|
69 yaşlı fransalı nobelçi alimin kəşfi bundan xəbər
verir
 2012-ci
ilin oktyabrında Nobel mükafatı komitəsi dünyanın ali
elm mükafatına layiq görülmüş tədqiqatçı alimlərin
adlarını açıqlayanda Fransanın fizika sahəsində ən
görkəmli alimlərindən olan Serj Aroşun sevincinin
hədd-hüdudu yox idi. Stohkolmda başlamış Nobel
həftəliyi çərçivəsində namizədlərin adları son ana qədər
gizlin saxlanılır. 2012-ci il üzrə fizika sahəsində
Nobel mükafatına layiq görülə biləcək laureatlar
arasında daha çox kainatda Böyük partlayış
nəzəriyyəsinin müəlliflərindən biri professor Brayan
Koks, kvant teleportasiyası protokolunu hazırlamış
amerikalılar Çarlz Bennet, Uilyam Uotters və kanadalı
Cidd Brassardın adları göstərilirdi. Lakin son anda
Nobel komitəsi kvant sistemləri ilə manipulyasiya
sistemlərinin intensivləşdirilməsi sahəsində
apardıqları işlərə görə Serj Aroş və onun amerikalı
həmkarı Devid Uaylendin adlarını çəkib. Serj Aroş
Fransanın ən görkəmli fiziklərindən biridir. 69 yaşlı
alim həyatının 50 ilini kvant fizikasına həsr edib. O,
hazırda Fransa Kollecinin professoru və rəhbəridir.
Uşaqlıq illəri
Serj Aroş 1944-cü il sentyabrın 11-də Mərakeşin
Kasablanka şəhərində yəhudi ailəsində anadan olub.
Atası Alber Aroş vəkil işləyib. O, İkinci Dünya
müharibəsi illərində Çexoslovakiyada və Fransada
Müqavimət hərəkatında iştirak edib və Fəxri legion
ordeni ilə təltif olunub. Anası odessalı Valentina
Aroş (Valentina Rublyova) müəllim olub. Onun babası və
nənəsi İssak və Ester Aroş Ümumdünya Yəhudi Məktəbinə
(Ecole de lTAlliance Israelite) rəhbərlik ediblər. Ana
tərəfdən babası və nənəsi Aleksandr Rublyov və Sofya
Fromşteyn 1920-ci illərin əvvəllərində Sovet İttifaqını
tərk edərək Fransada məskunlaşıblar. Aleksandr Rublyov
1921-ci ildə indiki Odessa Milli Tibb Universitetini və
1928-ci ildə Paris Tropik Tibb Məktəbini bitirib. ABŞ-ın
Massaçusets və Nyu-York şəhərlərində həkim işləyib.
1958-ci ildə Kolumbiya Universitetinin səhiyyə məktəbini
bitirib. Daha sonra isə Mərakeşə köçüblər. Serj Aroş
Mərakeşdə anadan olub və 12 yaşa qədər burada yaşayıb.
Serj Aroş hələ uşaqlıqdan fizika və riyaziyyata meyil
edib. Xüsusən də tətbiqi riyaziyyat, fizika və təbiət
hadisələrini öyrənməyə can atıb.
 Mərakeşin
müstəqillik əldə etməsindən sonra ailə Parisə köçüb.
"Kasablankada anadan olmağımın mənim şəxsiyyət və alim
kimi formalaşmağıma hər hansı təsir göstərdiyini
düşünmürəm. Mən fransız mədəniyyətinə mənsub insan kimi
formalaşmışam, təhsilimi Fransada almışam. Məhz bu
amillər mənə başlıca təsir göstərib",- deyə alim
bildirir.
"Müəllim
sarıdan mənim bəxtim gətirdi"
Serj Aroş 1963-cü ildə Politexnik Məktəbə qəbul
imtahanlarında birinci, Paris Ali Normal Məktəbinə
qəbulda isə üçüncü yeri tutub. Gənc Aroş elə həmin il
həyatını elmə həsr etmək istədiyini bildirib və Ali
Normal Məktəbini (ENS) seçib. Qeyd edək ki, əsası
1794-cü ildə qoyulmuş bu məktəb ölkənin ən iri
elmi-tədqiqat mərkəzidir. Burada 35 laboratoriya
fəaliyyət göstərir. Məktəbin məzunları arasında 8 Nobel
mükafatı laureatı və 10 Filds mükafatı laureatı
(riyaziyyat üzrə "Nobel mükafatı") var.
S.Aroş 1971-ci ildə Pyer və Mariya Küri Universitetində
sonralar (1997-ci il) Nobel mükafatına layiq görülmüş
Klod Koen-Tannucinin elmi rəhbərliyi altında
dissertasiya müdafiə edib. "Müəllim sarıdan mənim bəxtim
gətirdi. Tannucinin fizika, xüsusən də optikaya olan
ehtiraslı münasibəti mənə də sirayət etmişdi. O, mənim
ilk elmi rəhbərim idi və kvant fizikası və kvant
optikası sahəsində elmi karyerama görə ona borcluyam",
-deyə Aroş bildirir. S.Aroş 1967-1975-ci illərdə Milli
Elmi Tədqiqatlar Mərkəzində (CNRS) işləyib.
Daha sonra isə bir il ərzində Stenford Universitetində
(ABŞ) professor Artur Şavlovun qrupunda təcrübə keçib.
1975-ci ildə S.Aroş Pyer və Mari Küri Universitetinin
professoru təyin olunub. 1974-1984-cü illərdə Paris
Politexnik Məktəbində dərs deyib. 1994-2000-ci illərdə
Ali Normal Məktəbində fizika şöbəsinə rəhbərlik edib.
2001-ci ildən Fransa Kollecində (College de France)
kvant mexanikası kafedrasına rəhbərlik edən professor
S.Aroş 2012-ci ilin sentyabrından kollecin rəhbəridir.
Serj Aroş Fransa, Avropa və Amerika Fizika
cəmiyyətlərinin üzvüdür. Dostları və əməkdaşları Aroşu
görkəmli tədqiqatçı, öz yaradıcılıq potensialı ilə
tanınan alim kimi tanıyırlar. Serj Aroş hazırda Fransa
Kollecinin və Paris Ali Normal Məktəbinin
professorudur. Stenford, Harvard universitetlərində,
Massaçusets Texnologiya İnstitutunda çalışıb. Alim
2009-cu ildə Fransa Milli Elmi Tədqiqatlar Mərkəzinin
qızıl medalını alıb. 1996-cı ildə Aroş və onun
həmkarları kvant dekogenerasiyası üzrə unikal
eksperimental müşahidə aparmışlar.
Albert Eynşteynin arzularını yerinə yetirən alim
Serj Aroşun tədqiq etdiyi sahə hələ ötən əsrin
əvvəllərində dahi fiziklər Albert Eynşteyn və Nils Bor
arasında uzunmüddətli müzakirələr mövzusu olub. Kvant
sistemlərinin manipulyasiyasını hələ Eynşteyn çox
arzulayırdı. "Bizi materiyanın ən kiçik, təcrid edə
biləcəyimiz hissəcikləri arasında qarşılıqlı təsir və
işığın ən kiçik hissəciyi - fotonlar maraqlandırır. Atom
işıqlananda özündən foton buraxır və o, işıq sürəti ilə
hərəkət edir. Bu fotonu təcrid etmək üçün isə onu
ayrıca, Albert Eynşteynin dediyi kimi, "foton qutusu"nda
bağlamaq lazımdır. Bu təcrid olunmuş məkanda isə özündən
foton buraxmış atomlarla kvant fizikası qanunlarına tabe
olan "oyun" başlayır. Beləliklə də laboratoriya
tədqiqatlarında biz Albert Eynşteyn və Nils Borun ötən
əsrin 20-30-cu illərində diskussiya apardıqları məşhur
nəzəri eksperimeti həyata keçirmişik". Texniki
nöqteyi-nəzərdən Albert Eynşteyn dönəmində mümkün
olmayan bu məsələ Serj Aroşun tədqiqatlarında öz həllini
tapa bilib.
 Serj
Aroş ona dünya şöhrəti qazandırmış elmi işləri üzərində
20 il işləyib. Ali Normal Məktəbdə və ölkənin ən
qabaqcıl elmi-tədqiqat mərkəzlərində çalışan gənc
mütəxəssislərin səyləri nəticəsində fotonlar üzərində
aparılan eksperimentlər müsbət nəticə verib.
"Fundamental tədqiqatlar qısa zaman ərzində başa
çatdırıla bilməz, bu sahə sürətin daha çox əhəmiyyət
kəsb etdiyi sahə deyil. Burada əhəmiyyətli faktor
zamandır",- deyə Aroş bildirir.
Elmdə inqilabi tərəqqi
2012-ci il oktyabrın 9-da Nobel mükafatları komitəsi
fizika sahəsində ali mükafatın fransız alimi Serj Aroş
və amerikalı fizik Devid Uaylendə təqdim olunduğunu
xəbər verib. Nobel komitəsi alimlərin bir-birindən
xəbərsiz apardıqları işləri elmdə inqilabi tərəqqi kimi
qiymətləndirib. Onlar kvant sistemlərinin ölçülməsinə və
manipulyasiyasına imkan verən qabaqcıl eksperimental
metodların kəşfinə və kvant hissəciklərinin işıq şüası
və cismlə qarşılıqlı təsirinin öyrənilməsi, ölçülməsi və
hesablanması, kvant optikası sahəsinə aid olan elmi
işləri və məqalələrinə görə layiq görülüblər. Alimlər
ayrı-ayrı hissəciklərin kvant-mexaniki xassələrini
saxlamaqla onların ölçülməsi və manipulyasiyası üzrə
metodları işləyib hazırlayıblar. Bu metodların kəşfi
əvvəllər mümkünsüz hesab edilirdi. Alimlər kvant
fizikası üzrə aparılan eksperimentlərin yeni dövrünün
başlanğıcını qoyublar. İsveç Kral Akademiyası bildirib
ki, alimlərin elmi işləri kvant sistemlərinin ölçülərini
aparmağa və tətbiq etməyə imkan verib. Alimlərin
tədqiqatları kvant fizikasına əsaslanan yeni növ super
sürətli kompüterlərin yaradılmasına yol açır. Bu sahədə
aparılmış elmi araşdırmalar atom saatından daha dəqiq
işləyə biləcək kvant saatının yaradılması və yeni, daha
dəqiq vaxt standartlarına keçidin təmin edilməsinə
şərait yaradacaq. "Onların tədqiqatları
 fizikanın
koqerentlik kimi bir sıra baza məsələlərinə cavab
verməyə imkan verib. Dünyada ən dəqiq saatlar bu
laureatların işləri nəticəsində yaradılıb, gələcəkdə
isə bu prinsiplər əsasında kvant kompüterlərinin
yaradılması mümkün olacaq, onların sürəti hazırkı bütün
hesablama maşınlarının sürətindən ölçüyəgəlməz dərəcədə
böyük olacaq. Serj Aroş və Devid Uaylend bir-birlərindən
fərqli olaraq ayrı-ayrı hissəciklərin öyrənilməsi
metodunu işləmiş və inkişaf etdirmişlər. Onlar
hissəciklərin mexaniki-kvant təbiətini qoruyub
saxlamışlar. Bu isə əvvəllər bir qayda olaraq
qeyri-mümkün hesab olunub. Onlar kvant fizikasında yeni
eksperimentlər erasını açmışlar. Alimlər fərdi kvant
hissəçiklərini dağıtmadan onların müşahidə olunmasının
birbaşa metodunu təklif etmişlər. Məktəbdə bizə
öyrədirlər ki, kvant hissəcikləri ikili
korpuskulyar-dalğa təbiətinə malikdir və kvant
dünyasında klassik mexanikanın qanunları işləmir,
koqerent metodlar tətbiq olunmalıdır. Lakin ayrı-ayrı
hissəcikləri ətraf mühitdən asanlıqla ayırmaq mümkün
deyil, onlar xarici aləmlə təmasda olduqda özlərinin
"sirli" kvant xassələrini itirirlər. Buna görə də kvant
fizikasının əvvəlcədən xəbər verdiyi bir sıra anomal
hadisələri birbaşa müşahidə etmək mümkün olmayıb və
tədqiqatçılar dolayı eksperimentlər seçməli olublar ki,
bunlar da qabaqcadan söylənmiş nəzəri fərziyyələri
təsdiq edib. Alimlər hədsiz dərəcədə qeyri-davamlı kvant
vəziyyətlərinə nəzarət edə və ölçməyə imkan verən
orijinal metodlar düşünüb tapmağa nail ola biliblər
ki, onları tapmaq son vaxtlara qədər tamamilə
qeyri-mümkün hesab olunub. Bir-birindən ayrılıqda
aparılmış tədqiqat işlərini birləşdirən ümumi cəhətlər
çoxdur. Devid Uaylend yüklənmiş atomları (ionları)
"tələyə" salıb, onları işıq, başqa sözlə, foton vasitəsi
ilə idarə etməklə ölçmələr aparıb. Serj Aroş əks yolu
seçib. O, tədqiqat obyekti kimi fotonları seçib. Hər
iki alim kvant optikası sahəsində işləyir, işıq və
materiya arasında fundamental qarşılıqlı təsirləri
öyrənməklə məşğuldurlar. Bu sahə 1980-ci illərin
ortalarından gur inkişaf edir. Onların novator metodları
kvant optikası sahəsində işləyən bütün alimlərə
fövqəlsürətli kompüterlərin - kvant kompüterlərinin
yeni tipininin yaradılması istiqamətində ilk addımlar
atmağa imkan verir. Kvant kompüterləri artıq bu
yüzillikdə bizim gündəlik həyatımızı ötən yüz ildə
istifadəyə verilmiş adi kompüterlər kimi kökündən
dəyişəcək. Onların işlərinin daha bir nəticəsi
fövqəldəqiq saatların yaradılmasıdır ki, bu saatlar
gələcəkdə yeni zaman standartının əsası ola bilər. Onlar
bugünkü müasir sezium saatlarından yüz dəfədən artıq
dəqiqdir".
"Xoş xəbərdən az qala yıxılacaqdım..."
O, bütün həyatını elmə həsr edib. Hələ Ali Normal
Məktəbin məzunu olanda 19 yaşlı Serj ilk
müsahibələrində laboratoriyada işləmək və elmi prosesə
birbaşa təsir göstərmək arzusunda olduğunu bildirmişdi.
49 il aradan sonra Nobel mükafatı alan Aroş baş
verənlərə inana bilmirdi.
Serj Aroşa Nobel mükafatına layiq görülməsi barədə
xəbəri birbaşa Nobel mətbuat konfransından telefonla
bildirmişdilər. Alimə xəbər veriblər ki, cəmi 20 dəqiqə
qabaq o, ali mükafata layiq görülüb. "Mən xoşbəxtəm.
20 dəqiqə əvvəl mənə dedilər ki, Nobel mükafatı
almışam. Mən arvadımla küçədə gəzişirdim və birdən
telefonuma zəng gəldiyini gördüm. Mən koda görə (*46*)
zəngin İsveçdən gəldiyini gördüm və hər şeyi anladım.
Xəbəri alanda mən o qədər təəccüb etdim ki.. Bu demək
olar ki, inanılmazdır. Mən dərhal uşaqlarıma və
həmkarlarıma (onların köməyi olmadan bu mükafatı ala
bilməzdim) zəng etdim. Həmkarlarımdan biri universitetdə
mühazirə oxuyurdu və mənə bu məzmunda SMS göndərmişdi:
"Danışa bilmirəm, mühazirəni qurtaran kimi zəng edəcəm".
Mən isə ona "Nə danışırsan, burax hər şeyi, dərhal zəng
elə" dedim. Mənim bəxtim gətirib, xoş xəbərdən özümü
itirmişdim, az qala yıxılacaqdım. Yaxınlıqdakı
oturacağın yanından keçirdim, buna görə də oturmağa
imkan tapdım", - deyə Aroş Nobel mükafatları komitəsinin
rəsmi saytına verdiyi ilk müsahibədə xatırlayır.
"Nobel mükafatı alacağınızı düşünürdünüzmü" sualına
cavabında alim "Bir çox insanlar mükafata layiqdirlər və
buna görə də mükafatı almaq imkanı çox azdır. Mən mümkün
qədər bunu gözləməməyə, xüsusi olaraq bu barədə
düşünməməyə çalışırdım. Bundan əlavə, mükafatı bu il
almağı gözləmirdim. Mən çox şadam ki, mükafat eyni
zamanda Devid Uaylendə təsis olunub, o, çox gözəl
alimdir".
"Kiçik dünyada yeni dünya"
Serj Aroşun Nobel mükafatına layiq görülməsi 3 ölkədə -
Fransa, Mərakeş və İsraildə böyük sevinclə qarşılanıb.
Hər 3 ölkə Serj Aroşla fəxr edir. Fransa prezidenti
Fransua Ollandın təbrik məktubunda bildirilirdi: "Serj
Aroş işlədiyi bütün xarici və fransız təşkilatlarında -
CNRC, Pyer və Mari Kürü Universitetində, Paris Ali
Normal Məktəbində, Politexnik Məktəb və Fransa
Kollecində apardığı gözəl elmi təcrübələrlə güclü
nəzəri fərziyyələri birləşdirə bilib. Bu, bizim ölkə
üçün fəxrdir və bütün fransız elmini məmnun edir".
Fransanın ali təhsil və elm naziri Jenevyev Fıorazonun
sözlərinə görə, "bizim artıq son illərdə fizika üzrə 3
Nobel mükafatımız var. Təbiidir ki, bizim elmlə fəxr
etmək lazımdır". Geteborq Ali Texniki İnstitutunun
eksperimental fizika professoru Eva Uolsonbu qənaətdədir
ki, Serj Aroş və Devid Uaylendin işləri "kiçik dünyada
yeni dünya" açır. Onların hazırladıqları yeni metodlar
ayrı-ayrı kvant sistemlərini ölçməyə və idarə etməyə
imkan verir. Alimlər Aroşun işini fantastik hesab
edirlər. Bir çoxları Aroşun yüksək elmi mükafata layiq
görüldüyü elmi kəşfi ötən əsrin əvvəllərində fizika
sahəsində qeydə alınmış möhtəşəm kəşflərlə müqayisə
edirlər. Serj Aroşun bu tədqiqat işinin ciddi nəticələri
barədə alimlər hələ 1990-cı illərdə danışırdılar. Bu
kəşfin tətbiqinin olduqca böyük gələcəyi var. Bu kəşf
kvant kompüterlərinin yaranmasına gətirib çıxara bilər,
onlar öz gücünə görə bu gün istifadə etdiyimiz
kompüterləri milyon dəfə üstələyir.
"Gələcəyin kvant kompüterləri"
Serj Aroş bütün həyatı boyu sadə kvant sistemləri ilə
məşğul olub. Gələcəyin kvant kömpüterləri bu kəşflə
bağlıdır. Bu kəşf sayəsində dünyada ən dəqiq, ifrat
dəqiq saatlar yaradıla bilər. Bu saatlar, ilk növbədə,
kosmik aparatların, intellekt enerji şəbəkələrin,
avtomatik idarəetmə sisteminin işini və onların
təhlükəsizliyini təmin edə bilər. Bütün naviqasiya
sistemləri prinsip etibarı ilə bu dəqiq saatlar olmadan
işləyə bilməz. 69 yaşlı alim kvant optikası və atom
fizikası sahəsində mütəxəssis hesab olunur. Onun pioner
işləri hazırda mikroskopik aləmdə tətbiq olunan kvant
mexanikasının bəzi postulatlarının eksperimental
öyrənilməsinə və izahına yol açıb.
"Kvant kompüterləri nə vaxt yaradılacaq" sualına cavab
verən Serj Aroş qeyd edir ki, bunu dəqiq söyləmək
hələlik mümkün deyil. "Hələlik bizi hissəciklər
səviyyəsində bu işin necə olması maraqlandırır. Biz bu
imkanları araşdırırq. İlk növbədə kvant kompüterlərinin
yaradılması istiqamətində bir sıra problemləri həll
etməliyik. Mənim bütün diqqətim əsasən nəzəri
tədqiqatlara cəlb olunub, məsələnin praktiki tətbiqi
mənim üçün ən vacib faktor olmayıb".
Alim qeyd edir ki, kvant sistemlərindən istifadə
olunması mürəkkəb məsələdir. Fiziklər onlar haqqında çox
şeylər öyrənməlidirlər. Ola bilsin ki, onlar kompüter
yox, kvant stimulyatorları, hansısa kvant
kommunikasiyaları olacaq. "Fövqəldəqiq saatlar nə vaxt
hazırlanacaq və harada tətbiq olunacaq" sualına cavab
olaraq alim bildirib ki, hazırda əməkdaşları ilə bu
məsələ üzərində çalışırlar. "Bu fövqəldəqiq saatların
tətbiqinin bir çox variantları mövcuddur. Onların köməyi
ilə qravitasiya, qravitasiya sahəsini ölçmək,
zəlzələlərin qarşısını almaq olar. Onlardan istifadə
etməklə fundamental fizikanın bir sıra problemli
məsələlərini öyrənmək, nisbilik nəzəriyyəsinin
yoxlanılması, digər izaholunmamış bir çox vəziyyətləri
izah etmək olar. Bundan başqa onları kosmosda, məsələn,
beynəlxalq kosmik stansiyalarda aparılan eksperimetlərdə
tətbiq etmək olar".
Superkompüterlərə doğru
Serj Aroşun tədqiqatları və novator metodları kvant
optikası sahəsində işləyən alimlərə kvant
zərrəciklərinin xüsusiyyətləri əsasında işləyən yeni
supersürətli kompüterlər yaratmağa imkan verir.
Gələcəyin kompüteri hesab olunan kvant kompüteri adi
alqoritmlərlə işləyən indiki kompüterlərdən fərqli
olaraq kvant təbiətinin xüsusiyyətləri əsasında
inanılmaz sürətlə işləyəcək. Alimlər kvant kompüterləri
dedikdə, klassik mexanika deyil, kvant əsasında işləyən
qurğunu nəzərdə tuturlar. Kvant kompüterləri XXI əsrdə
bizim bütün gündəlik həyatımızı dəyişəcək. Bu cür
kompüterlər "kubit"lərlə ("kubit" - kvant informasiya
vahidi) əməliyyatlar aparmalıdır. Nəzəri olaraq bu cür
kompüter bir anda təxminən milyon hesablama həyata
keçirməlidir, klassik qurğu isə yalnız bir əməliyyat
apara bilər. Bu o deməkdir ki, kvant kompüterinin
potensial hesablama gücü klassik kompüterdən təxminən
milyonlarla dəfə böyükdür. Bu astronomik ədədi yaxşı
dərk etmək üçün bu cür müqayisə aparırlar: hesablama
üçün yaradılan kvant kompüterinə bərabər olan adi
kompüter kainatın ölçüsündə olmalıdır. Nəzəriyyəyə görə,
kvant kompüteri diskret optimallaşdırma sahəsində
vəzifələri effektiv surətdə həll edə bilər. Binar
məntiqə əsaslanan adi kompüterlər isə buna qabil deyil.
Bu nəqliyyatın marşrutlaşdırılması, maliyyə risklərinin
təhlili, şəkillərin tanınması, təsvirlərin çeşidlənməsi
və s. ola bilər. Bu vaxta qədər tədqiqatçı qrupların bir
çoxu sırf elmi qiyməti olan laboratoriya sistemləri əldə
edə biliblər və mütəxəssislər təqdim olunmuş bu cür bir
neçə sistemin koqerent kvant effektləri nümayiş
etdirməsinə baxmayaraq onları əsil kvant kompüteri
adlandırmağa əmin deyillər. Bu cür kompüterlər elə
hesablamalar və ölçmələr apara bilər ki, bunlar müasir
elementar baza şəraitində mümkün deyil. Buna görə də
hazırda bütün dünyada onlarca elmi tədqiqat mərkəzləri
arasında kvant kompüterlərinin yaradılmasının
texnologiyalarını daha tez əldə etmək uğrunda əsil
mübarizə başlayıb. Bu sahədə ən mühüm, prinsipial kəşf
isə Serj Aroş və onun amerikalı həmkarı Devid Uaylendə
məxsusdur. Onların kəşfinin praktik tətbiqinə gəlincə,
alimlər artıq dünyaya optik saatlar - bu vaxta qədər nə
vaxtsa mövcud olmuş ən dəqiq saatlar hədiyyə ediblər.
İki ion müasir sezium saatlarından 100 dəfə dəqiq vaxt
hesablaya bilir.
Avropa Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Amerika Elmlər
Akademiyasının müxbir üzvü olan Serj Aroş fundamental
tədqiqatların tərəfdarıdır. O, gənc tədqiqatçılara
hərtərəfli dəstək göstərilməsi uğrunda çıxış edir.
"Müasir elm sistemi yenidən gözdən keçirilməlidir,
köhnəlmiş strukturlar gənc tədqiqatçıların fəaliyyətini
çətinləşdirir və onları elmlə məşğul olmağa motivləşdirə
bilmir. Fransa sistemi dünya tendensiyalarından geridə
qalır. Nobel mükafatı alana qədər bizim gənc istedadlı
alimlərimiz üçün yeni elmi mərkəzin açılması barədə
ideyamız var idi, ümid edirəm ki, bu işlər bundan sonra
daha sürətlə gedəcək",-deyə Serj Aroş bildirir.
Hazırladı: Oruc
MUSTAFAYEV |
