Qışda temperaturun birdən-birə enməsi qar titrəyişi adı verilən təbiət hadisəsini yarada bilər. Bu hadisə zamanı yer güclü bir səs-küylə çatlayır və kiçik miqyasda zəlzələ kimi titrəyir. Qar titrəyişi yaşayan insanlar bunun binalarına avtomobil çırpılmasının hissi yaratdığını bildirirlər.
Qar titrəyişləri yağıntı, qarın əriməsi və ya sel suları yerə hopduqda və bütün mövcud boşluqları doldurduqda baş verir. Torpaq su ilə dolmuş bir süngərə bənzəyir. Sonra Arktik hava gətirən soyuq cəbhə havanı –15°C-nin altına endirdikdə, torpaqdakı su donmağa başlayır.
Suyun donması zamanı molekullar müəyyən bir kristal struktura düzülür. Bu, möhkəm buzun maye sudan daha çox yer tutmasına səbəb olur. Torpaqda donmuş su genişlənərkən yaxınlıqdakı torpağa təzyiq göstərir və təzyiqin artması nəticəsində torpaq çatlayır. Bu, zəlzələ zamanı baş verən hərəkətlərə bənzəyir, ancaq zəlzələlər yerin dərinliklərində başlayır, qar titrəyişləri isə yerin səthində baş verir.
Qar titrəyişləri torpağın üstü qarla örtülü olduqda baş vermir. Çünki qar torpağı izolyasiya edir və onu soyuq hava temperaturlarından qoruyur. Arktik hava bizi üşüdə bilər, amma bu super-soyuq temperaturlar torpaqdakı suyu dondurmağa kifayət etmir.
Qar titrəyişləri "cryoseism" (CRY-oh-SY-zum) adlanan yer sarsıntılarından yalnız biridir. Digər növü isə buz titrəyişidir, bu da buzlaqlar və göl buzunda baş verir.
Mənbə: Science News Explores
Digər xəbərlər
Digər xəbərlər tapılmadı
Qəzetimizə abunəlik
"Azərbaycan müəllimi" qəzetindən ən son xəbərləri və xüsusi təklifləri əldə etmək üçün abunə olun
Bölmələrimiz
2025 © "Azərbaycan müəllimi" qəzeti. Bütün müəllif hüquqları qorunur. Məlumatdan istifadə zamanı istinad mütləqdir. Məlumat internet səhifələrində istifadə edildikdə hiperlink qoyulmalıdır.
Şərhlər