Öz "araşdırmaları" ilə ibtidai məktəblərin birinci
sinifləri üçün qəbul olunmuş "Riyaziyyat" dərsliyinin
"yararsızlığını" sübuta yetirməyə cəhd göstərən İlham
Tumas bu mövzuda yazılarını eyni zamanda bir neçə
mətbuat orqanında çap etdirməkdədir. Əslində bu yazıları
ilə o, "müstəqil araşdırmaçı" və "tədqiqatçı jurnalist"
mövqeyini deyil, Təhsil Nazirliyinin "Riyaziyyat"
dərsliyi üzrə keçirdiyi tenderdə iştirak edib uduzmuş
nəşriyyatın səngərində durduğunu nümayiş etdirir.
Həmmüəllifi olduğum dərsliyi pisləmək üçün bütün
arqumentlərdən əli üzülən nəşriyyat dərslikdəki bir neçə
şəklin xarici mənbələrdən birindəki ilə oxşarlığını
əlində bayraq edib yeni kampaniyaya başlayıb. Əvvəla onu
demək istərdim ki, söhbət "Maths made easy" kitabından
iqtibas etdiyimiz 6 şəkildən gedir və həmin şəkillərin
ikisində rəssam tərəfindən dəyişiklik edilmişdir,
digərləri isə bədii məziyyəti olmayan (kalkulyator, ev,
qatar, əjdaha) konturlarla çəkilmiş texniki təsvirlərdən
ibarətdir. Ancaq onu da nəzərə çatdırım ki, həmin kitabı
buraxmış "DK" nəşriyyatı ilə təmsil etdiyim "Radius"
nəşriyyatının əməkdaşlıq münasibətləri, bu
nəşriyyatların təcrübə, məhsul mübadiləsi sahəsində
müəyyən işgüzar əlaqələri və ilkin qarşılıqlı
razılaşmaları vardır.
Yalnız şəkil oxşarlığına görə "Riyaziyyat" dərsliyinin
müəlliflərini plagiatlıqda ittiham edən və "DK"
nəşriyyatının "təəssübünü çəkən" nəşriyyat
təmsilçilərinin bu qarayaxma yazılarını jurnal şəklində
çap etdirərək respublikanın tanınmış ziyalılarına
göndərməsinə gəldikdə isə, bu da əks-təsir doğurur və
həqiqətən də "Riyaziyyat" dərsliyinin bütün üstün
cəhətlərinin cəmiyyət tərəfindən təsdiq olunmasına
xidmət edir. Həmin jurnalın "donosundan" sonra dərsliyi
araşdırmış bir çox tanınmış ziyalılar, məktəb
direktorları bu günlərdə mənə telefon açır, dərslik
haqqında xoş fikirlərini bildirir və söyləyirlər ki,
yazıya imzasını qoymazdan əvvəl jurnalist heç olmasa
dərsliyə özü baxsaydı, onluq blokların, pulların,
barqrafların, telqrafların mənbə kimi göstərilən nəşrlə
heç bir əlaqəsi olmadığını görərdi. Hörmətli oxucuların
nəzərinə çatdırmaq istəyirəm ki, "jurnal-donosda"
göstərilmiş 2-ci mənbə isə nəşriyyatımızda heç kimdə
heç vaxt olmamışdır. Dərsliyimizlə həmin nəşr arasındakı
fərqi görmək üçün "jurnal-donosda" müqayisəli şəkildə
verilmiş faksimilelərə sadəcə nəzər yetirmək kifayətdir.
Ümumiyyətlə, dərsliymizdə tətbiq olunmuş elmi, metodiki,
texniki üslub və yanaşmanın qabaqcıl xarici nəşrlərlə
bir sıra hallarda üst-üstə düşməsi bir müəllif kimi
düzgün yolda olduğumuzu təsdiq edərək bizə çox böyük
məmnunluq gətirir. Bütün bunlara bədxahlıqla yanaşıb
"xaricilərdən götürürlər" fikri ilə gündüzün günorta
çağı əlində lampa tutub dərsliyimizdə oxşar bir şeylər
axtarmaq da olar, yaxud da xeyirxahlıq, vətənpərvərlik
mövqeyindən çıxış edib "nə yaxşı ki, xaricilər kimi
yazırlar, lap onlardan da irəliyə gedirlər" düşüncəsi
ilə işimizə, əməyimizə dəstək də vermək olar. Üzdəniraq
opponentlərimiz, təəssüf ki, bədxahların yolunu tutublar
və onların "Dərslik terroru" adı ilə ünvansız və imzasız
buraxdıqları jurnalcığaz başdan-ayağacan 37-ci il
donoslarını xatırladır.
Yazı müəlliflərinin mövqeyi həm də belə deməyə əsas
verir ki, onların dünya pedaqogika praktikasından, bir
çox ölkələrin, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının
kurikulumundan, onun məzmun və fəaliyyət xətlərindən,
məzmun standartlarından, ümumilikdə isə təhsildə baş
verən keyfiyyət dəyişikliyinin fəlsəfəsindən xəbərləri
yoxdur.
Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının xətti ilə
dərsliklərin hazırda aparılan müzakirələri fonunda daha
da fəallaşmış müxaliflər tutarlı arqumentlər ortaya qoya
bilmədiklərindən tənqid baxımından hazırkı situasiyada
ən əhəmiyyətsiz və cılız sayıla bilən məqamlardan
möhkəm-möhkəm yapışmışlar. "Riyaziyyat dərsliyindəki
əjdaha şəkli başqa kitabdan götürülmüşdür", "Qatar, ev
şəkilləri başqa nəşrlərdəkilərlə eynidir", "Usta və
süfrə şəkilləri isə başqa nəşrdən eyni ilə götürülüb"
kimi mənasız ittihamlar ilə müəllifləri gözdənsalma
kampaniyası aparanları I-V sinif dərsliklərinin dəqiq,
ardıcıl, düşünülmüş məzmun strukturu, müasir pedaqoji
mahiyyəti qətiyyən düşündürmür. Adıçəkilən şəkillərə aid
tapşırıqlar bütünlüklə dərslikdən çıxarılsa belə,
dərsliyin məzmun strukturuna zərrə qədər xələl gəlməz.
Bu şəkillərin verildiyi 150 və 151-ci səhifələr üzrə
hətta xüsusi dərs saatı belə ayrılmamışdır. Bu gün 1-ci
sinifdə dərs deyən müəllimlərin bu dərslikdən razı
olduğu, dərsliyin şagirdlərdə nitq vərdişlərinin,
məntiqi təfəkkürün, məlumatı təhliletmə, sistemləşdirmə,
nəticəçıxarma, qərarvermə kimi bacarıqların inkişaf
etdirilməsində böyük rol oynadığı isə nə yazıya imza
atan "araşdırmaçı jurnalisti", nə də bu günün
tələblərinə uyğunlaşıb müasir dərslik ortaya qoya
bilmədiyinə görə qəbul olunmuş dərsliyi şeytanlayan
nəşriyyatı maraqlandırır. Bu günlərdə bir nəfərin Təhsil
Nazirliyinə telefon açaraq guya 5-ci sinif dərsliyində
verilmiş məsələlərin eynilə 5-9-cu siniflər üçün Rusiya
dərsliyində olduğu barədə dedikləri isə yalnız gülüş
doğurur. Məlumunuz olsun ki, http://şkolnıe
znaniya.com/predmet/matematika saytı 5-9-cu
siniflərdə oxuyan məktəblilərə ev tapşırıqlarını yerinə
yetirməkdə kömək göstərən bir saytdır. Məktəblilər
həllində çətinlik çəkdikləri, maraq doğuran müxtəlif
məsələləri bu sayta göndərirlər. Həmin sayta göndərilmiş
məsələlər arasında Azərbaycan məktəblilərinin 4-5-ci
siniflər üçün "Riyaziyyat" dərsliklərindən götürüb
göndərdikləri məsələlər, başqa sözlə, Azərbaycan
məktəblilərinin də ev tapşırıqları var. Əvvəla, həmin
dərsliklərin müəllifi olaraq biz "Müəllim üçün metodiki
vəsait"də o məsələlərin tənliklə deyil, hesab üsulu ilə
həllini təklif edirik. İkincisi isə, bu məsələlərin
mətni Azərbaycan dilində yazılmış, rus dilinə tərcümə
edilmişdir.
Dərsliyə öz mənafeləri baxımından yanaşdıqları üçün
qeyri-adekvat reaksiya verən nəşriyyat təəssübkeşlərinin
"dərsliyi inkar" fəaliyyəti ilə əlaqədar hörmətli
akademikimiz Çingiz Qacarın həmişəki kimi tərəqqiyə
dəstək və milli mənafe baxımından örnək sayıla bilən
fikirlərini xatırlatmaq istərdim: "Dərslikləri biz ilk
növbədə təhsilimizə, millətimizə gətirdiyi müsbət
dəyişikliklər aspektindən araşdırmalıyıq. Bu zaman
yamsılamalara, təqlidlərə rast gələ bilərik, amma
təcrübə artdıqca, nəşriyyatlar gücləndikcə bunlar da
aradan qalxacaq". Sonda akademik Çingiz Qacarı
tanımayanlar üçün bir fikri də vurğulamaq istərdim:
Çingiz Qacarın özünəməxsus yumoru var və "plagiat",
"oğurlamaq" sözlərini "öyrənmək" anlamında işlədir.
Demək istədiyi isə budur: "Yaxşını götürmək və yaxşıya
oxşamaq lazımdır, əsas odur ki, pisi götürməyəsən və
pisə oxşamayasan".
Bu həmçinin xeyirxahlıq, sağlam düşüncə və həm də əsl
vətənpərvərlik mövqeyidir.
Nayma QƏHRƏMANOVA,
1-5-ci siniflər üçün "Riyaziyyat" dərsliklərinin
həmmüəllifi |