Təhsil
islahatının tələblərinə uyğun olaraq hazırda tədris
prosesində interaktiv təlim metodlarından geniş istifadə
olunur. Fənlərin yüksək səviyyədə tədrisi müəllimlərin
bilik və bacarıqlarından çox asılıdır. Əlbəttə,
şəxsiyyətyönümlü yeni məktəbi yeni nəsil müəllimlərsiz
təsəvvür etmək çətindir. Yeni pedaqoji texnologiyalar və
müasir təlim üsullarını öyrənmək, öz peşəkarlıq
səviyyəsini artırmaq müasir müəllimin ümdə vəzifəsidir.
Tədris prosesində şagirdlərin tədqiqatı və dərketməsi
üçün müvafiq şəraitin yaradılması, biliklərin yaradıcı
tətbiqi, təfəkkürün müstəqilliyi vacib amillərdəndir.
Digər fənlərdə olduğu kimi kimya fənninin də müasir
tələblər əsasında tədrisi İKT-nin müntəzəm istifadəsini
tələb edir. Ən əsası isə müəllimlərin dərsin tədrisinə
böyük maraq göstərməsi, təlimin təşkilinə innovativ
yanaşaraq dərsləri elektron formada keçməyə səy
göstərməsidir. Hər bir f'ənn müəllimi mövcud elektron
dərsliklər, tədris vəsaitləri ilə kifayətlənməyərək fəal
yaradıcılıq axtarışlarına qoşulmalı və özləri də
vəsaitlər hazırlayıb tətbiq etməlidirlər. Şagirdlərin
müxtəlif mövzularda elektron layihələr hazırlayıb təqdim
etmələri, müəllimlərlə şagirdlərin birgə innovativ
axtarışlarının nəticəsi kimi diqqəti cəlb edir.
Şagirdlər İKT -nin müasir cəmiyyətdə rolunu və
əhəmiyyətini lazımi səviyyədə dərk edərək onun sirlərini
dərindən öyrənməyə çalışırlar. Kimya dərslərində
müxtəlif təcrübələrin nümayişinə, mövzu ilə bağlı
praktik işlərin şagirdlər tərəfindən yerinə
yetirilməsinə ciddi fikir verilməlidir. Nəticədə
şagirdlərdə informasiyalaşmış cəmiyyətin tələblərinə
uyğun zəruri məlumatlarla işləmə bacarıqları, kompüterdə
daha populyar olan proqram vasitələrindən istifadə
vərdişləri formalaşdırılır. Şagirdlər kompüterdə sərbəst
yazmağı bacarır, müəllimlər tərəfindən verilən
tapşırıqları vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirə
bilirlər.
Kimya dərslərində İKT-dən istifadə - yeni dərslərin
izahında təqdimatlardan bəhrələnərək motivasiyanı daha
maraqlı qurmaq, dərsin müəyyən mərhələlərində elektron
dərsliklərdən istifadə etmək imkanı verir, praktiki və
laboratoriya işlərinin daha maraqlı aparılmasına şərait
yaradır.
İKT-dən istifadə eyni zamanda əyani vəsaitlərin
hazırlanmasına, nümayişin təşkilinə, yoxlama testlərinin
keçirilməsinə, kimyaçı alimlər haqqında məlumatların
əldə olunmasına çox kömək edir.
Müasir dövrümüzdə şagirdlərin İnternetdən istifadə
etməsi, təfəkkürü inkişaf etdirən düşündürücü suallarla
işləməsi daha maraqlı olur. Hər bir dərsi müasir
tələblərə cavab verən səviyyədə qurmağa çalışmaq
lazımdır. Belə ki, dərsin mövzusundan asılı olaraq
kartoçkalar, didaktik materiallar, tədqiqat sualları,
tapşırıqlar, yoxlama testləri hazırlanmalıdır. Hər bir
dərs mövzunun tələbinə uyğun qurulmalıdır ki, şagirdlər
fəal olmağa, düşünməyə, suallar qoyub ona cavab tapmağa
və nəticə çıxarmağa cəlb edilə bilsinlər. İKT vasitəsi
ilə kimya dərsində əyani vasitələrin ekranda
nümayişindən, elektron dərsliklərdən və hər hansı bir
şəkli İnternetdən tapıb istifadə etmək olar. Məsələn,
atom və molekullar haqqında məlumat verdikdə atomların
görüntüləri və hərəkətləri şagirdlər üçün maraq doğurur.
Təqdimatlardan istifadə edərək, motivasiyanı maraqlı
qurmaq üçün şəkillərdən əlavə qısametrajlı filmlərdən
fraqmentlər də verilə bilər. Məsələn, "Avaqadro qanunu",
"Qazların molyar həcmi" mövzusunu keçdikdə Avaqadro
haqqında məlumatlar, onun apardığı təcrübələri film
vasitəsilə nümayiş etdirmək dərsi daha maraqlı edər. "Atomlar
və molekullar" mövzusunu izah edərkən atomların və
molekulların parçalanması və çevrilmələrin modellərini
göstərmək daha yaddaqalandır. Fizika fənni ilə
fənlərarası əlaqə yaratmaq, atom nüvəsinin özünün də
mürəkkəb olub proton və neytron adlanan hissəciklərdən
təşkil olunması şagirdlərin yadına salınır.
Lövhənin interaktiv lövhəyə çevrilməsi üsulundan
müxtəlif tapşırıqların cədvəllər, sxemlər əsasında
verilməsi zamanı istifadə olunur. Məsələn:
- hidrogen və onun birləşmələrinə dair sxemin
araşdırılması;
- sxem üzrə sorğu;
- praktik iş, çalışma və məsələ həlli.
Hidrogenlə bağlı lazım olan bütün nəzəri, praktik iş,
çalışma və məsələləri aşağıdakı plan əsasında izah etmək
məqsədəuyğundur:
- hidrogen bir element kimi;
- hidrogen bir maddə kimi;
- hidrogen birləşmələri haqqında məlumat.
Bu zaman aşağıdakı məsələlərə xüsusi diqqət
yetirilməlidir:
1. Hidrogen və hidrogen birləşmələri
a) fiziki və kimyəvi xassələri (laboratoriya
məşğələləri)
b) reduksiyaedici kimi
2. Hidrogen və onun birləşmələrinin tətbiq sahələrindən
(gübrələrin istehsalı, metalların reduksiya edilməsi,
hidrogen-xloridin sintezi, xlorid turşusunun alınması,
metil spirtinin alınması, metalların kəsilməsi və qaynaq
edilməsi, bitki yağlarının bərk yağlara çevrilməsi,
ammonyakın sintezi, nitrat turşusunun istehsalı və
mühərriklərdə yanacaqlar) ibarət hidrogen mövzusuna aid
proqram sxem hazırlanır və dərsin izahı qurtardıqdan
sonra şagirdlərə təqdim olunur. Suallar qoyulur,
şagirdlərin verdikləri düz və ya səhv cavablar
yoxlanılır.
Kompüterdə test verilir, şagird sualları cavablandırılır
və qiymətləndirilir. Şagirdlərə verilən bəzi mövzularla
əlaqədar təqdimatların hazırlanması diskussiya tipli
dərslərdə istifadə edilir.
Göründüyü kimi, İKT-dən istifadə kimya dərslərinin daha
maraqlı və keyfiyyətli keçməsinə kömək edir.
Ətrabə ƏLİYEVA,
18 nömrəli Bakı Peşə Liseyinin kimya müəllimi
|