|
 Akif
Əmirxan oğlu Bayramovu tanınmış alim, yorulmaz
tədqiqatçı, almanşünas, klassik irsimizdən Mirzə Şəfini
bizə uzun tədqiqatdan sonra tanıdan kimi 2008-ci ildə
onun 70 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirdən
tanıyıram. Bir ədəbiyyatçı alim, müəllim kimi A.Bayramov
çox dəqiq, haqqı-nahaqqa verməyən, bacarıqlı, əsl
vətəndaş kimi hamının hörmətini qazanan ziyalıdır.
Müəllim həmişə zamanın güzgüsü, dövrün zəkası, qabaqcıl
ictimaiyyətçi, fəal təşkilatçıdır. Akif müəllim çox
məhsuldar alimdir. Onunla ünsiyyətdə olan hər kəs
nitqindən, zəngin biliyindən zövq alır. Çünki bu şəxsdə
dərin bilik var. Bu gün Akif müəllim akademik kimi öz
bilik və bacarığını gənc nəslə çatdırmaqdan yorulmur. O,
bundan zövq alır.
Xatırladım ki, Akif Əmirxan oğlu Bayramov 1938-ci
il fevral ayının 20-də Gürcüstanın Tbilisi şəhərində
qulluqçu ailəsində anadan olub. Orta təhsilini Bakı
şəhərində davam etdirib və 1956-cı ildə Xarici Dillər
İnstitutunun alman dili fakültəsinə daxil olub və
1961-ci ildə oranı bitirib, doğma kəndi Arxılı kəndində
pedaqoji fəaliyyətə başlayıb. Akif Bayramov öz doğma
kənd məktəbinin direktoru, Bolnisi rayon Komsomol
Komitəsinin birinci katibi, 1966-cı ildə isə “Azərbaycan
müəllimi” qəzetində müxbir, Azərbaycan LKGİ MK-da
təlimatçı, sonra da daxili işlər orqanlarında fəaliyyət
göstərib.
1978-ci ildə elmin daha yüksək zirvəsinə ucalmaq
üçün Mirzə Şəfi yaradıcılığından dissertasiya müdafiə
etmişdir. 1984-cü ildə Gəncə Dövlət Kənd Təsərrüfatı
Akademiyasında pedaqoji fəaliyyətini davam etdirib.
2002-ci ildə Akif müəllimin iki şeir kitabı “Bir
sevgi üstündə çağlayır könlüm”, “Könül nəğmələrim” işıq
üzü görüb. Daha sonra “Mirzə Şəfi haqqında xatirələr”,
2004-cü ildə isə “Alman dilindən minimum lüğət”
tələbələr üçün kitabı nəşr edilib. Bütün bunlarla yanaşı
Akif müəllimin həm də “Qaytarılmış məhəbbət” dramı Gəncə
Şəhər Dövlət Dram Teatrında tamaşaya qoyulub. Onun
tamaşaları “Sevinc”, “Dost məhəbbəti” tamaşaçılar
tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Bir sözlə, onun 7 əsəri
işıq üzü görüb.
Akif müəllim 1999-cu ildən Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik
Akademiyasının dillər kafedrasının müdiridir. O, həm də
müdafiə şuralarının üzvüdür. Əməkdar müəllim, filologiya
elmləri doktoru, “Qızıl qələm” mükafatçısıdır.
Akif müəllimin klassik irsimizin inkişafında da
xüsusi əməyi var. Onun “Klassik irsimizdən”, “Mirzə Şəfi
Vazehin ədəbi irsi”, “Nizaminin Almaniyada böyük
şöhrəti”, klassik ədəbiyyatı alman dilində, “Mirzə Şəfi
haqqında xatirələr” əsəri bu gün ziyalılar tərəfindən
stolüstü kitaba çevrilib.
Müəllifin ədəbiyyat tariximizin mübahisəli
məsələsinə M.Ş.Vazeh və alman şairi və tərcüməçi Fridrix
Bodenştedt probleminə həsr olunmuş “M.Ş.Vazehin ədəbi
irsi” monoqrafiyası ilk nəşrindən keçən illərin işığında
axtarışlar apararaq elm aləminə məlum olmayan bir sıra
mənbələrə müraciət edərək yeni dəlillər üzə çıxarmışdır.
Kitab Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi,
böyük şair və tanınmış maarifçi, mütəfəkkir,
yaradıcılığı ilə Azərbaycan-Avropa ədəbi-mədəni
əlaqələrinin inkişafında mühüm yer tutan M.Ş.Vazehin 220
illik yubileyinin keçirilməsi ilə bağlı Prezident İlham
Əliyevin 2014-cü il 3 fevral tarixli Sərəncamına əsasən
Heydər Əliyev Fondu tərəfindən nəşr edilib. Fridrix
Bodenştedtin M.Ş.Vazehin Avropada tanınmasında böyük
əməyi olduğu da bildirilir. Çünki M.Ş.Vazeh alman şairi
və tərcüməçisi F.Bodenştedtin müəllimi olub. O,
müəlliminin şeirlərini toplamasaydı, şübhəsiz ki, onun
barəsində ətraflı məlumat əldə etmək mümkün olmazdı.
Alman şairinin topladığı şeirlər içərisində bizim
klassiklərin əsərlərinin olduğunu da ilk dəfə elə Akif
Bayram üzə çıxarıb.
Fərəhlə deyə bilərik ki, Akif müəllimin həyatında
elmi və bədii yaradıcılığı qoşa bir qanaddır. O,
Avropada yaxşı tanınan tədqiqatçı alimdir.
Amerika yazıçısı Bambera Şolin Franses Manuşkinin
Moskvada keçirdiyi uşaq ədəbiyyatı üzrə “Ən yaxşı
yazarlar” sorğu müsabiqəsində azərbaycanlı Akif Bayramın
yazdığı hekayəsi sertifikat alıb.
Bunlarla yanaşı Akif müəllim Rusiya Pedaqoji və
Sosial Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvüdür. O,
kitabında qeyd edir ki, “M.Ş.Vazeh çox təmkinli və sakit
adam idi. Çox danışmağı sevməzdi. Həmişə fikrini aydın
və qısa deyərdi. Səliqəliyi çox sevərdi. Hətta M.Ş.Vazeh
tanınmış xəttat və alim olub. Onun tatar və fars
alimləri yanında xüsusi hörməti olub”.
Bu kimi dəqiq məlumatları Akif müəllimin
kitablarında oxumaq olar. O da qeyd olunur ki, M.Ş.Vazeh
hətta Gəncədə yeni açılmış qəza məktəbində müəllim
işləyb.
F.Bodenştedt müəllimi M.Ş.Vazehdən Azərbaycan və
fars dillərini öyrənirdi və onun köməyilə Qərbi
Avropanın bəzi klassiklərinin əsərləri ilə tanış olurdu.
1850-ci ildə Bodenştedt Berlində çap etdirdiyi
“Şərqdə min bir gün” kitabında yazmışdı: “Dərs
qurtardıqdan sonra Mirzə Şəfini alman şairlərindən Höte
və Şillerin, ingilis yazıçılarından T.Mor və C.Bayronun
əsərləri ilə tanış edərdim. Mirzə onları təfsirsiz başa
düşərdi”.
Bu kimi qiymətli tədqiqatları ilə Akif müəllim çox
böyük iş görüb, klassiklərimizi dünyaya tanıdır. Onu da
xüsusi olaraq qeyd edək ki, Akif müəllimi M.Ş.Vazehin
ədəbi irsində F.Bodenştedtin müəllimi haqqında yazdığı
məqalələr, xatirələrdə öz yerini alıb. Bir sözlə,
Bodenştedt M.Şəfinin xalq şeiri nümunəsinə çevrilmiş
əsərləri ilə Avropada Şərqin poeziya yaradıcılığına
yenidən maraq oyatmışdır.
Kitabda xatırlanır ki, keçən əsrin 60-cı
illərindən başlayaraq M.Ş.Vazehin şeirləri Rusiyada
böyük maraq oyadıb, bir çox şeirləri rus dilinə tərcümə
edilib. 1829-1865-ci illərdə ilk dəfə rus şairi
M.L.Mixaylov tərcümə edib, daha sonra isə bu işi
V.Markov, Ramişev, M.İ.Eyfert davam etdiriblər.
Onu da xatırladaq ki, alman bəstəkarlarından da
çoxları M.Ş.Vazehin şeirlərinə musiqi bəstələyibdir.
M.Ş.Vazeh 1794-cü ildə Gəncə şəhərində anadan olsa da,
1852-ci ildə Tiflisdə vəfat edib.
M.Ş.Vazehin şeirlərindən, qəzəllərindən kitabda
çox nümunələr verilib.
Gözəl alim, mehriban insan, dəyərli ziyalımız,
tədqiqatçı Akif Bayramın “M.Ş.Vazehin ədəbi irsi” və
Bodenştedtin “M.Ş.Vazeh haqqında xatirələri” kitabı
yüksək zövqlə tərtib olunub, oxucu və ziyalıların ən
sevəcəyi kitablar olacağına inanırıq.
Hacı Tofiq SEYİDZADƏ |
