Təhsil
naziri
Misir
Mərdanov
Cəmiyyətin
prezidenti
seçildi
İyulun
1-dən 3-dək Bakıda Türk Dünyası Riyaziyyat
Cəmiyyətinin (TDRC) IV Konqresi keçirildi.
Konqres iyulun 1-də Novxanıdakı "Aqua Park"
istirahət mərkəzində öz işinə başladı. Tədbir
iştirakçıları öncə Fəxri xiyabana gələrək
xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin əziz
xatirəsini yad etdilər, məzarı önünə əklil
qoydular. Sonra görkəmli oftalmoloq alim,
akademik Zərifə Əliyevanın məzarı üzərinə tər
çiçək dəstələri düzdülər.
Şəhidlər xiyabanında ölkəmizin azadlığı,
bütövlüyü uğrunda mübarizədə həlak olmuş
qəhrəman oğul və qızlarımızın xatirəsi də yad
olunaraq ruhlarına dualar oxundu.
Konqresin "Aqua Park" istirahət mərkəzinin geniş
holunda keçirilən plenar iclasını Azərbaycan
Respublikasının təhsil naziri, fizika-riyaziyyat
elmləri doktoru, professor Misir Mərdanov açaraq
iştirakçıları Azərbaycan riyaziyyatçıları
adından salamladı, onlara uğurlu gələcəyə
yönəlmiş əməkdaşlıq arzu etdi. Bu gün
cəmiyyətimizin fundamental və dəqiq elmlərə
böyük ehtiyacı olduğunu deyən təhsil naziri bu
baxımdan belə bir konqresin keçirilməsinə çox
böyük əhəmiyyət verdiklərini vurğuladı.
Nümayəndələri konqresdə iştirak edən ölkələr
arasında Sovetlər Birliyi dönəmində sıx əlaqələr
olduğunu, lakin sonralar bu əlaqələrin
zəiflədiyini bildirən Misir Mərdanov müstəqillik
əldə olunduqdan sonra bu əlaqələr üçün optimal
mühit yarandığını, bugünkü forumun həmin
əməkdaşlığın daha yüksək səviyyədə bərpasına
gətirib çıxaracağına, Azərbaycanın və türk
dilində danışan millətlərin tarixində qalan bir
hadisə olacağına inandığını söylədi. Təhsil
naziri Misir Mərdanov konqresə qatılmış ölkələr
haqqında məlumat verərək bildirdi ki, beynəlxalq
forumda Türkiyə, Rusiya, Özbəkistan,
Türkmənistan, Qırğızıstan, İran, ABŞ, Fransa,
Malayziya, Ukrayna, Gürcüstandan - ümumilikdə 20
ölkədən riyaziyyatçı alimlər iştirak edir.
Konqresə xarici ölkələrdən qatılan 300-dək
iştirakçı arasında ən böyük nümayəndə heyətinin
Qazaxıstandan olduğunu diqqətə çatdıran Misir
Mərdanov bu ölkənin elm və təhsil naziri
Bakhtican Cumaqulovun rəhbərliyi altında 100-dək
riyaziyyatçının konqresdə iştirak etdiyini
bildirdi və belə çoxsaylı nümayəndə heyəti ilə
gəldiyinə görə qazaxıstanlı həmkarına
minnətdarlığını ifadə etdi.
Təhsil naziri qardaş Türkiyənin, Qırğızıstanın,
Özbəkistanın, Türkmənistanın, Rusiyanın və bir
sıra digər ölkələrin də forumda nüfuzlu heyətlə
təmsil olunduqlarını diqqətə çatdırdı.
Azərbaycan MEA-nın Azərbaycan Respublikası
Təhsil Nazirliyi və Bakı Dövlət Universitetinin
Tətbiqi Riyaziyyat Elmi Tədqiqat İnstitutunun
birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən konqresdə hər
üç qurumdan nümayəndələrin də iştirak etdiyini
bildirdi.
Təhsil
naziri Misir Mərdanov Türk Dünyası Riyaziyyat
Cəmiyyətinin fəaliyyətində son iki il ərzində
ona rəhbərlik edən Qazaxıstan Respublikasının
elm və təhsil naziri cənab B.Cumaqulovun
xidmətlərini xüsusi qeyd etdi və qurumun IV
Konqresinin Bakıda keçirilməsini Azərbaycanın
beynəlxalq aləmdə nüfuzunun yüksəlməsinin daha
bir sübutu kimi dəyərləndirdi.
Konqresdə Türk Dünyası Riyaziyyat Cəmiyyətinin
prezidenti, Qazaxıstan Respublikasının elm və
təhsil naziri B.Cumaqulov son iki ildə rəhbəri
olduğu qurumun fəaliyyəti, ona üzv ölkələrdə
aparılan fundamental elmi-tədqiqat işlərinin
əsas istiqamətləri haqqında geniş məruzə etdi.
Məruzəsinə zala toplanmış tarixi kökləri bir
olan qardaş xalqların nümayəndələrini, görkəmli
riyaziyyatçıları, elm xadimlərini salamlamağın
onun üçün xoş olduğunu bildirməklə başlayan
B.Cumaqulov öncə forumun, bütövlükdə TDRC-nin
qarşıya qoyduğu məqsədlərin aktuallığını qeyd
etdi. Bildirdi ki, müasir dünyada elmi
nailiyyətlərin əsasının müxtəlif ölkələrin
alimlərinin inteqrasiyasının təşkil etməsi bu
gün aksiomdur. Müasir dövr genişmiqyaslı və
dərin elmi problemlər qarşıya qoyur ki, onları
da ancaq müxtəlif ölkələrin alimlərinin birgə
səyi ilə həll etmək olar. Riyaziyyat
Cəmiyyətinin də məqsədi bütün dünya üzrə türk
dünyası riyaziyyatçı alimlərinin inteqrasiyasına
nail olmaqdır. Ona görə də o, belə
inteqrasiyanın fəaliyyətdə olan modelinə
çevrilməli, bizim ölkələrin aparıcı alimlərinin
nailiyyətlərini toplayan əsas həlqə olmalıdır.
Biz qarşılıqlı elmi fəaliyyət, elmi işlər və ən
genişmiqyaslı təşəbbüslərin həyata keçirilməsi
üçün əlverişli məkan yaratmalıyıq.
Bizim üçün alimlərimizə aparıcı elmi mərkəzlərlə
əlaqələr yaratmaq və möhkəmləndirməkdə kömək
etmək, ən aktual elmi məsələlər qoymaq və həll
etmək əsas məsələdir.
IV Konqresin Bakıda keçirilməsini təqdirəlayiq
hal hesab edən məruzəçi Şərqlə Qərb, Şimalla
Cənub arasında yol ayrıcında yerləşən
Azərbaycanın İslam və Avropa mədəniyyətlərini
birləşdirən yer olduğunu, son illər burada çox
əhəmiyyətli beynəlxalq forumların keçirildiyini,
ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin türkdilli
dövlətlərin birliyi məsələsinə böyük diqqət
yetirdiyini qeyd etdi və türkdilli ölkələrin
ümumdünya riyaziyyat Cəmiyyətinin fəaliyyətini
dəstəklədiyinə görə ölkəmizin Prezidentinə
minnətdarlığını bildirdi.
B.Cumaqulov qeyd etdi ki, türk dünyası
riyaziyyatçılarının konqresinin ənənəvi və
müntəzəm keçirilməsi çox fərəhli haldır. Bu,
əlaqələrin möhkəmlənməsinə aydın sübutdur. Əgər
ilk və ikinci konqreslər arasında 9 il vaxt
keçmişdisə, son iki konqres demək olar ki, iki
ildən bir keçirilmişdir. Bizim işimizdəki belə
müntəzəmlik, şübhəsiz, türkdilli ölkələrin
alimləri arasında elmi-texniki və təhsil
sahəsində əməkdaşlığın uğurlu inkişafına yardım
edəcək.
Sonra məruzəçi ötən dövr ərzində Türk Dünyası
Riyaziyyat Cəmiyyətinin işi üzərində qısa
dayandı. Təşkilati planda nəticələrdən söz
açaraq türkdilli mütəxəssislər tərəfindən təqdim
olunmuş elmi məktəb və riyaziyyatın, tətbiqi
riyaziyyatın və informatikanın daha çox inkişaf
etmiş istiqamətləri siyahısının
müəyyənləşdirildiyini, Qazaxıstan, Azərbaycan və
Qırğızıstanda riyaziyyatçılar cəmiyyətinin
yaradılması üzrə təşkilati tədbirlərin başa
çatdığını, "TWMS Journal Pure and Applied
Mathematics" jurnalının redaksiya heyətinin
yaradıldığını və 2010-cu ildən jurnalın
buraxılmasına başlandığını, Türkiyənin İşık
Universiteti yanında "TWMS Applied and
Engineerinq Mathematics" jurnalının təsis
olunması üzrə işlərin görüldüyünü, birinci
nömrəsinin çap olunduğunu, Qazaxıstanda İran,
Türkiyə, Türkmənistan, Tacikistan, Qazaxıstandan
olan məktəblilərin iştirakı ilə "İpək yolu" adlı
iki riyaziyyat olimpiadasının keçirildiyini
diqqətə çatdırdı və bunların birgə işlərin
intensivləşdirilməsi üçün pis başlanğıc
olmadığını dedi.
B.Cumaqulov qarşılıqlı fəaliyyətin
genişləndirilməsi və riyazi tədqiqatların
səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün kifayət qədər
potensialın mövcud olduğunu söyləyib, buna misal
olaraq son illər Qazaxıstanda görülmüş işlər və
əldə olunmuş uğurları, Qazaxıstan
riyaziyyatçılarının elmi nailiyyətlərini
diqqətə çatdırdı.
Məruzədə habelə Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə
riyaziyyatçılarının son illər əldə etdikləri
uğurlar da sadalandı. Azərbaycan alimləri
tərəfindən müasir riyaziyyatın əsas
istiqamətlərinin müvəffəqiyyətlə işləndiyi
bildirildi.
B.Cumaqulov daha sonra konqresdə əməkdaşlığın
daha da genişləndirilməsi üzrə tövsiyələrin
işlənib hazırlanmalı olduğunu deyərək bununla
bağlı təkliflərini səsləndirdi.
Bu məqsədlə öncə Türk Dünyası Riyaziyyatçılarına
Dəstək Fondunun təsis olunmasını təklif edən
Qazaxıstanın elm və təhsil naziri fondun məqsədi
və vəzifələri barədə mülahizələrini də söylədi.
Qeyd etdi ki, fondun əsas məqsədinə türkdilli
ölkələrin görkəmli alimlərinə və istedadlı elmi
gəncliyə maddi və mənəvi yardım, ictimaiyyətin
nəzərində riyaziyyatın nüfuzunun qaldırılması,
türk dünyasının riyaziyyat ictimaiyyəti ilə iri
biznes təmsilçiləri arasında səmərəli
əməkdaşlığın yoluna qoyulması və s. daxildir.
Bu gün dünyada riyaziyyata marağın azalması
tendensiyasının müşahidə olunduğunu deyən
məruzəçi buna görə də riyaziyyatın
populyarlaşdırılması, yeni qüvvələrin cəlb
olunması və onların nəzəri səviyyəsinin
yüksəldilməsi üzrə işlərin gücləndirilməsini
həyati zərurət saydı.
B.Cumaqulov təklif etdi ki, xüsusi medal təsis
olunsun və Riyaziyyat Cəmiyyətinin hər
konqresində iki riyaziyyatçı onların yüksək
xidmətlərinin dünya riyaziyyat ictimaiyyəti
tərəfindən tanınması əlaməti olaraq həmin
medalla təltif olunsun.
Medalla yanaşı təltif olunanlara TDRC Dəstək
Fondundan 10000 dollar məbləğində mükafat
verilsin. O, belə mükafatın riyaziyyat aləmində
nüfuzlu olacağına inandığını söylədi.
Məruzəçi konqreslərin keçirilməsi müddətinə də
toxunaraq forumun, habelə Riyaziyyat
Cəmiyyətinin prezidenti kimi onun ünvanına
bununla bağlı müxtəlif ölkələrdən çoxlu
təkliflər daxil olduğunu söylədi və onların
təhlili əsasında təklif etdi ki, TDRC-nin
konqresləri üç ildən bir keçirilsin.
Konqreslərarası dövrdə isə ildə bir dəfə İdarə
Heyətinin iclasları çağırılsın.
Hər konqresdə Cəmiyyətin yeni prezidenti
seçilsin ki, bütün ölkələr növbə ilə bu vəzifədə
təmsil olunsunlar. Əvvəllər seçilmiş
prezidentlərə isə Riyaziyyat Cəmiyyətinin fəxri
prezidenti statusu verilsin və onlar zaman
keçdikcə Cəmiyyətin Ali Məsləhət Şurasını təşkil
etsinlər. B.Cumaqulov bu təklifin müzakirə
edilməsini və konqres iştirakçıları tərəfindən
müdafiə olunarsa TDRC-nin nizamnaməsinə daxil
edilməsini məqsədəuyğun saydı.
Daha sonra məruzədə Cəmiyyətin bundan sonrakı
fəaliyyətinin bəzi istiqamətləri haqqında
fikirlər səsləndirildi. Qeyd olundu ki,
stajorlar və tələbələrin müntəzəm mübadiləsinin,
birgə elm və təhsil qrantlarında iştirakın
qaydaya salınması zəruridir.
Məruzəçi tələbələrin səmərəli mübadiləsinə
kömək üçün üzv ölkələrin təhsil müəssisələrində
riyaziyyat fənləri üzrə tədris proqramlarının
vahid informasiya bazasının yaradılmasını,
türkdilli ölkələrin aparıcı riyaziyyatçılarının
qardaş universitetlərində mühazirə oxumaq üçün
dəvət olunması praktikasının müntəzəm əsaslar
üzərində qurulmasını zəruri saydı.
B.Cumaqulov məruzəsinin sonunda forumun belə
yüksək səviyyədə keçirilməsinin böyük təşkilati
iş tələb etdiyini vurğulayıb, bu işin öhdəsindən
layiqincə gəldiyinə görə Azərbaycan
Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanovun
rəhbərlik etdiyi Təşkilat Komitəsinə
minnətdarlığını bildirdi.
Konqresin plenar iclasında TDRC-nin fəxri
prezidenti Hilmi Hacısalihoğlu, Türkiyə
Respublikası Firat Universitetinin rektoru Feyzi
Bingöl, Latviya Respublikasının Liepiya
Universitetinin rektoru Yanis Rimşans,
Qırğızıstan Respublikası Milli Elmlər
Akademiyasının akademiki Amanbek Jaynakov,
konqresin Beynəlxalq Proqram Komitəsinin sədri,
akademik Fikrət Əliyev, Rusiya EA-nın akademiki
R.Niqmatulin çıxış edərək konqresin əhəmiyyətini
qeyd etdilər və işinə uğurlar arzuladılar.
Həmin gün konqres öz işini 10 bölmədə davam
etdirdi.
***
İyulun 2-də Türk Dünyası Riyaziyyat Cəmiyyətinin
IV Konqresi öz işini davam etdirdi. Həmin gün
keçirilən plenar iclasda Cəmiyyətin yeni
prezidenti və rəhbər orqanlarının seçkisi oldu
və hesabat məruzəsində irəli sürülən təkliflər
müzakirə olunaraq qəbul edildi.
İclası TDRC-nin prezidenti, Qazaxıstan
Respublikasının elm və təhsil naziri Bakhtican
Cumaqulov açaraq konqresin işində tanınmış
alimlərin və bir sıra elmi qurumların
rəhbərlərinin iştirak etdiyini, onun işinin
uğurla getdiyini söylədi və iştirakçıları
gündəliklə tanış etdi.
Təklifləri səsləndirmək üçün söz konqresin
Beynəlxalq Proqram Komitəsinin sədri, professor
Fikrət Əliyevə verildi. F.Əliyev hesabat
məruzəsində irəli sürülmüş Türk Dünyası
Riyaziyyat Cəmiyyətinin Elmə Dəstək Fondunun
yaradılması haqqında təklifin dəstəkləndiyini,
onun əsas məqsədinin riyaziyyatın nüfuzunu
qaldırmaq, gənc riyaziyyatçılara dəstək,
səmərəli əməkdaşlığa kömək göstərmək olduğunu
söylədi. Təklif səsə qoyularaq qəbul olundu.
B.Cumaqulovun təklifi ilə Fikrət Əliyev Fondun
prezidenti seçildi. Ona hər iri ölkədən bir
nəfər nümayəndə hesabı ilə 7 nəfərdən az
olmamaqla Fondun İdarə Heyətinin tərkibini
formalaşdırmaq tapşırıldı.
B.Cumaqulov Fondun təsisi münasibəti ilə konqres
iştirakçılarını təbrik etdi, onun işlək və
güclü quruma çevriləcəyinə inandığını söylədi.
İkinci - aldığı elmi nəticələri ilə riyaziyyat
ictimaiyyətinin hörmətini qazanmış iki
riyaziyyatçı alimə veriləcək mükafatların, o
cümlədən medalın təsis olunması təklifi də
müzakirə olunaraq səsə qoyuldu və qəbul olundu.
Mükafatın 3 ildən bir keçiriləcək konqres
zamanı, 1-nin türkdilli riyaziyyat aliminə, 2-ni
də qeyri ölkələrdən olan böyük uğur qazanmış
riyaziyyatçıya verilməsi qərara alındı. Müvafiq
komissiyanın yaradılması, ona ən nüfuzlu
alimlərdən birinin rəhbərlik etməsi barədə də
qərar qəbul olundu.
B.Cumaqulovun konqresin 2 ildən bir yığışması
tez olduğu üçün 3 ildən bir keçirilməsi barədəki
təklifi də səsə qoyularaq yekdilliklə qəbul
olundu. Konqreslərarası dövrdə İdarə Heyətinin
iclaslarının, lokal konfrans və seminarların
keçirilməsi nəzərdə tutuldu. Növbəti V Konqresin
2014-cü ildə Qırğızıstanda - İssık Kulda
keçirilməsi qərara alındı.
Tədris proqramlarının informasiya bazasının,
tələbə, təcrübə mübadiləsini, başqa ölkələrdən
mühazirə oxumaq üçün müəllim dəvət etmək
mexanizminin yaradılması barədə təkliflər də
iclas iştirakçıları tərəfindən yekdilliklə qəbul
olundu.
Sonra Cəmiyyətin prezidentinin seçkisi oldu.
Cəmiyyətdə onun konqresinin keçirildiyi ölkənin
nümayəndəsinin konqreslərarası müddətdə
prezident seçilməsi qaydası qoyulduğundan
növbəti prezident IV Konqresin keçirildiyi
Azərbaycandan olmalı idi. B.Cumaqulov bu
vəzifəyə tanınmış riyaziyyatçı alim, son 14 il
ərzində ölkəmizin Təhsil Nazirliyinə böyük
səriştə ilə rəhbərlik etmiş görkəmli təşkilatçı
Misir Mərdanovu təklif etdi. Təklif səsə
qoyularaq yekdilliklə qəbul olundu. Beləliklə,
təhsil naziri, professor Misir Mərdanov növbəti
3 ilə Türk Dünyası Riyaziyyat Cəmiyyətinin
prezidenti seçildi.
Sonra vitse-prezident seçkisi keçirildi və
Azərbaycandan akademik Fikrət Əliyev, Türkiyədən
Etibar Pənahov, Qazaxıstandan Narqozi Danayev,
Qırğızıstandan Amanbek Jaynakov bu vəzifəyə
seçildilər.
Cəmiyyətin İdarə Heyətinin üzvlərinin seçkisi
ilə iclas öz işini yekunlaşdırdı.
Azərbaycandan fizika-riyaziyyat elmləri doktoru
Yusif Qasımov və fizika-riyaziyyat elmləri üzrə
fəlsəfə doktoru Azad Tağızadə İdarə Heyətinə üzv
seçildilər.
Sonda TDRC-nin yeni prezidenti Azərbaycan
Respublikasının təhsil naziri Misir Mərdanov
çıxış edərək onu bu vəzifəyə seçdiklərinə görə
B.Cumaqulova, iclas iştirakçılarına təşəkkürünü
bildirdi. Onların köməyi ilə yeni qurulmuş, çox
da böyük yaşı olmayan Cəmiyyətin işçi bir quruma
çevrilməsi üçün çalışacağını söylədi. Qarşıda
görüləsi işlərin çox olduğunu deyən Misir
Mərdanov qurumun işini canlandırmaq üçün ildə
bir dəfə İdarə Heyəti və vitse-prezidentlər
səviyyəsində yığıncaqların keçirilməsini, elmi
konfrans və ya seminarların təşkilini
məqsədəuyğun saydı. Cəmiyyətin rəsmi beynəlxalq
qeydiyyatdan keçirilməsini, bankda xüsusi
hesabın açılmasını, üzvlərə vəsiqələr
verilməsini zəruri saydı, bu sahələrdə müvafiq
işlər aparılacağını diqqətə çatdırdı.
Misir Mərdanov çıxışının sonunda konqresin
yüksək səviyyədə təşkil olunması üçün böyük əmək
sərf etmiş işçi qrupunun üzvlərinə təşəkkür
etdi.
***
Konqres ertəsi gün - iyulun 3-də öz işini
bölmələrdə davam etdirdi. Üç gün ərzində 10
bölmə üzrə 300-dən çox məruzə dinlənilərək
müzakirə olundu.
Yusif ƏLİYEV |