Hər
bir millətin dili onun milli varlığının
təzahürüdür. "Zamandan zamana, əsrdən əsrə
hücumla yol gələn davalı dilimiz" (X.R.Ulutürk)
şükürlər olsun ki, bu gün dünyanın ən yüksək
tribunalarından səslənir, bütün sənədlər,
mətbuat, radio və televiziya verilişləri məhz bu
dildə aparılır. Odur ki, ana dilini tədris edən
hər bir müəllimin ümdə vəzifəsi dilimizi
şagirdlərə sevdirmək, onun incəliklərini
mənimsətməkdə müasir təlim metodlarından
istifadə etməkdir.
Böyük şairimiz Səməd Vurğunun "Azərbaycan
ədəbiyyatının ağır artilleriyası" adlandırdığı
S.Rəhimov müsahibələrindən birində deyirdi ki, "Mən
Azərbaycan dilini intəhasız ümman kimi görürəm.
Ona dərindən baş vurmaq lazımdır". Həqiqətən
dilimiz dünyanın ən zəngin dillərindən biridir.
Uzunillik təcrübəmdən bu qənaətə gəlmişəm ki,
dili uşaqlara sevdirmək üçün əsas şərtlərdən
biri onu yaxşı tədris etmək, dil dərslərini
maraqlı qurmaq, şagirdlərin bu dərslərdə fəal
iştirakını təmin etməkdir. Müşahidələr göstərir
ki, bəzən dil-ədəbiyyat müəllimləri şagirdlərin
orfoqrafik və orfoepik bilik və vərdişlərinin
inkişafına lazımınca diqqət ayırmırlar.
Şagirdlər bədii əsərləri danışarkən və ya
ifadəli qiraət zamanı sözləri yazıldığı kimi
oxuduqda müəllim bunu normal qəbul edir, ona heç
bir irad tutmur.
Şagirdlərin, bəzən də müəllimlərin zəif
yerlərindən biri də vurğu, xüsusən heca
vurğusudur. Vurğuya düzgün riayət edilmədikdə
orfoepik norma pozulur və fikir lazımınca
anlaşılmır. Bütün bunları nəzərə alaraq mən dil
normalarının şagirdlərə öyrədilməsinə xüsusi
diqqət yetirir, lüğət üzərində iş aparıram.
Çoxdan tərtib olunmuş "Məktəblinin orfoqrafiya
lüğəti" hazırda köhnəldiyindən onun yenidən
nəşrinə ehtiyac vardır. Yaxşı olardı ki, mərhum
alimimiz Əziz Əfəndizadənin tərtib etdiyi və bu
gün abituriyentlər üçün tövsiyə olunan lüğət
daha da təkmilləşdirilsin, orada şagirdin
bilməsi zəruri olan sözlərin orfoqrafiyası,
orfoepiyası, o cümlədən vurğusu, leksik mənası
və s. öz əksini tapsın.
Təcrübəmə əsasən deyə bilərəm ki, Azərbaycan
dili fənnində şagirdlərdə maraq doğura biləcək,
onları qruplarla və ya fərdi araşdırmaya cəlb
edəcək minlərlə "Niyə?", "Ola bilərmi?" və ya "Sizcə,
belə demək olarmı?" kimi tədqiqat tələb edən
suallar mövcuddur. Məsələn: "Sizcə, felin iki
qrammatik növ şəkilçisi eyni sözə artırıla
bilərmi?" və ya "Sizcə, bütün atalar sözlərini
ümumi şəxsli cümlə hesab etmək düzgündürmü?" və
ya "Təsirli fellər yalnız təsirlik halında olan
sözlərlə əlaqəyə girirmi?" tipli sual nümunələri
şagirdləri düşünməyə vadar edir. Ona görə də mən
dərslərimdə şagirdlərə müstəqil iş verərkən,
onların tədqiqat aparmalarını təşkil edərkən
belə tapşırıqlar verirəm.
Dilimizin uşaqlar tərəfindən mənimsədilməsini
təkcə tədris prosesi ilə məhdudlaşdırmır, bu
məqsədlə tez-tez ədəbi-bədii gecələr, "Ən yaxşı
"dilçi" şagird", "Ən yaxşı "dilçi" sinif"
müsabiqələri keçirirəm. Bütün bunlar şagirdlərin
dilə marağını artırır.
Yeri gəlmişkən onu da qeyd edim ki, hörmətli
cənab Prezidentimiz İlham Əliyevin sərəncamı ilə
bu il pedaqoji sahədəki xidmətlərimə görə mənə "Əməkdar
müəllim" fəxri adı verilmişdir. Müəllim əməyinə
verilən böyük qiymət üçün möhtərəm
Prezidentimizə dərin minnətdarlığımı bildirirəm.
Bu fəxri ad mənim əməyimə verilən yüksək qiymət
olmaqla yanaşı, həm də daha səmərəli, yorulmaz,
yaradıcı fəaliyyətim üçün zəmindir.
Görkəmli Çin pedaqoqu Konfutsinin bir fikri
mənim pedaqoji fəaliyyətimin əsas meyarıdır. "Şagirddə
maraq oyatmadan ona hər hansı elmi öyrətmək
soyuq dəmiri döyərək nə isə düzəltmək cəhdi kimi
səmərəsiz bir işdir".
Hörmətli Prezidentimizin etimad və diqqətinə
cavab olaraq bundan sonra da müəllimlik
fəaliyyətimdə daha uğurlu nailiyyətlər əldə
etməyə çalışacağam.
Lətafət ƏHMƏDOVA,
Ucar şəhər 1 nömrəli məktəb-liseyin
dil-ədəbiyyat müəllimi,
əməkdar müəllim
|