|
Müstəqil Azərbaycanda son illər təhsil sahəsində
geniş islahatlar aparılır. Bu islahatlar
Azərbaycanın təhsil sistemini, o cümlədən
təhsilin səviyyəsini daha da təkmilləşdirir,
dünya standartlarına uyğunlaşdırır.
Heydər ƏLİYEV
 Azərbaycanın
ümumi təhsil sistemində islahatlar artıq dönməz
xarakter almışdır. 1999-cu ildən başlanan
islahatlar ümumi təhsilə mühüm dəyişikliklər
gətirmişdir. Bu, hər şeydən əvvəl, bütövlükdə
ümumi təhsilin, eləcə də tədris olunan fənlərin
məqsəd və vəzifələrinə, təlim texnologiyalarına,
şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsinə,
"valideyn-məktəb", "müəllim-şagird"
əməkdaşlığına yeni münasibət formalaşdırmışdır.
Ümumi təhsilin məzmununun təlim nəticələri,
müvafiq dövlət standartları əsasında
müəyyənləşdirilməsi tamamilə yeni hadisədir və
mütərəqqi xarakteri ilə fərqlənir. Məzmunun
nəticələr üzərində qurulması bilavasitə məqsəd
aydınlığına xidmət edir, həm də təhsil
səviyyələri və siniflər üzrə inkişaf prosesinin
izlənməsinə əlverişli şərait yaradır.
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti
tərəfindən təsdiq edilmiş "Ümumi təhsil
pilləsinin dövlət standartı və proqramları
(kurikulumları)" sənədində müasir dövrün
tələblərinə uyğun olaraq, ümumi təhsilin
məzmununa, idarə edilməsinə, infrastrukturuna,
maddi-texniki və tədris bazasına, müəllimlərin
keyfiyyət göstəricilərinə, şagirdlərin bilik,
bacarıq və vərdişlərinin səviyyəsinə verilən
dövlət tələbləri, ümumi təhsilin səviyyələri
üzrə təlim nəticələri və məzmun standartları,
ümumi təhsil sistemində pedaqoji prosesin
təşkili prinsipləri, təlim nailiyyətlərinin
(nəticələrinin) qiymətləndirilməsi və
monitorinqinin təşkili qaydaları konseptual
baxımdan ətraflı əsaslandırılmışdır. Bütün
bunlar ümumi təhsil sahəsində fəaliyyətlərin
başlıca istiqamətlərini müəyyən edir və fənlər
üzrə yeni təhsil proqramlarının
(kurikulumların), dərslik komplektlərinin
hazırlanmasında, təlim texnologiyalarının və
qiymətləndirmə vasitələrinin
müəyyənləşdirilməsində aparıcı rol oynayır.
Əlbəttə, bunlar təkcə mənim fikrim deyildir,
bütövlükdə təhsil ictimaiyyətinin gəldiyi qənaət
belədir.
Ümumi təhsil sahəsində yeniliklərin,
normativ-hüquqi sənədlərin öyrənilməsi,
müzakirəsi və təkliflərin irəli sürülməsi üçün
çalışdığım məktəbdə hərtərəfli şərait,
demokratik və yaradıcı mühit mövcuddur. Əgər
belə olmasaydı, məktəbimizin adı rayonun
qabaqcılları sırasında çəkilməzdi. İbtidai
siniflər üçün fənn kurikulumlarının layihələri
mətbuatda dərc edildikdən sonra onların
öyrənilməsi istiqamətində görülən məqsədyönlü
işlərlə məktəbimizin fəaliyyəti, demək olar ki,
yeni bir mərhələyə qədəm qoydu, pedaqoji
kollektivin işində xüsusi canlanma yarandı. Söz
yox ki, ilk vaxtlar ümumi təhsilin məzmununa
verilən tələbləri, yeni münasibəti, onların
mahiyyətini qavramaq, ənənəvi yoldan ayrılmaq
elə də asan deyildi. Lakin zaman keçdikcə
müntəzəm aparılan diskussiyalar, müzakirələr,
ibtidai sinif müəllimləri üçün təşkil olunan
öyrədici təlim kursları öz bəhrəsini verdi. Bu
prosesdə rayon təhsil şöbəsinin, onun
metodkabinetinin rolu və əməyi də az olmadı.
2011-2012-ci dərs ili müasir fənn
kurikulumlarının ibtidai təhsil səviyyəsində
tətbiqinin artıq yekun mərhələsidir. Məlum
olduğuna görə, dərs ili başa çatdıqdan sonra
tətbiq edilən kurikulumların monitorinqi
keçiriləcək, müəllimlərin hazırlıq səviyyəsi,
şagirdlərin təlim nailiyyətləri ətraflı
öyrənilib lazımi əməli təkliflər
hazırlanacaqdır. Şübhəsiz, təkmilləşdiriləsi,
yeniləşdiriləsi məsələlər də olacaqdır. Bununla
belə, indidən əminliklə demək olar ki,
qazandıqlarımızın üstünlük təşkil etməsi təhsil
ictimaiyyəti tərəfindən birmənalı qəbul
olunacaqdır.
Mən artıq üçüncü ildir ki, nəticəyönümlü və
şəxsiyyətyönümlü müasir kurikulumlar tətbiq
edilən sinifdə çalışıram. Bu illər ərzində
topladığım təcrübəyə əsaslanıb deyə bilərəm ki,
əgər təlim prosesində dinamiklik, müəllimin
çevikliyi olmazsa və şagirdlərlə xoş ünsiyyət,
səmərəli əməkdaşlıq yaradılmazsa, uğurlu
nəticələrə nail olmaq mümkün deyildir. Bu
prosesdə müəllimlə valideynlərin
pedaqoji-psixoloji cəhətdən əməkdaşlığı da mühüm
əhəmiyyətə malikdir. Bütün bu tələblər isə yeni
kurikulumlarda öz əksini tapmış məzmun
standartlarının mahiyyətindən irəli gəlir. Artıq
pedaqoji aləmdə tez-tez səslənən məşhur bir
deyim var ki, müəllimin əsas vəzifəsi şagirdlərə
öyrənməyi öyrətməkdən ibarətdir. Bunun üçün isə
sinifdə müstəqillik ab-havası və yaradıcı mühit
hökm sürməlidir. Həmin amillərlə yanaşı,
şagirdlər daim düşünməyə sövq edilməli, öyrənmə
zamanı qarşıya çıxan problemləri sərbəst həll
etməyə alışdırılmalıdırlar. Təcrübə göstərir ki,
təlim prosesində müəllimlərlə şagirdlər arasında
qarşılıqlı inam və etimad olduğu təqdirdə və
şagirdlərin nailiyyətləri obyektiv
qiymətləndirildikdə bütün bu məsələləri uğurla
həyata keçirmək mümkündür.
Müasir kurikulumlar müəllimdən həm də müntəzəm
surətdə pedaqoji axtarışlar aparmağı, məzmuna
uyğun maraqlı dərs formaları, metod, üsul və
vasitələr tətbiq olunmasını tələb edir.
Yeknəsəqlik və təkrarçılıq şagirdlərə mənfi
təsir göstərir, təlimə maraqlarını azaldır,
onlarda təhsilə qarşı laqeydlik hisslərinin
yaranmasına səbəb olur. Belə vəziyyətin əmələ
gəlməməsi üçün isə yeni kurikulumlarla işləyən
müəllimlərin hansı keyfiyyətlərə və bacarıqlara
malik olmasını, onların təlim əməyinin hansı
gərginliklər hesabına başa gəldiyini təsəvvür
etmək elə də çətin deyildir.
Hazırkı dövrdə dərsləri cəlbedici, yaddaqalan
qurmaqda informasiya-kommunikasiya
texnologiyalarının rolu danılmazdır. Mən əksər
mövzuların tədrisində onlardan səmərəli istifadə
etməyə çalışıram. Bunun bir müsbət cəhəti də
ondan ibarətdir ki, təlim prosesində İKT-nin
tətbiqi şagirdlərin marağına səbəb olmaqla
bərabər, həm də onları anoloji bacarıqlara
yiyələnməyə həvəsləndirir.
Bütün bu qeyd etdiklərim son illərdə ümumi
təhsilin müasir mahiyyəti ilə bağlı
qənaətlərimin ifadəsidir. Əlbəttə, ibtidai
siniflərdə yeni məzmuna əsaslanan tədrisin
təşkili sahəsində toplanan təcrübə uğurlu
başlanğıc olsa da, heç də kifayət deyildir.
Güman edirəm ki, digər müəllimlər də bu fikrimlə
razılaşarlar. Əvvəlki illərlə müqayisədə yeni
kurikulumlarla işləyən müəllimlər, o cümlədən
mən də fəaliyyətimizdə dönüş yarandığını inamla
təsdiq etməyimizə baxmayaraq, zamanın
tələblərinə cavab vermək üçün hələ çox
çalışmalı, bilik və bacarıqlarımızı
təkmilləşdirməliyik. Ona görə də rayon və
şəhərlərdə öyrədici kursların və seminarların
təşkili müntəzəm xarakter daşımalı, müəllimlərin
arzu və təklifləri dinlənilib onlara lazımi
səviyyədə metodik köməklik göstərilməlidir. Bu
mənada biz Təhsil Problemləri İnstitutunun
Kurikulum Mərkəzindən çox şey gözləyirik.
"Kurikulum" jurnalının əməkdaşlarının
məktəblərdə tədbirlər keçirib kurikulumların
tətbiqi sahəsində mövcud vəziyyəti əks etdirən
yazılar çap etməsi, həmçinin qabaqcıl
müəllimlərin iş təcrübəsinin kurikulum üzrə
mütəxəssislər tərəfindən öyrənilib yayılması da
faydalı olardı.
Rüxsarə MİRZƏYEVA,
Bərdə şəhəri 8 nömrəli tam orta məktəbin ibtidai
sinif müəllimi |
|
