|
 Heç
kəsə sirr deyil ki, hər bir ölkənin gələcəyi onun
gənclərinin düşüncə tərzindən, milli ruhundan, yüksək
bilik və bacarığından, intellektual səviyyəsindən, və
digər amillərdən asılıdır. Azərbaycan gəncliyi bütün
dövrlərdə ölkənin taleyüklü məsələlərinə münasibətdə,
həlledici məqamlarda öz sözünü deməyi bacarıb.
Qürurverici haldır ki, bu gün fəxrlə "Mən
Azərbaycanlıyam" deyən yeniyetmə və gənclərimiz tarixi
keçmişimizə böyük maraq göstərirlər. Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin tapşırığına
əsasən həyata keçirilən "Ölkəmizi tanıyaq"
maarifləndirici tur-aksiya da məhz müxtəlif şəhər və
rayonlarda yaşayan gənclərimizin ölkəmizin tarixinin,
mədəniyyətinin, adət-ənənələrimizin öyrənilməsində,
müstəqillik illərində əldə olunmuş nailiyyətlərlə bağlı
ətraflı məlumatlanmasında müstəsna əhəmiyyətə malikdir.
Onu da qeyd edək ki, ölkəmiz qədim tarixi-mədəniyyət
abidələri ilə zəngindir. Nahaqdan söyləmirlər ki,
kitablar tarixin yazılı yaddaşıdırsa, abidələr
tariximizin daş yaddaşıdır. Ölkəmizdə dövlət
səviyyəsində tarixi-mədəniyyət abidələrinin qorunması,
onlara xüsusi diqqət və qayğı ilə yanaşılması, bütün
dünyada tanıdılması istiqamətində həyata keçirilən
tədbirlər azərbaycanlı olaraq hər birimiz üçün xüsusi
önəm kəsb edir. Qazetimizin bu nömrəsindən başlayaraq
paytaxtımızda, eləcə də respublikamızın müxtəlif
bölgələrində olan tarixi-mədəniyyət abidələrimiz,
muzeylərimizlə bağlı hazırladığımız məlumatları
oxucularımızın diqqətinə çatdıracağıq. Məqsədimiz
böyüməkdə olan gənc nəslə ölkəmizin tarixi-mədəniyyət
abidələrinin bir daha yaxından tanıdılmasına dəstək
verməkdir. Silsilə xarakteri daşıyacaq ilk material
"İçərişəhər" haqqındadır.
 Bakının
ən qədim, vaxtilə bütövlükdə qala divarları ilə əhatə
olunmuş hissəsi İçərişəhərdir. Orada bu günə qədər
qorunub saxlanılmış müdafiə, dini ibadət, ictimai və
məişət xarakterli bir sıra tikililərin və qurğuların
mühəndis-memarlıq həllinin kamilliyi xalqımızın
mədəniyyət tarixində mühüm yer tutan memarlıq
məktəblərinin yüksək peşəkarlıq səviyyəsindən xəbər
verir.
Qala divarları ilə əhatə olunduğuna görə xalq arasında
Qala da adlanır. Bu qədim yaşayış məskəni Azərbaycan
xalqının dəyərli mədəni irsidir. Hazırda həm yaşayış
məhəlləsi, həm də tarixi memarlıq kompleksidir.
İçərişəhər Xəzər dənizi sahilində orta yüksəklikli
təpəliklərdə yerləşir. Yaşayış məskəni hündürlüyü 8-10
metr, eni 3,5 metr olan qala divarları ilə əhatə olunub.
Sahəsi 22 hektar olan ərazidə yerləşir.
İçərişəhər Orta Şərqin qədim məskənlərindən biridir.
Qazıntılar göstərir ki, insanlar bu ərazidə hələ tunc
dövründə məskunlaşmışlar. XIX əsrədək bir neçə minlik
məhəllə elə Bakının özü demək idi. İçərişəhər
bütövlükdə bir şəhərsalma mədəniyyəti nümunəsidir.
Buradakı çoxsaylı abidələrdən 4-ü, İçərişəhərin özü də
daxil olmaqla Qız qalası, "Şirvanşahlar Sarayı"
Kompleksi, Məhəmməd məscidi dünya əhəmiyyətlidir.
 Tarixi
qoruq həm də faktiki yaşayış məskənidir, burada 1300-dən
çox ailə yaşayır.
İçərişəhər tarixən ümumi əlamətlərlə birləşən bu
məhəllələrdən ibarətdir: Ağşalvarlılar, Gəmiçilər,
Arabaçılar, Hamamçılar, Seyidlər, Cuhud Zeynallar
(yəhudi məhəlləsi) və s. Şəhərə Şamaxı (XII əsr) və
Salyan darvazalarından daxil olmaq olardı. XIX əsrin
axırlarında daha bir neçə darvaza tikildi. Müxtəlif
vaxtlarda inşaatçılar və arxeoloqlar yeraltı keçidlər
aşkar ediblər.
İçərişəhər kompleksi 1977-ci ildə tarix-memarlıq qoruğu
statusu alıb, 2000-ci ilin dekabrında İçərişəhər Qız
qalası və Şirvanşahlar sarayı ilə birlikdə UNESCO-nun
Dünya İrs siyahısına salınıb. Bununla İçərişəhərin təkcə
Azərbaycanın deyil, bütövlükdə dünya şəhərsalma
sənətinin incisi olduğu təsdiqlənmişdir.
İçərişəhər ərazisində fəaliyyət göstərən əsas muzeylər
aşağıdakılardır: "Qız Qalası" və "Şirvanşahlar Sarayı"
Kompleksi, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun
Muzey-sərgi zalı, Miniatür Kitab Muzeyi, Vaqif
Mustafazadənin və Kamil Əliyevin ev-muzeyləri. Bundan
başqa, İçərişəhərdə müxtəlif qalereyalar və sərgi
zalları, Muğam teatrı fəaliyyət göstərir.
 Azərbaycan
Respublikasının Nazirlər Kabineti yanında "İçərişəhər"
Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin Əsasnaməsi
2007-ci il 16 may tarixdə Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin Fərmanı ilə təsdiq edilib və idarə həmin
vaxtdan fəaliyyətə başlayıb. İdarənin yaradılmasının
əsas məqsədi İçərişəhər ərazisindəki abidələrin və
bütövlükdə memarlıq- şəhərsalma kompleksinin lazımi
səviyyədə qorunub saxlanması və gələcək nəsillərə
çatdırılması üçün özündə mərkəzi və yerli icra
hakimiyyəti orqanlarının funksiya və səlahiyyətlərini
birləşdirən unikal idarəetmə sisteminin təşkil
olunmasıdır.
Onu da qeyd edək ki, İçərişəhər və onun müdafiə istehkam
qalaları hərbi vətənpərvərlik simvolu olaraq gənc nəslin
milli qürur hissləri ilə tərbiyə olunmasında bariz bir
örnəkdir.
Ulu öndər Heydər Əliyevin qeyd etdiyi kimi, "Öz
adlarını İçərişəhərin daş kitabələri üzərində həkk etmiş
qədim Azərbaycan memarları və sənətkarlarının zəkası və
zəhməti ilə açıq səma altında yaradılmış bu
"muzey-şəhər" hər bir azərbaycanlının qəlbində sonsuz
qürur hissi doğurur. İçərişəhər Azərbaycan xalqının
milli sərvəti, milli iftixarıdır".
Hazırladı: Samirə KƏRİMOVA,
Fotolar: Rəsad ZİYADOVUNDUR,
"Azərbaycan müəllimi" |
