Mütəxəssislər bunun zəruri olduğunu bildirirlər
Qabiliyyət imtahanları ilə bağlı hesab edirəm ki, bu,
çox düzgün təklifdir və bunu biz nəzərə almalıyıq. Çünki
jurnalistika xüsusi bir peşədir. Burada sadəcə olaraq
gələcək jurnalistlərin peşəkarlığı, bacarığı testlə
ölçülə bilməz. Ona görə hansısa formada, - əgər bu
qabiliyyət imtahanı olarsa, - mən buna etiraz etmirəm.
Baxın hansı formada bunu etmək mümkündür.
Prezident İlham Əliyevin "Jurnalistlərin dostu"
mükafatının təqdim edilməsi mərasimindəki yekun
nitqindən
Bakı Dövlət Universiteti başda olmaqla ölkəmizin bir
sıra özəl universitetlərində jurnalistika fakültəsi
fəaliyyət göstərir. Məlumdur ki, həmin fakültələrə qəbul
TQDK-nın keçirdiyi test imtahanları vasitəsilə həyata
keçirilir. Lakin müşahidələr göstərir ki, hazırda
jurnalistika fakültəsində təhsil alan tələbələrin
əksəriyyəti ali məktəbi bitirdikdən sonra heç də öz
ixtisasları üzrə işləmir. Bu da onu göstərir ki, həmin
tələbələr jurnalist ixtisası alsalar da, əksəriyyətinin
bu sahəyə meyli olmur. Məsələnin başqa tərəfi isə
jurnalistikanı bitirib mətbuata gələnlərin bir çoxunun
normal yazı belə yazmaq bacarıqlarının olmamasıdır.
Müxtəlif vaxtlarda mütəxəssislər tərəfindən məsələnin
həlli ilə bağlı müəyyən təkliflər irəli sürülmüş,
jurnalistika fakültəsinə tələbələrin qəbulu zamanı
qabiliyyət imtahanlarının vacibliyi gündəmə
gətirilmişdir. Bu günlərdə ölkə Prezidenti cənab İlham
Əliyevin jurnalistlərlə görüşündə həmin məsələ də
müzakirə olunmuş, qabiliyyət imtahanlarının verilməsi
ilə bağlı təklif ölkə başçısı tərəfindən müsbət
qarşılanmışdır. Mövzu ilə bağlı mütəxəssislərin də
fikirlərini öyrəndik.
Cahangir
MƏMMƏDLİ,
BDU-nun jurnalistikanın nəzəriyyəsi və təcrübəsi
kafedrasının müdiri, professor
Fakültəmizə yaradıcılıq müsabiqəsi ilə qəbul ən optimal
yoldur. Belə olanda bilirsən ki, bu tələbə jurnalist
olmaq istəyir və buna da qabiliyyəti var. İncəsənət
universitetinin, konservatoriyanın fakültələrinə qəbul
olmaq üçün abituriyentlər qabiliyyət imtahanları
verdikləri kimi, jurnalistika fakültəsinə də qəbul olmaq
istəyən abituriyentlər qabiliyyət imtahanı verməlidir.
Fakültəmizə daxil olmaq istəyən abituriyentin öz fikrini
izah etməsi, Azərbaycan dilinin leksikasını,
qrammatikasını orta məktəb səviyyəsində bilməsi və digər
bacarıqlara malik olması vacibdir. Biz uzun müddətdir
ki, bu məsələ ilə bağlı fikirlərimizi bildirsək də
qabiliyyət imtahanlarının keçirilməsi məsələsi hələ də
öz həllini tapmayıb. Halbuki sovet dövründə
abituruyentlər qabiliyyət imtahanları verirdi və bu
praktika çox müsbər nəticələnirdi. Jurnalistlərdən və
redaktorlardan ibarət komissiya tərəfindən abituriyentin
bilik və bacarığı müəyyənləşirdi və təbii ki, bundan
sonra onlar şifahi imtahana buraxılırdı. Test
imtahanları tətbiq olunandan sonra bu proses dəyişdi və
tələbələr birbaşa fakültəyə daxil olmaq imkanı əldə
etdilər. Belə olduğu halda fakültəyə gələn tələbələrin
bir çoxu bizi qane etmirdi. Məsələnin ciddiliyi barədə
TQDK-ya müraciət etsək də bu bir nəticə vermədi. Onlar
jurnalistika fakültəsinin müəllimlərini guya qəbul
imtahanlarının nostalgiyası yaşamaları və köhnə fikirdə
olmaları ilə təqsirləndirdilər. Amma bu qətiyyən belə
deyil. İctimaiyyətə yaxşı məlumdur ki, fakültəmiz həmişə
şəffaf fəaliyyət göstərib. Hətta biz müəllimlərin heç
birinin həmin qabiliyyət imtahanlarında iştirak
etməməsinin, sadəcə olaraq redaktorlardan ibarət
komissiya tərəfindən belə imtahanın və ya müsabiqənin
keçirilməsinin də tərəfdarı idik. Lakin bu yaxınlarda
ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin jurnalistlərlə
görüşündə məsələ gündəmə gəldi və Prezident bu məsələyə
müsbət reaksiya bildirərək müvafiq tapşırıqlarını verdi.
Nəzərə çatdırım ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində
də qabiliyyət imtahanları ilə bağlı praktika geniş
yayılıb. Hətta həmin ölkələrdə jurnalist olmaq
istəyənlərin müəyyən təcrübə keçməsi və KİV-də çalışması
da ön plana çəkilir. Bundan başqa, bir çox ölkələrdə
nüfuzlu mətbu orqanların və teleradio şirkətlərinin
özünün xüsusi məktəbləri var. Buna misal olaraq BBC və
EVRONEWS məktəblərini göstərmək olar.
Şamil
VƏLİYEV,
BDU-nun jurnalistika fakültəsinin dekanı, professor
Jurnalistika xüsusi bacarıq tələb edən peşədir. Buna
görə də bu fakültəyə tələbələrin qəbulu zamanı
yaradıcılıq müsabiqəsindən keçərək qabiliyyət imtahanı
vermələri daha məqsədəuyğun olar. Qabiliyyət imtahanı
dünyanın bir çox ölkələrində tətbiq olunur. Düzdür,
sovetlər birliyi dövründə də respublikamızda
jurnalistika fakültəsinə imtahan verənlər qabiliyyət
imtahanından keçirdilər. Lakin hazırda bu yalnız test
imtahanları xətti ilə həyata keçirilir ki, bunun
nəticəsində də bu sənətə çoxsaylı təsadüfi adamlar
gəlir. Düşünürəm ki, bizdə də qabiliyyət imtahanı
tətbiq edilərsə, Azərbaycan jurnalistikası daha da
güclü, savadlı və peşəkar olar. Hazırda bu ideya dövlət
başçısı tərəfindən də dəstəklənir. Belə ki, Prezident
İlham Əliyevin jurnalistlərlə son görüşü zamanı əməkdar
jurnalist, Milli Məclisin deputatı Aqil Abbas çıxışında
bu məsələyə toxundu. Mən də həmin tədbirdə Mətbuat
Şurasının üzvü kimi iştirakçı idim. Görüşdə Prezident
bir çox təkliflər kimi, bu məsələyə də müsbət münasibət
bildirdi və əlaqədar təşkilatlara müvafiq göstərişlərini
verdi. Fürsətdən istifadə edib jurnalistikanın
qayğılarına, problemlərinə xüsusi diqqət yetirən ölkə
başçısı cənab İlham Əliyevə dərin minnətdarlığımı
bildirirəm.
Düşünürəm ki, jurnalistika fakültəsinə qəbul zamanı
qabiliyyət imtahanının olması bizim işimizə də çox
müsbət təsir edər. Jurnalistikanı istəməyən tələbələrdən
jurnalist hazırlamaq çox çətindir. Bu peşəni sevən
şəxslərlə işləmək daha məqsədəuyğundur. Bu gün ölkəmizdə
intellektual, tədqiqatçı jurnalistlərə, xüsusilə sahə
jurnalistikasının mükəmməl şəkildə formalaşmasına
ehtiyac var. Məlumdur ki, demokratik cəmiyyətin
inkişafında, müasir dünyada cərəyan edən informasiya
mübarizəsində mətbuatın xüsusi yeri var. İstər klassik
mətbuat, istərsə də beynəlxalq jurnalistika ənənələrində
yeni media texnologiyaları sürətlə formalaşır, inkişaf
edir. Buna görə qloballaşan dünyada, yeniləşən
texnologiyalar və düşüncə tərzinə uyğunlaşmaq üçün
respublikamızda peşəkar jurnalistlərə xüsusi ehtiyac
olduğunu düşünürəm.
Vüqar
RƏHİMZADƏ,
"İki sahil" qəzetinin baş redaktoru
Hər hansı bir məqalə yaradıcılıq nümunəsi deyilsə, o,
heç vaxt oxunaqlı ola bilməz. Bəzən, jurnalist
ümumiyyətlə, hansı janrda yazdığını və yaxud yazmalı
olduğunu belə bilmir.
Müxtəlif mətbu orqanlarda belə yazılara tez-tez rast
gəlirik. Bu da, ilk növbədə, qeyri-peşəkarlıqdan,
jurnalistikanın qayda-qanunlarına bələd olmamaqdan
irəli gəlir. Mən də o fikirlə çox razıyam ki,
jurnalistika fakültəsinə qabiliyyət imtahanından
keçməyən şəxslər qəbul olunmasın.
Heç kimə sirr deyildir ki, jurnalistika fakültəsi
istedad vermir, o, sadəcə istedadı olanları düzgün
istiqamətləndirir, onlara jurnalistikanın sirlərini
öyrədir, janrlarını mənimsədir. Yaradıcı qabiliyyəti
olmayan jurnalist istər müsahibə yazsın, istər reportaj,
istərsə də oçerk, janrından asılı olmayaraq o yazı
dadsız yeməyi xatırladacaq.
Bəzən jurnalistin savadsızlığı ucbatından bir məqalədə
hətta bir neçə janr bir-birinə qarışır. Bu dəhşətdir!
Sarı mətbuatda belə hallara daha çox rast gəlmək olar,
çünki rəhbəri qeyri-peşəkar şəxslər olan qəzetlərdə
sanballı, peşəkar jurnalist kollektivi yaradıla bilməz.
Onlar nəinki istedadsızdırlar, istedadsız olduqları
qədər də təhlükəlidirlər. Odur ki, jurnalistika
fakültələrində qabiliyyət imtahanları olduqca vacibdir
və bu proses nə qədər tez başlansa, bir o qədər yaxşı
olar.
Müşfiq
ƏLƏSGƏRLİ,
Jurnalistlərin Həmkarlar İttifaqının sədri, Azərbaycan
Mətbuat Şurası sədrinin müavini
Azərbaycanda medianın professionallaşmasına mane olan
məqamlar arasında iki məqam diqqəti xüsusi cəlb edir:
bunlar KİV redaksiyalarında idarəedici şəxslər
arasında ixtisaslı jurnalistlərin kəmiyyətcə azlığı və
jurnalist ixtisasının tədris edildiyi fakültələrə
qəbul zamanı qabiliyyət imtahanlarının tətbiq
edilməməsidir.
Jurnalistika spesifik sahədir, burada elmi biliklərlə
yanaşı, peşəyə vurğunluq, insanlarla ünsiyyət qura
bilmək və sair kimi xüsusi bacarıqlar tələb olunur.
Əlinə jurnalist diplomu alıb jurnalist statusu qazanan
hər bir müxbir bu işin məsuliyyətini daşımaqla bərabər
şərəfini də həmişə uca tutmalıdır. Tələbə qəbulu üzrə
ümumi test imtahanları bu bacarıqları müəyyənləşdirmək
üçün mexanizmlərə malik deyil, yalnız elmi bilgiləri
yoxlayır.
Qəbul imtahanları zamanı yetərli bal toplaya bilmiş
abituriyentin yuxarıda sadalanan xarakter
xüsusiyyətlərinə malik olmaması mümkün haldır.
Elmi biliklərinə rəğmən jurnalistikaya həvəsi və
bacarıqları yoxlanılmamış şəxslərin jurnalistika
fakültəsinə düşməsi həm bu fakültədə tədris prosesini
həyata keçirənlər üçün, həm də gələcəkdə əməkdaşı
olacaqları redaksiyalar üçün ciddi problemlər
yaradırlar. Problemlərdən ən sadə çıxış yolu jurnalist
ixtisası üzrə qəbul zamanı abituriyentin elmi bilikləri
ilə yanaşı qabiliyyət imkanlarının da yoxlanılmasıdır.
Media təmsilçiləri ilə görüşündə cənab Prezident
İlham Əliyevin jurnalistika fakültələrində qabiliyyət
imtahanlarının tətbiq edilməsinə müsbət münasibət
göstərməsi bu sahədə əlavə imkanlar yaratmışdır. Hazırda
Azərbaycan Mətbuat Şurası jurnalistika fakültələrində
qabiliyyət imtahanının tətbiqi mexanizmlərini
hazırlayır. Bu mexanizmlər təhsil üzrə müvafiq dövlət
qurumlarının rəyi alındıqdan sonra tətbiq edilməsi üçün
əlaqədar ünvanlara göndəriləcək.
Akif
AŞIRLI,
"Şərq qəzeti"nin baş redaktoru
"Bu gün Azərbaycan jurnalistikasında olan problemlərdən
biri də qabiliyyət imtahanlarının olmamasıdır. Əgər o,
tətbiq edilərsə, Azərbaycan jurnalistikası sözün əsl
mənasında güclənər". Azərbaycan Prezidentinin
jurnalistlərlə görüşündə Aqil Abbas tərəfindən
səsləndirilən bu fikri çox yüksək qiymətləndirirəm.
Doğrudan da, jurnalistika fakültələrində qabiliyyət
imtahanlarının tətbiqi vacibdir. Əks-təqdirdə, gənc
jurnalist kadrlarının hazırlanmasında yaranan
problemlər həll olunmamış qalacaq. Jurnalist olmaq
arzusunda olmayanlar bu fakültələrə yerləşdirildikdə
son nəticədə savadsız, istedadsız jurnalist ordusunun
yaranmasına gətirib çıxarır. Bu problem həll
olunmalıdır. Əgər bu gün jurnalistika fakültələrində
təhsil alan tələbələr arasında sorğu keçirilsə aydın
olar ki, tələbələrin 70 faizi həvəssiz olaraq bu
fakültəni seçib. Ancaq, məncə tələbələr yazılı imtahan
verməyə də bilər. Yetər ki, onların müxtəlif qəzet və
jurnallarda dərc olunmuş 5-6 məqaləsi komissiyaya təqdim
olunsun. Yalnız komissiyanın yekdil rəyi ilə istedadı
və yazılı nitq bacarığı müsbət qiymətləndirilən şəxslər
jurnalist adını daşımağa layiq görülsünlər. Şifahi
imtahanlara isə ali məktəblərin jurnalistika
fakültəsinin müəllimləri ilə yanaşı, tanınmış qəzet və
jurnalların baş redaktorları da cəlb olunsunlar. Bu
yalnız ümumi işin xeyrinə olar və sonda arzu olunan
nəticə qazanılar.
S.SƏFƏROVA, N.RƏHİMOV,
"Azərbaycan müəllimi" |