|
Təhsil sistemi
 Şimali
Avropada Skandinaviya yarımadasında yerləşən
İsveç Krallığı qərbdən Norveç, şimal-şərqdən
Finlandiya və cənub-qərbdən Danimarka ilə
həmsərhəddir. Ölkə 1995-ci ildən Avropa
Birliyinin üzvüdür.
Hamı üçün təhsil İsveç təhsil sisteminin əsas
şüarıdır. Ölkədə hamı pulsuz, yüksək keyfiyyətli
təhsil imkanlarından istifadə etmək hüququna
malikdir.
İsveçdə 1-5 yaş arasındakı uşaqlar üçün pulsuz
bağçalar mövcuddur. Məktəbəqədər təhsil və
məktəb yaşlı uşaqlar üçün qayğı sistemi isə həm
1-5 yaşlı, həm də 6-12 yaşlı uşaqları əhatə
edir.
İsveçdə icbari təhsilə başlamazdan öncə 6 yaşlı
uşaqlar 1-illik məktəbəqədər hazırlıq
siniflərinə gedə bilərlər. Uşaqlar məktəbəqədər
siniflərdə daha erkən yaşlarında təhsil almaq
imkanına da malikdir. Məktəbəqədər siniflərdə
illik dərs yükü minimum 525 saat müəyyən olunub.
Məktəbəqədər siniflər dövlət təhsil sistemi
daxilində pulsuz və könüllü təhsil formasıdır.
Ölkədə 6 yaşlı uşaqların təxminən 96 faizi
məktəbəqədər sinfə cəlb olunub. Məktəbəqədər
sinfin əsas məqsədi məktəbəqədər təhsil pilləsi
ilə icbari təhsil pilləsi arasında əlaqəni təmin
etməkdir.
2008-2009-cu tədris ilinin statistik
məlumatlarına görə, 3843 məktəbəqədər sinifdə
97000-dən çox uşaq təhsil alıb. Məktəbəqədər
siniflərə getmədən icbari məktəbə daxil olmaq da
mümkündür.
7-16 yaş arasındakı uşaqlar 9-illik icbari
təhsilə cəlb olunur. Ölkədə bəzən uşaqlar 6
yaşdan (cəmi 2 faiz) icbari məktəblərdə oxuyur.
İcbari təhsili başa vuran gənclərin 90 faizdən
çoxu 3 il davam edən orta təhsilin yuxarı
pilləsində təhsil alırlar. Yuxarı siniflər
gimnaziya (gymnasium) adlandırılır. Gimnaziyanı
bitirənlər həm işləmək imkanı qazanır, həm də
ali təhsil almaq üçün müraciət hüququ əldə
edirlər.
 İsveçdə
mövcud olan məktəbyaşlı uşaqlar üçün qayğı
mərkəzləri bir sıra özünəməxsus xüsusiyyətləri
ilə fərqlənir. Ailə gündəlik qayğı evləri və
məktəbdənkənar (asudə vaxtın təşkili) mərkəzləri
adı ilə fəaliyyət göstərən bu qurumların əsas
məqsədi uşaqlara asudə vaxtın mənalı təşkili
imkanı yaratmaq və onların hərtərəfli inkişafına
yardım etməkdir.
Məktəbyaşlı uşaqlar üçün qayğı mərkəz
lərinə məktəbəqədər siniflərdə və icbari
məktəblərdə oxuyan 12 yaşa qədər uşaqlar cəlb
edilir. Bu mərkəzlərin fəaliyyətinə bələdiyyələr
nəzarət edir. Ölkə üzrə təxminən 330000 uşaq
məktəbyaşlı uşaqlar üçün qayğı ilə əhatə olunub.
İsveçdə çoxsaylı universitet və kolleclər
mövcuddur. Onlardan ən məşhurları Uppsala
Universiteti, Göteborq Universiteti, Stokholm
Universiteti, Lund Universiteti və Kral
Texnologiya Universitetidir. Avropa Birliyi
ölkələri və İsveçdən olan bütün tələbələr təhsil
haqqından azaddır.
Ölkədə yaşlıların təhsilinə xüsusi diqqət
yetirilir. Hər il müvafiq yaş qrupundakı
əhalinin təxminən yarıdan çoxu yaşlıların
təhsili proqramlarına cəlb olunur.
Məktəbəqədər təhsil
 Məktəbəqədər
təhsil 1 yaşdan 5 yaşa qədər olan dövrü əhatə
edir. Məktəbəqədər təhsil məktəbəqədər və açıq
məktəbəqədər təhsil müəssisələrində, eləcə də
ailə gündəlik qayğı evlərində həyata keçirilir.
Məktəbəqədər təhsilin məqsədi uşaqların
hərtərəfli inkişafını və təlimini təmin etməkdən
ibarətdir.
Ölkə üzrə təxminən 800000-dən artıq uşaq
məktəbəqədər təhsilə, asudə vaxtın təşkili
mərkəzlərinə və məktəbyaşlı uşaqlar üçün qayğı
sisteminə cəlb olunur. Onların 433000-dən çoxu
məktəbəqədər təhsil müəssisələrində, 25000-i
ailə gündəlik qayğı evlərində, 346000-i isə
asudə vaxtın təşkili mərkəzlərində təhsil
alırlar. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrində
təxminən 94000 işçi çalışır.
1998-ci ildən məktəbəqədər təhsil
müəssisələrində yeni kurikulum əsasında tədris
aparılır. Yeni kurikulum fasiləsiz təhsilin
ilkin mərəhələsi kimi məktəbəqədər təhsilin
səviyyəsini yüksəltməyə xidmət edir.
Məktəbəqədər təhsil kurikulumunda müxtəlif
oyunların uşaqların təlim və inkişafındakı
əhəmiyyəti, uşaqların fəal özünüifadə
qabiliyyətinin artırılması məsələləri daha
qabarıq əksini tapıb.
2010-cu ildə aparılmış müəyyən təkmilləşdirmə
nəticəsində məktəbəqədər təhsil kurikulumunda
uşağın dil və riyazi, təbiət elmləri,
texnologiya sahəsindəki bacarıqlarının inkişaf
etdirilməsi məsələləri də nəzərə alınıb. Bununla
da məktəbəqədər təhsil sahəsində çalışanların,
müvafiq təhsil müəssisələri rəhbərlərinin
qarşısında duran vəzifələr daha dəqiq müəyyən
olunub.
 İcbari
təhsil
Qeyd etdiyimiz kimi, İsveçdə icbari təhsil 9 il
davam edir. Uşaqlar 7 yaşdan etibarən pulsuz
icbari təhsil almağa başlayırlar. İcbari
təhsilin əsas məqsədi bütün şagirdlərə ictimai
həyatda fəal iştirak etmək və fasiləsiz təhsilə
cəlb olunmaq üçün lazım olan bilik və
bacarıqları verməkdir.
Statistik məlumatlara görə, 2008-2009-cu tədris
ilində icbari təhsilə cəlb olunmuş 900000
şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 88000 müəllim
məşğul olub. Onların 90 faizi bələdiyyə
məktəblərində oxuyub.
Məktəbdə çətinlikləri olan şagirdlərə xüsusi
diqqət verilir. Məktəb təhsili pulsuz olsa da,
bəzən bir sıra xidmətlər üçün kiçik miqdarda
haqq tələb oluna bilər.
Məktəblərdə heç bir şagird müəllimin diqqətindən
kənarda qalmır. Müntəzəm bilik testləri tətbiq
edilməklə şagirdlərin müvəffəqiyyət
göstəriciləri izlənilir. Təhsildə çətinliklə
qarşılaşan şagirdlər qısa zamanda müəyyən edilir
və onlarla müəllimlər əlavə məşğul olur, belə
uşaqlara biliyin gücləndirilməsinə xidmət edən
əlavə tapşırıqlar verilir. Təhsilin məzmunu
kurikulum və fənn proqramları əsasında müəyyən
olunur. Şagirdlərə 8-ci sinifdən başlayaraq
qiymətlər verilir.
Bələdiyyə (dövlət) məktəbləri ilə yanaşı,
İsveçdə müstəqil məktəblər də fəaliyyət
göstərir. Müstəqil məktəblərin fəaliyyətinə
Təhsil üzrə Milli Agentlik tərəfindən icazə
verilir. Müstəqil məktəblər bələdiyyə məktəbləri
ilə eyni statusa malik olsa da, belə məktəblərdə
əlavə fənlər də tədris edilə bilər.
Fiziki qüsurlu uşaqların əksəriyyəti icbari
məktəblərdə digər şagirdlərlə bərabər təhsil
alırlar. Buna baxmayaraq, daha ciddi qüsuru
olanlar xüsusi ehtiyaclı uşaqlar üçün
məktəblərdə oxuyurlar. Xüsusi ehtiyaclı uşaqlar
üçün məktəblərdə eşitmə, görmə, dil zəifliyi
olan uşaqlara əlavə qayğı göstərilir. Belə
məktəblərdə təhsil 10 il davam edir ki, bu da
icbari məktəblərdə verilən təhsilə ekvivalent
hesab olunur.
Təlim çətinlikləri olan şagirdlər üçün
məktəblərdə isə əqli qüsurlu uşaqlar təhsil
alır. Təlim çətinlikləri olan şagirdlər üçün
icbari təhsil 9 il müəyyən edilib.
İsveçdə Sami dillərində (Sami dil ailəsinə Ərəb,
İvrit, Aramey, Suriya (Aysor) və Tunis dilləri,
Həbəş-zənci dilləri və ölü dil sayılan akkad
dili daxildir) danışan milli azlıqların təhsil
almasına imkan yaratmaq məqsədilə Sami məktəblər
fəaliyyət göstərir. Sami məktəblərdə icbari
təhsilin ilk altı ilini əhatə edən Sami
təmayüllü təhsil verilir.
 Orta
təhsilin yuxarı pilləsi
İsveçdə icbari təhsili başa vuran şagirdlərin
demək olar ki, hamısı orta təhsilin yuxarı
pilləsində təhsilini davam etdirir. Könüllülük
prinsipinə əsaslanan orta təhsilin yuxarı
pilləsində də təhsil pulsuzdur. Müvafiq
qaydalara əsasən, ölkədə icbari təhsili
tamamlayan hər bir gənc 20 yaşının ilk 6 ayına
qədər orta təhsilin yuxarı pilləsində oxuya
bilər.
Statistik məlumatlara görə, 2008-2009-cu tədris
ilində orta təhsilin yuxarı pilləsində oxuyan
396000 şagirdin təlim-tərbiyəsi ilə 38400
müəllim məşğul olub. Orta təhsilin yuxarı
pilləsində təhsil müxtəlif proqramlar üzrə
həyata keçirilir.
Bu təhsil pilləsi 3 illik 17 milli proqrama
bölünür. Onlardan 13-ü peşə təhsili (xüsusi
təyinatlı proqramlar) proqramları, 4-ü isə ali
təhsilə hazırlıq proqramlarıdır. Bütün
proqramlar ali təhsil almağa imkan verir. Qeyd
olunan proqramlardan 11-i orta təhsilin yuxarı
pilləsinin ikinci ilindən başlayaraq
ixtisaslaşmalara ayrılır. Pilot peşə təhsili
proqramlarında tədris saatının yarısından çoxu
istehsalat müəssisəsində keçirilən təcrübəyə
əsaslanır.
İsveç hökuməti orta təhsilin yuxarı pilləsini
daha da təkmilləşdirmək məqsədilə davamlı
islahatlar həyata keçirməkdədir. Bu islahatlar
orta təhsilin yuxarı pilləsinin yeni
strukturunun yaradılmasını, orta təhsilin yuxarı
pilləsinə qəbul qaydalarını, yaşlıların orta
təhsilin yuxarı pilləsində təhsil almasına dair
məsələləri, peşə və ali təhsilə hazırlıq
proqramlarını əhatə edir.
Ali təhsil
 İsveçin
davamlı inkişafı, əhalinin məşğulluğunun təmin
olunması, müasir texnologiyalardan istifadənin
genişləndirilməsi ali təhsilin keyfiyyəti və
elmi-tədqiqat işlərinin səmərəli təşkili ilə sıx
bağlıdır. Ölkədə 36 dövlət və təxminən 10 özəl
ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Bütün
bu ali məktəblərdə ümumilikdə, 400000-dən artıq
tələbə təhsil alır, 63000-ə yaxın işçi çalışır.
Ölkə üzrə orta məktəbi bitirənlərin 40 faizindən
çoxu ali təhsilə yiyələnir. Ali təhsilə ayrılan
illik vəsaitin ümumi məbləğı 50 milyard kron
təşkil edir. Bunun da 65 faizi dövlətin birbaşa
ayırdığı vəsaitlərdən ibarətdir.
İsveç ali təhsil müəssisələrində oxumaq üçün
sənəd vermiş abituriyentlərin sayı yerlərin
sayından artıq olduqda müvafiq seçim proseduru
həyata keçirilir. Seçim abituriyentin orta
təhsilin yuxarı pilləsi üzrə aldığı qiymətlərə,
könüllü qabiliyyət testinə və ali təhsil
müəssisəsinin müəyyən etdiyi meyarlara
əsaslanır.
Pulsuz ali təhsilin mövcudluğu İsveçi əcnəbilər
üçün olduqca cəlbedici ölkə kimi şərtləndirir.
Bu baxımdan yaradılmış olduqca əlverişli
imkanlardan yalnız Avropa Birliyi ölkələri və
İsveçdən olan tələbələr istifadə edə bilərlər.
2010-cu ilin iyun ayında İsveç parlamentində
qəbul edilmiş qanuna görə digər ölkələrin
vətəndaşları üçün ali təhsil pulludur. Bu
dəyişikliyin əsas məqsədi ali təhsil
müəssisələrinin beynəlxalq rəqabətə
davamlılığını pulsuz təhsilə görə deyil,
keyfiyyətə görə təmin etməkdir.
İsveç əhalisinin sayına görə dövlət resurslarını
elmi-tədqiqatlara ən çox yatıran ölkələrdən
biridir. 2010-cu ildə elmi-tədqiqatlara 29,47
milyard İsveç kronu ayrılıb ki, bu da təxminən
ölkənin ümumi daxili məhsulunun 1 faizinə
yaxındır. İsveç elmi-tədqiqatlara və inkişafa
ayırdığı vəsaitin həcminə görə dünyada yalnız
İsraildən geri qalır.
İsveçdə tətbiq olunan modelə əsasən,
elmi-tədqiqatlara yönəldilən dövlət
vəsaitlərinin böyük əksəriyyəti universitetlərə
verilir. İsveçdə dövlət tərəfindən
maliyyələşdirilən elmi-tədqiqatların üçdə ikisi
ali təhsil müəssisələrində həyata keçirilir.
Mərkəzi hökumətin ayırdığı vəsaitlərlə bərabər,
İsveç Tədqiqat Şurası, müxtəlif agentliklər,
tədqiqat fondları, Avropa İttifaqı,
bələdiyyələr, Dairə Şuraları da elmi-tədqiqat
işlərini maliyyələşdirirlər. Böyük sənaye
sahələrində tədqiqat və inkişafa mərkəzi
hökumətdən daha çox vəsait ayrılır. 2009-cu ildə
İsveçin biznes sektoru elmi-tədqiqatlara 78
milyard İsveç kronu həcmində vəsait yatırıb ki,
bu da ümumi daxili məhsulun 2,6 faizini təşkil
edir.
Bir çox proqramlar, təqaüdlər vasitəsi ilə
xaricdə təhsil alan İsveç vətəndaşlarının sayı
ilbəil artmaqdadır. Xarici ölkə
universitetlərinin verdiyi diplomlar
kvalifikasiyaların tanınması üzrə qeydiyyatdan
keçirildikdən sonra İsveçdə daimi işləmək
mümkündür.
Əcnəbi tələbələr
 Bu
gün yüksək inkişaf etmiş dünya təhsil məkanında
İsveç ali təhsil müəssisələri mühüm rol oynayır.
Avropanın hüdudlarından kənarda yerləşən
ölkələrdən (üçüncü ölkə) gələn tələbələrin
İsveçdə təhsil almaq marağı son illər daha da
artıb. Statistik məlumatlara görə, 2009-cu ildə
Avropa İttifaqından kənar ölkələrdən İsveçdə
oxuyan tələbələrin ümumi sayı 120000 nəfər olub.
Onu da qeyd edək ki, İsveç hazırda Avropa
İttifaqı ölkələrindən gələn tələbələri pulsuz
ali təhsil imkanları ilə təmin edən azsaylı
ölkələrdən biridir. Avropa İttifaqı
hüdudlarından kənarda yerləşən ölkələrdən gələn
tələbələr üçün təhsil haqları bakalavr və
magistratura pillələri üzrə ayrılıqda müəyyən
olunur. Ancaq İsveçdə yaşayış icazəsi olan
üçüncü ölkə vətəndaşları da pulsuz ali təhsil
almaq hüququna malikdir. Doktorantura pilləsi
üzrə isə istənilən ölkənin vətəndaşları pulsuz
təhsil ala bilərlər.
Hər bir ali təhsil müəssisəsi təhsil haqqının
səviyyəsini özü müəyyən edir. Təhsil haqları
təhsil proqramından asılı olaraq dəyişir.
Təhsilə başlamaq üçün təhsil haqqının müəyyən
bir hissəsi və ya tam olaraq qabaqcadan
ödənilməlidir. Təhsil haqqı kimi daxil olan
vəsaitlərin istifadəsində ali təhsil
müəssisələri tam sərbəstdir.
Əcnəbi tələbələrin daha çox olması İsveçdə ali
təhsil sisteminin əlavə üstünlüyü kimi qəbul
edilir. Hesab olunur ki, əcnəbi tələbələr ali
təhsil müəssisələrində beynəlmiləl mühitin
formalaşmasını və mədəni müxtəlifliyi
gücləndirir.
Bir çox ölkələr savadlı, bacarıqlı üçüncü ölkə
vətəndaşları üçün müxtəlif təqaüdlər təklif
edirlər. İsveç hökuməti də öz ali təhsil
müəssisələrinə yüksək intellektli əcnəbi
tələbələri cəlb etmək üçün təqaüdlərin
veriməsində maraqlıdır.
İllik dəyəri 30 milyon kron təşkil edən bir
təqaüd proqramı İsveç ilə uzunmüddətli
əməkdaşlıq tarixinə malik olan ölkələrin
istedadlı tələbələri üçün nəzərdə tutulur. Bu
təqaüd həm yaşayış, həm də təhsil xərclərini tam
əhatə edir.
Həmçinin Avropa İttifaqına daxil olmayan üçüncü
ölkə vətəndaşları üçün təqaüd proqramı nəzərdə
tutulub. Bu təqaüd yalnız təhsil xərclərini
əhatə edir. Təqaüdün illik həcmi 60 milyon kron
təşkil edir. Bu vəsait ali təhsil müəssisələri
arasında bölüşdürülür.
Yaşlıların təhsili
İsveçdə yaşlıların təhsili əsasən, bələdiyyə
əsaslı, təlim çətinliyi olanlar üçün yaşlıların
təhsili və miqrantlar üçün İsveç dilindən
təhsilə əsaslanır.
Bələdiyyə əsaslı yaşlıların təhsilinin əsas
məqsədi cəmiyyətdə və iş həyatında iştirak etmək
üçün yaşlılara müvafiq bilik və bacarıqlar
verməkdir.
Təlim çətinliyi olanlar üçün yaşlıların
təhsilinin əsas məqsədi əqli qüsura malik olan
yaşlılara orta məktəblər səviyyəsində bilik və
bacarıq aşılamaqdan ibarətdir.
Miqrantlar üçün İsveç dilindən təhsilin əsas
məqsədi isə yaşlı miqrantlara İsveç dili üzrə
əsas bilikləri öyrətməkdir.
Tamamlayıcı təhsil dövlət təhsil sistemi
yaşlıların iş və peşə sahələri üzrə bilik və
bacarıqlarının artırılmasına və ənənəvi peşə
bacarıqlarının qorunmasına xidmət edir.
Yaşlıların təhsilinin digər formalarından fərqli
olaraq, bu təhsil fiziki şəxslər və ya
təşkilatlar, özəl idarələr tərəfindən də təşkil
oluna bilər.
Yaşlıların humanitar təhsili İsveç cəmiyyətində
böyük bir ənənəyə malikdir. Bu təhsilə əhalinin
öz həyat səviyyəsinə təsir etmək imkanlarının
genişləndirilməsi və ayrı-ayrı fərdlərin
cəmiyyətin inkişafındakı məsuliyyət hissinin
artırılması daxildir. Demokratiyanın inkişafı,
mədəni həyata olan marağın artırılması və
ictimai həyatda iştirak səviyyəsinin
yüksəldilməsi yaşlıların humanitar təhsilinin
əsas məqsədlərindəndir. Yaşlıların humanitar
təhsili xalq orta məktəbləri və tədris
assosiasiyaları tərəfindən təşkil olunur.
Təhsilin idarə olunması
İsveç parlamenti (Riksdaq) və hökumət təhsil
sisteminin inkişaf istiqamətlərini, əsas
məqsədləri və müvafiq təlimatları müəyyən
edirlər. Qəbul olunmuş qaydalar bütün məktəblərə
şamil edilir, ölkə üzrə hamı üçün yüksək
səviyyəli və bərabər təhsil imkanları yaradılır.
Təhsil və Tədqiqat Nazirliyi isə hökumətin
təklifləri əsasında müvafiq qərarların
verilməsinə və icrasına cavabdehdir.
Bələdiyyələr dövlət tərəfindən qəbul edilmiş
Təhsil Aktı, milli kurikulum və digər
normativ-hüquqi sənədlər çərçivəsində təhsil
sisteminin idarə olunmasını yerinə yetirirlər.
Bələdiyyələr məktəbəqədər təhsil xidmətlərinin
müxtəlif formalarının müəyyənləşdirilməsi və
təşkilinə dair qərar qəbul etməkdə tam
sərbəstdirlər. Hamı üçün bərabər təhsil
imkanlarının yaradılması baxımından məktəblərə
lazım olan resursların verilməsinə və müvafiq
şəraitin yaradılmasına da yerli özünüidarəetmə
qurumları cavabdehdir. Məktəblərin yoxlanılması
və təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin
dəyərləndirilməsi də bələdiyyələr tərəfindən
həyata keçirilir.
İsveçin Təhsil və Tədqiqat Nazirliyində 200 işçi
çalışır. Nazirliyin strukturunda Məktəblər, Orta
təhsilin yuxarı pilləsi, Tələbələrə maliyyə
yardımı, Yaşlıların təhsili və təlimi, Ali
təhsil, Tədqiqat siyasəti, Gənclər siyasəti və
vətəndaş cəmiyyəti, eləcə də Gender bərabərliyi
şöbələri fəaliyyət göstərir.
Əsas işləri birbaşa təhsil nazirinə tabe olan
dövlət katibləri icra edir. Nazirlikdə həmçinin
siyasi müşavirlər və mətbuat katibləri fəaliyyət
göstərir. İnzibati və Hüquqi məsələlər üzrə baş
direktorlar ümumi fəaliyyətin idarə olunmasına
və əlaqələndirilməsinə yardım edir, qanun
layihələrinin hazırlanmasına cavabdehlik
daşıyırlar.
İsveçdə təhsil sahəsində fəaliyyət göstərən
agentliklər təhsil standartlarının müəyyən
edilməsi prosesinə və müvafiq məqsədlərə nail
olunmasına yardım edir.
Təhsil üzrə Milli Agentlik məktəbəqədər təhsil
müəssisələri, dövlət məktəbləri və məktəbyaşlı
uşaqlara qayğı sisteminə rəhbərlik edən inzibati
orqandır.
İsveç Məktəblər İdarəsi məktəbəqədər təhsil
müəssisələrinin, məktəblərin və məktəbyaşlı
uşaqlar üçün qayğı sisteminin fəaliyyətində
keyfiyyətə nəzarəti həyata keçirir. Məktəblər
İdarəsi, həmçinin müstəqil məktəblərin
fəaliyyətinə icazə verilməsi baxımından
səlahiyyətlərə malikdir.
Xüsusi ehtiyaclı uşaqların təhsili üzrə agentlik
dövlət və dövlət tərəfindən nəzarət edilən
müstəqil məktəblərdə xüsusi ehtiyaclı uşaqların
təhsili ilə bağlı məsələləri həyata keçirir,
pedaqoji heyətə dəstək verir.
Təhsil üzrə Apelyasiya Şurası orta təhsilin
yuxarı pilləsində tədris olunan proqramlarla
bağlı mübahisə doğuran qərarları nəzərdən
keçirir və müvafiq düzəlişlərin aparılmasını
təmin edir.
Beynəlxalq əməkdaşlıq
Nordplus Proqramı Skandinaviya ölkələrinin
Nazirlər Şurasının fasiləsiz təlim sahəsində ən
tanınmış proqramı hesab olunur. Skandinaviya
regionunda hər il təxminən 10000 nəfər Nordplus
Proqramından bəhrələnir. Bu proqramın Nordplus
Junior, ali təhsil, yaşlıların təhsili,
horizontal və Skandinaviya ölkələrinin dili və
mədəniyyəti adlı bölmələri mövcuddur.
Skandinaviya Magistratura Proqramı Skandinaviya
ölkələrində magistratura pilləsində təhsl almaq
istəyənlər üçün nəzərdə tutulub.
Transmilli Çeviklik Proqramı peşə təhsili
proqramları üzrə oxuyan və ya peşə hazırlığını
davam etdirən şagirdlər, tələbələr, gənc
işçilər, eləcə də təlimçilər üçün nəzərdə
tutulan iş təcrübəsi və mübadilə proqramıdır.
Proqramın əsas məqsədi Avropa ölkələrinin təhsil
əlaqələrini inkişaf etdirmək, təcrübə və
nəzəriyyə vasitəsi ilə fərdlərin müəyyən
bacarıqlara yiyələnmək imkanını artırmaq, iş
təcrübəsi və peşə təhsili arasındakı əlaqəni
möhkəmləndirməkdir.
Orta təhsilin yuxarı pilləsinin I və ya II
ilində oxuyan şagirdləri bir tədris ili Fransa,
İspaniya, Almaniya və ya Avstriyaya göndərmək
məqsədilə yaradılmış 1 illik proqram da İsveçdə
kifayət qədər məşhurdur. Bu proqram şagirdlərin
dil bacarıqlarını inkişaf etdirməyə və Avropa
ölkələrinin vətəndaşları arasında təhsil sahəsi
üzrə mövcud olan münasibətlərin daha da
yaxşılaşdırılmasına xidmət edir.
Orta təhsilin yuxarı pilləsində oxuyan
şagirdlər, həmçinin ildə iki dəfə Təhsil üzrə
Milli Agentliyin təsis etdiyi Xaricdə istehsalat
təcrübəsi qrantı üçün müraciət edə bilərlər.
1998-ci ildə başlanmış və 2006-cı ildə
tamamlanmış iyirmi ölkənin məktəbəqədər təhsil
fəaliyyəti üzrə Avropa İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatının həyata keçirdiyi tədqiqatlarda
(Erkən uşaqlıq təhsili və qayğı strategiyası)
İsveç də iştirak edib. Tədqiqat zamanı ölkədə
məktəbəqədər təhsil almaq imkanı, məktəbəqədər
təhsilin keyfiyyəti, maliyyələşməsi və digər
sahələr üzrə araşdırmalar aparılıb. Nəticədə iki
hesabat hazırlanıb və İsveç təhsil sistemi bütün
pillələrdə digər ölkələr üçün nümunəvi model
kimi qəbul edilib.
Hazırladılar:
Bəşarət MƏMMƏDOV,
Ramil HÜSEYNOV
Yazının hazırlanmasında İsveç Krallığının Təhsil
və Tədqiqat Nazirliyinin rəsmi materiallarından
istifadə olunub. |
