|
QS dünya universitetləri reytinqinin metodologiyası
 QS
dünya universitetləri reytinqi (QS World University
Rankings) Böyük Britaniyanın konsaltinq şirkəti "Quacquarelli
Symonds" (QS) tərəfindən tərtib edilir. 2004-cü ildən
etibarən nəşr edilən reytinq hazırda 700-dən artıq dünya
universitetinin fəaliyyətini 6 əsas meyar (akademik
nüfuz, sitat gətirmə, müəllim-tələbə nisbəti,
işəgötürənlər arasında nüfuzu, əcnəbi müəllimlərin sayı
və əcnəbi tələbələrin sayı) üzrə qiymətləndirir.
1. Akademik nüfuz
Bu meyar üzrə reytinq universitet müəllimləri arasında
keçirilən sorğu əsasında tərtib edilir və elmi
tədqiqatların ən yüksək səviyyədə aparıldığı dünya
universitetlərini müəyyən etməyə imkan yaradır. Əvvəlcə
sorğuda iştirak edəcək respondentlər barədə şəxsi
məlumatlar (çalışdığı ali məktəb, elmi adı,
ixtisaslaşdığı sahə, iş stajı) toplanılır. Daha sonra
onlardan yaxşı tanıdıqları ölkəni və regionu (Amerika,
Avropa, Orta Şərq və Afrika, Asiya və Sakit okean
ölkələri) seçmək xahiş olunur. Bundan əlavə,
respondentlər 5 elmi sahədən birini (incəsənət və
humanitar elmlər, biologiya və biotibbi elmlər, təbiət
elmləri, sosial elmlər və idarəetmə, mühəndislik və
informasiya texnologiyaları) seçirlər. Sonra onlardan
seçdikləri elmi sahə üzrə öz ölkələrinin ən yaxşı 10,
həmçinin seçdikləri regionlarda fəaliyyət göstərən ən
yaxşı 30 universitetin adını çəkmələri xahiş olunur.
Rəyi soruşulanlar çalışdıqları ali məktəbin adını qeyd
edə bilməzlər. Cavablar regionlar və 5 ixtisas sahəsi
üzrə ümumiləşdirilir.
Qeyd edək ki, 2012-ci ildə universitetlərin akademik
nüfuz meyarı üzrə reytinqi 46079 respondentin rəyi
əsasında tərtib edilib. Akademik nüfuz meyarı QS
reytinqində 40 faizlə qiymətləndirilir.
2. Elmi məqalələr
Bu meyar universitet müəllimlərinin elmi jurnallarda
nəşr edilən elmi məqalələrindən gətirilən sitatların
sayı nəzərə alınmaqla müəyyənləşdirilir. 2004-2007-ci
illərdə müəllimlərin elmi məqalələrindən gətirilən
sitatların sayı Reuters Thomson agentliyinin "Elm
şəbəkəsi" (Web of Science) İnternet portalının, 2007-ci
ildən etibarən isə Skopus (Scopus) məlumat bazası
əsasında hesablanır. QS-in "Skopus" məlumat bazasının
məlumatlarına üstünlük verməsinə səbəb sonuncunun əhatə
dairəsinin daha geniş olması, həmçinin ingilis dilində
çap edilməyən nəşrlərə geniş yer ayırmasıdır. Belə ki,
hazırda "Skopus" məlumat bazasında 47 milyon elmi məqalə
və 19500-dən çox elmi jurnal var. Universitet
müəllimlərinin elmi məqalələrindən sitat gətirmə meyarı
20 faizlə qiymətləndirilir.
| |
|
Tədqiqatın keyfiyyəti |
1. |
Akademik nüfuz |
5 elmi sahə üzrə 46079 ekspertin rəyi |
40% |
|
2. |
Elmi məqalələr |
Elmi tədqiqat sahəsində fəaliyyət |
20% |
|
Təhsilin keyfiyyəti |
3. |
Müəllim-tələbə nisbəti |
Müəllim-tələbə nisbəti əsasında
hazırlanır |
20% |
|
Məzunların işlə təminatı |
4. |
İşəgötürənlər arasında nüfuzu |
25564 iş adamının rəyi |
10% |
|
Beynəlxalq
dünyagörüşü |
5. |
Əcnəbi müəllimlər |
Əcnəbi müəllimlərin sayı |
5% |
|
6. |
Əcnəbi tələbələr |
Əcnəbi tələbələrin sayı |
5% |
|
|
 Qeyd
edək ki, ali təhsil müəssisəsinin QS dünya
universitetlərinin reytinqindəki mövqeyinə təhsil
ocağının hazırki və gələcək fəaliyyəti, həmçinin dil,
iqtisadiyyat və mədəniyyət kimi digər kənar amillər də
təsir göstərir. Reytinq haqqında ətraflı məlumatı QS-in
rəsmi saytından (www.topuniversities.com)
almaq mümkündür.
3. Müəllim-tələbə nisbəti
QS reytinqində müəllim-tələbə nisbəti müəyyən edilərkən
ali məktəblərlə yanaşı, dövlət qurumlarından,
agentliklərdən və İnternet saytlarından alınan
məlumatlardan da istifadə olunur. Bu zaman universitetdə
əyani təhsil alan tələbələrin və ali təhsil
müəssisəsində daimi çalışan müəllimlərin sayı nəzərə
alınır. Bakalavr və magistr səviyyələrində təhsil alan
tələbələrin sayı ayrı hesablanır. Hər iki səviyyədə
təhsil alan tələbələrin sayını ümumiləşdirmək mümkün
olmadıqda tələbələrin ümumi sayı əsas götürülür. Müəllim-tələbə
nisbəti üzrə meyar reytinqdə 20 faizlə qiymətləndirilir.
4.
İşəgötürənlər arasında nüfuzu
Bu meyar üzrə reytinq iş adamları arasında keçirilən
sorğu əsasında tərtib edilir. Sorğuda məqsəd universitet
məzunlarının işlə təmin olunma səviyyəsini müəyyən
etməkdir. Sorğuya müxtəlif regionları və biznes
sahələrini təmsil edən iş adamları cəlb edilir. Qeyd
edək ki, 2012-ci ildə keçirilən sorğunun nəticələri
25564 respondentin cavabı əsasında tərtib edilib. Meyar
reytinqdə 10 faizlə qiymətləndirilir.
 5.
Əcnəbi müəllimlərin sayı
Ali təhsil müəssisəsində əcnəbi müəllimlərin çalışması
ali məktəbin qlobal inkişaf göstəricisi hesab edilir.
Bundan əlavə, əcnəbi müəllimlərin sayının çoxluğu təhsil
ocağının reytinqinin yüksək olmasına da təsir göstərir.
Lakin bu göstərici universitetin fəaliyyəti haqqında tam
təsəvvür yaratmadığından meyar ən aşağı faizlə - 5
faizlə qiymətləndirilir. Belə ki, təhsilin səviyyəsi
aşağı olan hər hansı ali məktəb yerli müəllimləri işə
cəlb edə bilmədikdə əcnəbi müəllimlərin xidmətindən
istifadəyə üstünlük verir. Nəticədə bu cür ali təhsil
ocaqlarında əcnəbi müəllimlərin sayı çox olur və ali
məktəb yüksək reytinq alır. Qeyd edək ki, reytinq tərtib
edilərkən universitetdə daimi çalışan əcnəbi
müəllimlərin sayı nəzərə alınır.
6. Əcnəbi tələbələrin sayı
Ali məktəbin nüfuzu və cəlbediciliyi haqqında statistik
məlumatı almağın ən asan yolu həmin müəssisədə təhsil
alan əcnəbi tələbələrin sayını bilməkdir. Bu meyar üzrə
reytinq tərtib edilərkən əyani təhsil alan əcnəbi
tələbələrin sayı nəzərə alınır. Əcnəbi tələbələrin
sayının çoxluğu reytinqin yüksək olmasına təsir göstərir.
Meyar 5 faizlə qiymətləndirilir.
|
