Uşaqların özlərinə uyğun bir ritmdə çalışacaqları və proqram təminatından istifadə edərək əsas bacarıqları öyrənəcəkləri bir məktəb yaratmalıyıq.

Bu məqamda bir neçə il öncə araşdırdığım Salman Xan Akademiyasının fəaliyyətinə nəzər yetirmək istərdim.

Helen Parkherstin 100 il öncə irəli sürdüyü nəzəri fikirlər yeni təhsil modeli erasının yaradıcılarından olan Salman Xan tərəfindən rəqəmsal inkişaf dövrünün məktəb arzuları kimi səsləndirilir.

O, “The One World Schoolhouse” (“Dünya bir məktəbdir”) kitabında təklif edir ki, bütün köhnə metodlardan – ev tapşırıqlarından, 40-50 dəqiqə davam edən dərs prosesindən, sinif qiymətləndirilməsindən, tədrisin yaş prinsipi üzrə qurulmasından xilas olmaq lazımdır. Bütün şagirdlərin eyni mövzunu öyrənməyə məcbur olduqları ənənəvi yanaşma primitivlik və anaxronizmdir (anaxronizm – lüğəvi mənası zamana qarşı deməkdir).

Bu hal sürətlə oxumaq, mənimsəmək qabiliyyəti olan şagirdi “sürətini” azaltmağa, zəif şagirdləri isə, ümumiyyətlə, mövzunu anlamadan onun üstündən keçməyə vadar edir. Belə dərslər uşaqları yaradıcı işləməyə qoymur. Xan qeyd edir ki, bu, passiv tədrisdir, müasir dünya isə informasiyanın daha aktiv işlənməsi fikrini dəstəkləyir.

“Wired” jurnalı onun fikirlərini şərh edərkən yazır: “Xan bu tənqidi fikirlərlə çıxış edən ilk təhsil mütəxəssisi deyil. Təhsil islahatçıları bu barədə 100 ildən çoxdur ki danışırlar. Amma Xan deyir ki, daha ilhamverici, yaradıcı təhsil modelini meydana gətirmək üçün biz yalnız rəqəmsal inqilaba arxalana bilərik. Salman Xan təklif edir ki, biz uşaqların özlərinə uyğun bir ritmdə çalışacaqları və proqram təminatından istifadə edərək əsas bacarıqları öyrənəcəkləri bir məktəb yaratmalıyıq.

Bu, zamanın zərurətidir. Bu sistemdə müəllimlər yalnız şagirdlərin fəaliyyətini izləyəcək və lazım gəldikdə onlara kömək edəcəklər. Günlərinin çox hissəsi isə qarışıq yaş qruplarında yaradıcı layihələrin hazırlanmasına, onların icrasına sərf olunacaq. Xan bu gün bu ideyaları nəzəriyyə və utopiya hesab etsə də, xəyallarındakı məktəbin gerçəkləşəcəyi ümidini itirmir”. (B.Mikayıllı, 2021) Şagirdin öz sürəti ilə işləməsi imkanları onu asta-asta olsa da düşüncələrinin reallaşmasına doğru aparır.

Böyükağa Mikayıllı,

Təhsil eksperti