində) milyonlarla tələbə təhsil alır. Eləcə də bir tədris ili ərzində minlərlə şagird açıq ibtidai təhsilə və ya açıq lisey təhsilinə cəlb olunur.

Bu gün Türkiyədə ibtidai, orta, peşə və texniki orta təhsil pillələrində kompüter texnologiyalarından istifadə olunmasına geniş yer verilir. Müvafiq tədris proqramları vasitəsi ilə aşağı siniflərdən şagirdlərə informatika fənni üzrə müvafiq biliklər aşılanır, onların müasir kompüter texnologiyalarından istifadə vərdişlərinə yiyələnmələrinə xüsusi diqqət yetirilir. 

Məktəbəqədər təhsil 

Məktəbəqədər təhsil pilləsində 3-5 yaşlı uşaqların könüllü təhsili nəzərdə tutulur. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti 3 formada həyata keçirilir-müstəqil, qız peşə liseylərinə bağlı sınaq sinifləri və ya digər təhsil müəssisələrinin nəzdindəki bağçalar kimi.

Məktəbəqədər təhsilin məqsədi uşaqların fiziki, zehni, psixoloji inkişafını, ibtidai təhsilə hazırlanmasını, müvafiq vərdişlər qazanmasını, türk dilində səlis danışmasını və onlar üçün müştərək təlim-tərbiyə mühiti yaradılmasını təmin etməkdir. 

İbtidai təhsil 

Türkiyədə ibtidai təhsil icbaridir və dövlət məktəblərində pulsuzdur.  İbtidai təhsil pilləsi 6-14 yaş arasındakı uşaqları əhatə edir.

İbtidai təhsilin məqsədi uşaqların yaxşı bir vətəndaş kimi yetişməsini təmin etmək, onların zəruri məlumat, qabiliyyət, davranış, vərdiş qazanmasına, milli ruhda formalaşmalarına yardımçı olmaqdır. Şagirdlərin maraq, bacarıq və qabiliyyət istiqamətlərinə uyğun inkişafı, onların həyata və növbəti təhsil pilləsinə hazırlanması da ibtidai təhsilin başlıca vəzifələrindəndir. Səkkizillik ibtidai təhsilin sonunda şagirdlərə müvafiq diplom verilir. 

Orta təhsil 

Türkiyədə orta təhsil dördillikdir. Orta təhsil ümumi, peşə və texniki orta təhsil müəssisələrini əhatə edir.

Orta təhsilin məqsədi şagirdlərə ortaq mədəni dəyərlər aşılamaq, fərd və cəmiyyət məsələlərini anlatmaq, onları ölkənin sosial-iqtisadi və mədəni inkişafına layiqli töhfələr verə biləcək vətəndaş kimi yetişdirmək, şagirdləri həm ali təhsilə, həm peşəyə, həm də müstəqil həyata hazırlamaqdır.

Orta təhsil müxtəlif proqramlara uyğun tədrisə əsaslanır. Şagirdlər istək və qabiliyyətləri müqabilində bu proqramlardan birini seçərək ümumi liseylərdə, fənn liseylərində, sosial elmlər liseylərində, idman liseylərində, incəsənət liseylərində və çoxproqramlı liseylərdə təhsil ala bilərlər. 

Peşə və texniki orta təhsil 

Peşə və texniki orta təhsil peşə sahələrinə müvafiq olaraq müəyyən əmək qabiliyyəti və vərdişləri verən, şagirdləri ali təhsilə hazırlayan təhsil müəssisələridir. Peşə və texniki orta təhsil müəssisələri sırasında oğlan texniki tədris məktəbləri, qız texniki tədris məktəbləri, ticarət və turizm tədrisi məktəbləri, din tədrisi məktəbləri əsas yer tutur. 

Özəl təhsil və tədris 

Özəl təhsilin məqsədi qüsurlu uşaqların tədrisə cəlb olunmasına, onların cəmiyyətə inteqrasiyasına və müəyyən peşələrə yiyələnmələrinə kömək etməkdən ibarətdir. Özəl təhsildə uşaqların qüsurlarına uyğun olaraq xüsusi tədris proqramlarından istifadə olunur.

Özəl təhsil məktəblərində (Azərbaycandakı xüsusi təyinatlı internat-məktəblərə uyğun tədris ocaqları) ibtidai təhsildən əvvəl hazırlıq sinfi mövcuddur. Nisbətən az qüsurlu şagirdlər birbaşa ibtidai təhsilə başlaya bilərlər. Özəl təhsil məktəblərində görmə, eşitmə, ortopedik, zehni qüsurluların, xroniki xəstəliyi olanların, otistik (ruhi xəstə) uşaqların, üstün və ya özəl qabiliyyətlilərin təhsili, eləcə də özəl siniflərdə təhsili üzrə tədris aparılır.

Özəl tədris müəssisələri isə hər mərhələ və növdəki özəl məktəbləri, özəl dərs evlərini, özəl peşə və texniki kursları, özəl sürücü kurslarını və özəl şagird araşdırma təhsil mərkəzlərini əhatə edir. Özəl tədris müəssisələri Milli Təhsil Nazirliyinin nəzarəti altında fəaliyyət göstərir. 

Ali təhsil 

Ali təhsil orta məktəb məzunlarının müvafiq ixtisaslara sahib olmasını və yüksək səviyyəli mütəxəssislər kimi yetişməsini təmin edir. Türkiyənin ali təhsil müəssisələri sırasına universitetlər, institutlar, konservatoriyalar, peşə ali məktəbləri daxildir. Türkiyədə 104 dövlət, 62 vəqf universiteti və 7 peşə ali məktəbi fəaliyyət göstərir.

Türkiyə ali təhsilinin məqsəd və vəzifələri milli təhsilin ümumi məqsəd və təməl prinsiplərinə uyğun olaraq müəyyən edilib:

* Tələbələri maraq, istedad və qabiliyyətləri müqabilində dövlətin elm və təhsil siyasətinə, əmək qabiliyyəti ehtiyaclarına görə yetişdirmək;

* Müxtəlif istiqamətlərdə elmi inkişafa nail olmaq;

* Ölkənin ümumi inkişafı naminə dərin elmi araşdırmalar aparmaq;

* Hökumət və qeyri-hökumət təşkilatları ilə işbirliyi şəraitində tədris və araşdırma mövzularının nəticələrini cəmiyyətə təqdim etmək;

* Elmi araşdırmaların nəticələrinə həsr olunmuş, elm və texnikanın inkişafını təmin edən nəşrləri təqdim etmək;

* Türkiyə cəmiyyətinin ümumi səviyyəsini yüksəldən, ictimai rəyi aydınlaşdıran elmi məlumatları xalqa çatdırmaq və əyani təhsil xidmətləri göstərmək.

Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, ali məktəblərinə dünyanın bütün ölkələrindən böyük axın olan Türkiyə universitetlərində təhsil alan azərbaycanlıların sayı ilbəil artmaqdadır. Azərbaycanla Türkiyə arasında inkişaf edən təhsil əlaqələrinin nəticəsidir ki, dövlət xətti və "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində 950-yə yaxın azərbaycanlı Türkiyə universitetlərində ölkəmiz üçün prioritet ixtisaslar üzrə təhsil alır. Çoxsaylı azərbaycanlı gənclər qardaş ölkədə ali təhsillərini başa vuraraq, yüksək ixtisaslı mütəxəssis kimi Azərbaycanda çalışmaqda, ölkə həyatının ayrı-ayrı sahələrinin inkişafına layiqli töhfələr verməkdədirlər. 

Təhsilin idarə olunması 

Türkiyədə təhsilin idarə olunması üzrə üç qurum - Milli Təhsil Nazirliyi, Ali Təhsil Komitəsi və Şagird Seçmə və Yerləşdirmə Mərkəzi fəaliyyət göstərir.

Türkiyənin Milli Təhsil Nazirliyinin strukturu mərkəz təşkilatı, şəhər-əyalət təşkilatı, ölkədənkənar təşkilatlar və digər tabe təşkilatlardan ibarətdir. Nazirliyin mərkəzi aparatı Təlim və Tərbiyə Heyəti İdarəsi, əsas xidmət təşkilatları, müraciət etmə və yoxlama təşkilatları, köməkçi təşkilatlar və layihələrin Koordinasiyası Mərkəzindən ibarətdir. Nazirlik hökumətin ümumi siyasəti, milli mənafelər, inkişaf planları və illik proqramlara uyğun olaraq fəaliyyət göstərir, digər qurumlarla işbirliyi və koordinasiyanı təmin edir.

Təlim və Tərbiyə Heyəti İdarəsi birbaşa nazirə bağlı bir orqandır. Təhsillə bağlı demək olar ki, hər mövzuda nazirə kömək etməkdə, məsləhət verməkdə, təhsil problemləri ilə bağlı araşdırmalar etməkdə vəzifəlidir.

Milli Təhsil Nazirliyinin 81 şəhər və 924 bölgədə yerli təşkilatları fəaliyyət göstərir (şəhər və ya rayon milli təhsil müdirliyi).

Milli Təhsil Nazirliyinin nəzdində bir sıra ölkədənkənar təşkilatlar fəaliyyət göstərir. Türkiyənin Vaşinqton, Berlin, Vyana, Brüssel, Kopenhagen, Paris, Tbilisi, Lahey, London, Berlin, Stokholm, Qahirə, Ər-Riyad, Moskva, Nikosiya, Bakı, Almatı, Bişkek, Daşkənd və Aşqabad şəhərlərində təhsil müşavirliyi, Nyu-York, Los-Anceles, Berlin, Köln, Mayn, Münster, Münhen, Nürnberq, Ştuttqard, Düselldorf, Essen, Frankfurt, Hamburq, Hannover, Sidney, Strasburq və Lionda isə təhsil nümayəndəliyi mövcuddur.

Son 30 ilə qədər Türkiyədə ali təhsilin bütün səviyyələrində mərkəzi idarəetmənin olmaması səbəbindən bu sahədə ciddi geriləmə müşahidə edilirdi. Odur ki, 1981-ci ildə ali təhsil sahəsində aparılan islahatlardan sonra Ali Təhsil Komitəsi yaradıldı və bütün ali təhsil müəssisələri bu qurumun tabeliyinə verildi. Ali Təhsil Komitəsi bütün ali məktəblərin fəaliyyətinin koordinasiya olunmasını həyata keçirir və onların işinin müvafiq qanunvericilik çərçivəsində təşkilinə nəzarət edir.

1974-cü ildən fəaliyyətə başlayan Şagird Seçmə və Yerləşdirmə Mərkəzi isə Ali Təhsil Komitəsinin təsbit etdiyi əsaslar çərçivəsində ali təhsil müəssisələrinə qəbul imtahanlarını həyata keçirir. 

Bəşarət MƏMMƏDOV,
Təhsil Nazirliyinin əməkdaşı
 

Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin təqdim etdiyi rəsmi materiallardan istifadə olunub.

 
 
Bookmark and Share  
 
Səhifənin başına qalx Nömrənin müdəricatına dön

Səhifənin başına qalx

 

HEYDƏR ƏLİYEV

İLHAM ƏLİYEV

MEHRİBAN ƏLİYEVA

HEYDƏR ƏLİYEV
FONDU

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

 
 

BİZ TORPAQLARIMIZA QAYIDACAĞIQ!

XANKƏNDİ 26.12.1991
XOCALI 26.02.1992
ŞUŞA 08.05.1992
LAÇIN 18.05.1992
XOCAVƏND 02.10.1992
KƏLBƏCƏR 04.04.1993
AĞDƏRƏ 07.07.1993
AĞDAM 23.07.1993
CƏBRAYIL 23.08.1993
FİZULİ 23.08.1993
QUBADLI 31.08.1993
ZƏNGİLAN 29.10.1993
 
 
 
Ermənistanın 1991-1993- cü illər ərzində ölkəmizə hərbi təcavüzü nəticəsində ümumilikdə 288 uşaq baxçası, 799 ümumtəhsil məktəbi, 11 texniki-peşə məktəbi, 1 ali məktəb, 2 ali məktəb filialı, 9 orta ixtisas məktəbi dağıdıldı.
 
 

 

 

2007 - 2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə
DÖVLƏT PROQRAMI

 

Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə
DÖVLƏT PROQRAMI

 

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
KURİKULUM PORTALI

 

Azərbaycan Respublikası
TƏHSİL PORTALI

 Copyright 2011   All Rights Reserved.
Created and supported by
Mehman Shafagatov