"Gələcəyimiz
məktəb və maarifə bağlıdır. Hakim bir millətin məhkum
düşməsi, məhkum bir millətin yox olması məktəbsizlikdən
irəli gəlir".
Məşhur maarifçi və mühərrir, istedadlı publisist İsmayıl
Qaspıralıya məxsus olan və təhsilin, məktəbin əsas
tərəqqi aləti olmasını çox dəqiq və aydın ifadə edən bu
fikirləri dəyərli alim, məhsuldar tədqiqatçı Abid
Tahirli oxuculara təqdim etdiyi son kitabı "Məktəb:
tariximiz, taleyimiz"ə epiqraf seçmişdir. Doğrudan da
təhsilin və məktəbin əhəmiyyətinin dərk edildiyi
vaxtdan keçən qərinələr, əsrlər inkişaf və tərəqqinin
onlarsız mümkün olmadığını çoxdan sübut edib. Lakin
təhsil və məktəb nə qədər mükəmməl olsalar da
özü-özlüyündə tərəqqini təmin edə bilməzlər. Onlar
yalnız insanların vasitəsi ilə, insanların şəxsində
məhsuldar qüvvəyə çevrilməklə inkişaf vasitəsi olurlar.
Bu baxımdan təhsil, məktəb həm də hər birimizin
taleyində, inkişafında böyük önəm kəsb edən
vasitələrdir. Çünki həyat yolumuzda hər birimizi
istiqamətləndirən bilik və təcrübəni məktəbdən, təhsil
vasitəsi ilə alırıq. Buna görə də uzun illər qoynunda
pərvəriş tapdığımız, bizə tərəqqi açarını verən bu
müqəddəs məbədi unutmuruq.
Kitabın yazılma səbəbi də, müəllifin qeyd etdiyi kimi,
məhz bu - təhsil ocağına məzun sevgisidir. "Məktəb
yolu-nicat yolu", "Bir məktəbin tarixi və taleyi",
"1973-cü il məzunları: illər, talelər, izlər..." və
"Əlavələr" adlı dörd hissədən ibarət olan kitab ilk
sətirlərində onun yazılması ideyasının təsvir olunduğu
"Məktəb tarixinin tədqiqinə qısa bir nəzər" adlı məqalə
ilə açılır. A.Tahirli burada eyni zamanda türk alimi,
professor Yahua Akyüzün "Türk egitim tarihi" adlı kitabı
ilə tanışlığın onda Azərbaycanda məktəb, təhsil,
pedaqoji fikir tarixinə dair aparılan araşdırmalara
marağı artırdığını və onu toxunulan məsələlərə qısaca da
olsa nəzər salmağa sövq etdiyini bildirir. Məqalədə daha
sonra XIX əsr məktəb və təhsil tarixinə qısa ekskurs
edilir, yeni məktəblər açmaq sahəsində edilən
təşəbbüslər müvafiq mənbələrə istinadən şərh olunur.
Müəllif habelə Qəbələdə məktəb və təhsil tarixinə də
xeyli yer ayırır, rayonun coğrafi mövqeyi, əhəmiyyəti,
XIX əsrin 80-ci illərində Qəbələdə açılan məktəblər
haqqında məlumat verir, rayon haqqında, burada təhsilin
inkişafı barədə dərc olunmuş məqalələr, çapdan çıxmış
kitablar haqqında söz açır, onların müəlliflərinin
xidmətlərini dəyərləndirir.
Qəbələ barədə qələmə alınmış əsərlərin indiyədək tam
siyahısının tərtib edilmədiyini təəssüf hissi ilə qeyd
edən A.Tahirli burada Qəbələ ensiklopediyasını yazmaq,
yaratmaq kimi maraqlı bir təklif də irəli sürür, bu
ideyanı gerçəkləşdirmək üçün özünün də iştirakı ilə
artıq müəyyən addımlar atıldığına diqqət çəkir, Qəbələyə
dair bəzi məxəzləri təqdim edir.
Qəbələnin tanınmış insanları haqqında qısa bioqrafik
məlumatlar da kitabda mühüm yer tutur və böyük
tərbiyəvi-ensiklopedik dəyərə malikdir. Onlar "Qəbələdən
pərvazlananlar, Qəbələ ünvanlılar" başlığı altında
təqdim olunub. Bu bölmədə müəllif məşhur həmyerliləri
İsmayıl bəy Qutqaşınlının həyatı və irsinin tədqiqi
məsələlərini də araşdırmış və onun "Səfərnamə" əsəri
haqqında geniş məlumat vermişdir.
Kitabın ikinci - "Bir məktəbin tarixi və taleyi" adlı
hissəsi isə bütövlükdə müəllifin özünün də məzunu olduğu
Qəbələ rayonu Nohurqışlaq kənd tam orta məktəbinə həsr
olunub. Burada öncə məktəbin hazırkı direktoru Yaqub
Tahirovun tədris ocağının fəaliyyəti və son illər əldə
etdiyi uğurlarından, 2006-cı ildə məktəb üçün tikilmiş
yeni binanın açılışında iştirak etmiş ölkə Prezidenti
İlham Əliyev və birinci xanım, Heydər Əliyev Fondunun
prezidenti Mehriban Əliyevanın təhsilə, məktəb
quruculuğu işinə göstərdikləri diqqət və qayğıdan söz
açılan yazısı verilmişdir. Ondan sonra gələn
"Nohurqışlaq məktəbinin neçə yaşı var", "Vətən mənə oğul
desə..." və s. başlıqlı yazılarda məktəbin fəaliyyətə
başlaması və keçdiyi şərəfli tarixi inkişaf yolundan,
xalqımızın azadlığı, ölkəmizin müstəqilliyi yolunda
mübarizələrdə şəhid olmuş məzunlarından bəhs olunur.
Nohurqışlaq məktəbini bu kitabın yazılıb çap olunduğu
2013-cü ildən 40 il öncə - 1973-cü ildə bitirən məzunlar
haqqında məlumatlar, onların bəzilərinin bədii
yaradıcılığından nümunələr, xatirələr, təbriklər, kənd,
onun məktəbi haqqında faktlar, rəqəmlər, eləcə də
kitabın müəllifinin qısa tərcümeyi-halı və əsərlərinin
biblioqrafik göstəricisi kitabın üçüncü hissəsində yer
alıb. "Əlavələr"də isə hikmət xəzinəsi olan kitablardan,
klassik şair və yazıçılarımızın əsərlərindən seçmələr,
fotolar, məktəb haqqında müxtəlif illərdə dövri
mətbuatda dərc olunmuş yazılarn surətləri cəmlənmişdir.
Zəngin mündəricəyə malik, axıcı publisistik dildə qələmə
alınmış kitabın tanınmış alim-publisist Abid Tahirlinin
çoxsaylı digər kitabları kimi sahənin mütəxəssisləri,
eləcə də geniş oxucu kütləsi tərəfindən sevilə-sevilə
oxunacağı zənnindəyik.
Yusif ƏLİYEV,
"Azərbaycan müəllimi" |