2008-ci ildən başlayaraq ümumtəhsil məktəblərinin
ibtidai siniflərində tətbiq olunan yeni təlim forma və
üsulları artıq 2012-2013-cü dərs ilindən V siniflərdə də
tətbiq olunmağa başlanmışdır. Bu məqsədlə ölkəmizin
bütün bölgələrində V siniflərdə dərs deyəcək müəllimlər
10 günlük təlimlərdən keçərək yeni təlim metod və
üsullarına yiyələnməklə bu sahədə öz biliklərini
artırmış oldular. Bununla bərabər, müəllimlərimizi
düşündürən vacib məqamlardan biri də yeni təlim
strategiyasına əsaslanan dərsliklərin necə tərtib
olunacağı idi.
Qısa bir müddət ərzində V sinif üzrə bütün dərsliklər
hazrlanaraq müəllim və şagirdlərə çatdırıldı.
Yeni dərsliklərlə əlaqədar olaraq Olsonnun bir fikrini
qeyd etmək istərdim: "Müəllimlər və kurikulumu
yaradanlar fənnin məzmununu nəzərəçarpacaq dərəcədə
azaltmalı, şagirdlərə fikirləşmələri üçün şərait
yaratmalıdırlar". Bu baxımdan yeni hazırlanmış
dərsliklərlə keçmiş dərsliklər arasında çox fərqlər
vardır. Keçmiş dərsliklərdə nəzəri materiallara çox yer
verilirdi, lakin yeni dərsliklərdə bu, nəzərəçarpacaq
dərəcədə azaldılmışdır.
Yeni dərsliklər dərsliyə verilən tələblərə demək olar
ki, tam cavab verir. Yəni, düzgünlük, təlim
standartlarına uyğunluq, faktların dəqiqliyi, mübahisəli
faktların olmaması, əyanilik, müasirlik, tamlıq,
ardıcıllıq, dizayn, yaş səviyyəsinə uyğunluq və s.
Material baxımından da V sinif üzrə riyaziyyat
dərsliyində təlim standartları gözlənilməklə bərabər,
əvvəlki dərsliyə nisbətən əlavələr edilmişdir. Məsələn,
I fəslə say sistemləri, II fəslə sadə və mürəkkəb
ədədlər, kəsrlərin ixtisarı, müəyyən bölünmə əlamətləri,
V fəslə ədədlər cütü (koordinat cütü). VI fəsil isə
tamamilə yeni fəsildir. Ən xoşagələn cəhət, fikrimcə,
VII fəslin ayrılıqda verilməsidir. Əvvəllər də dərslikdə
həyatla bağlı çalışma və tapşırıqlara rast gəlirdik,
lakin onların bir bölmə daxilində verilməsi şagirdlərdə
riyaziyyata marağı daha da artırmış olur.
Dərslikdə verilən tapşırıqlar dizayn, eləcə də
düşündürücülük və məntiqə əsaslanma baxımından əvvəlki
dərsliklə müqayisədə fərqlənir. Məsələn, 42-ci
səhifədəki qruplarla işə aid olan 6-cı tapşırıqda
şagirdlər qrup şəklində mühakimə yürütməyə, verilmiş
aralıqda 4-ə və 6-ya bölünən ədədləri, eyni zamanda bu
ədədlərin hər ikisinə bölünən ədədlər tapıb əvvəlcə
sxemdəki yerinə, sonra onları çoxluq şəklində, ən
nəhayət, Venn diaqramında yerinə yazmaqla həll etmiş
olurlar.
Kəsrlər üzərində əməllərə aid tapşırıqların əksəriyyəti
diaqramlar, sxemlər, cədvəllər vasitəsi ilə verilmişdir.
Səhifə 72-də 3-cü tapşırıqdakı "pudinq" sözünü digər
bir milli sözlə (şirniyyat) əvəzlənməsi məqsədəuyğun
olardı.
Əvvəlki dərslikdən fərqli olaraq yeni dərslikdə qavrama
qabiliyyətləri müxtəlif olan şagirdlər üçün həm
minimum, həm də maksimum səviyyədə materiallar
verilmişdir ki, bu da müəllimlərin işini az da olsa
asanlaşdırır.
Müəllim üçün vəsaitdə isə yeni təlim strategiyasına
uyğun olaraq iş formaları, onları necə yerinə
yetirmələri, İnternetdən istifadə üçün göstərişlər,
qiymətləndirməyə, işçi vərəqlərinin hazırlanmasına dair
göstərişlər, müxtəlif lazımi İnternet ünvanları,
qiymətləndirmə meyarları verilmişdir.
Hər bir fəslin əvvəlində fəsil üzrə standartlara uyğun
planlaşdırma cədvəli verilmişdir. Eyni zamanda dərs
vəsaitində gündəlik planlaşdırmaya dair göstərişlər də
vardır. Bu bir tərəfdən müəllimlərin işini
yüngülləşdirsə də, digər tərəfdən araşdırma işlərini
məhdudlaşdırır. Yaxşı olardı ki, V sinfin digər
fənlərində olduğu kimi, riyaziyyat üzrə vəsaitdə də
perspektiv planlaşdırma verilsin.
Yeni təlim metod və üsulları ilə riyaziyyat və eləcə də
digər fənləri tədris etməkdən ötrü müəllimə yüksək
bilik, bacarıq, müasir təlim üsullarına dərindən
yiyələnmək, dərsliyə yaradıcı baxış, İKT-dən istifadə
bacarığı, ofis proqramlarını bilməsi, təqdimatlar
hazırlamağı bacarması lazımdır.
Müasir dövrdə müəllim nəinki öz fənnini, eləcə də digər
fənlərdən minimum səviyyədə anlayışlı olmalıdır. Çünki
perspektiv və gündəlik planlaşdırmada qeyd olunan
fəndaxili və fənlərarası inteqrasiyanı təmin etmək üçün
hökmən inteqrasiya olunan fənn haqqında ən azı həmin
fənnin standartlarını müəllimlər bilməlidir. Bunun
üçünsə hər bir fənn müəllimi digər fənn müəllimləri ilə
sıx əməkdaşlıq etməlidir.
Bu yolda bütün müəllimlərimizə müvəffəqiyyətlər
arzulayaraq bir riyaziyyat müəllimi və valideyn kimi
müəlliflərə öz təşəkkürümü bildirirəm.
Ehtibar ALIYEV,
Qazax şəhəri 5 nömrəli tam orta məktəbin
riyaziyyat-informatika müəllimi |