Ana səhifə Seçilmişlərə əlavə et Bizə yazın

     
 
 XƏBƏRLƏR
 
 
 
RƏSMİ
 
 
 HEYDƏR ƏLİYEV FONDU
 
 
 
QANUNVERİCİLİK
 
 
 
TƏHSİL NAZİRLİYİNDƏ
 
 
 
PEDAQOJİ YAZILAR
 
 
 MÜSAHİBƏLƏR
 
 
 
İDMAN
 
 
 
FOTOQALEREYA
 
 
 ARXİV
 
 
 ƏLAQƏ

 
 

Azərbaycan təhsili: yaxın keçmişə, bu günə və gələcəyə bir baxış
 

Dünya universitetləri

internetdə

saytda

 

Fotoqalereya

 
 
 
 
 
 
 
 
 

ARXİV

24 Sentyabr 2010 - 37

 

Təcrübə mübadiləsi

Təlimin səmərəliliyində fəal-interaktiv metodun rolu

Bookmark and Share

2001-ci ildə ilk dəfə müəllim kimi sinfə daxil olarkən, düzü, çətinliklə qarşılaşacağımdan qorxurdum. Səbəb isə aydın idi. Özüm ənənəvi təlimdə təhsil almışdım, təhsil islahatının isə ilk illəri idi. Bu baxımdan, üzərimə böyük məsuliyyət düşürdü. Elə ilk gündən şagirdlərin fəallığını artırmaq, dərs prosesində yaradıcı mövqedən çıxış etmələrini təmin etmək, onların sərbəst və müstəqil şəkildə fikirlərini ifadə etmək, bir sözlə, yorucu dərs prosesindən uzaqlaşmaq üçün fəal təlim metodlarının müxtəlif üsul və formalarından istifadə etməyə başladım.

Sözsüz ki, ilk vaxtlar müəyyən çətinliklərlə rastlaşmalı olsam da, bunu təbii qəbul edirdim. Çünki ənənəvi təlim metodu ilə təhsil alan şagirdləri birdən-birə fəal təlim metoduna cəlb etmək çətinliklər törədirdi.

Lakin bu çətinlik çox çəkmədi. Tezliklə zəhmətin, yaradıcı işimin bəhrəsini gördüm. Dərs dediyim siniflərin şagirdləri təlim prosesində fəal iştirak etməyə can atır, hər hansı fikrə müstəqil münasibətlərini bildirir, özlərinin bir şəxsiyyət kimi formalaşdıqlarını hiss edirdilər.

2004-cü ildə şagirdim Məmmədova Şəfəq respublika fənn olimpiadalarında I yeri qazandı. Dərslərimi fəal təlim metodlarından istifadə etməklə qurmağımın nəticəsidir ki, 2004-2009-cu illərdə 10 nəfər şagirdim respublika miqyaslı olimpiada və inşa müsabiqələrində qalib olmuşdur.

Yeni təlim metodlarından yuxarı siniflərdə istifadə etmək üçün müəllim yaradıcı olmalı, fəal-interaktiv təlim metodlarını dərindən öyrənməli və dərs prosesində tətbiq etməlidir. Bax o zaman ənənəvi təlimlə fəal təlimin fərqini, alınan müsbət nəticəni özünüz real şəkildə görəcəksiniz. Hesab edirəm ki, yaradıcı müəllim üçün ən yaxşı metod fəal təlimdir. Yalnız bu metoddan istifadə etməklə, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, hansısa uğur qazanmaq olar.

***

Bu gün təhsil sahəsində aparılan islahatların tərkib hissəsi olaraq müasir təlim metodlarının səmərəli tətbiqi öz müsbət nəticələrini göstərməkdədir. Fəal-interaktiv təlim metodunun tətbiqi dərs prosesi zamanı şagirdlərin passivliyini aradan qaldırır, təfəkkürünü inkişaf etdirir. "Sifət" mövzusunda dərsin keçilməsi və şərhi nümunəsində həmkarlarımla təcrübə mübadiləsi etmək istərdim.

"Sifət" mövzusunun tədrisində məqsəd şagirdlərə sifətlə bağlı biliklər mənimsətmək və nitqdə sifətlərdən istifadə bacarığı formalaşdırmaqdır. İş forması olaraq qruplarla işi seçirəm.

Metod və iş növləri kimi müəllimin izahı, əqli hücum, klaster, ziq-zaq və BİBÖ-yə (Bilirəm. İstəyirəm biləm. Öyrəndim) üstünlük verirəm.

Dərsə hazırlıq zamanı VI sinif üçün "Azərbaycan dili" dərsliyi, iş vərəqləri və sual kartoçkaları hazırlandı.

Motivasiya belə müəyyənləşdirildi:

Söhbət nədən gedir?

Şagirdlər əqli hücum vasitəsilə problemi həll edirlər, yəni onlara ünvanlanmış sualı sərbəst şəkildə cavablandırırlar: Söhbət sifətdən gedir. Sifət əşyanın neçəliyini bildirir; necə? nə cür? hansı? suallarına cavab verir; sifətlər keyfiyyət bildirir.

Şagirdlərin sifət haqqında qazanılmış bilik və məlumatlarını aşkara çıxardıqdan sonra müəllim şərhinə başlayıram: Deməli, sifət haqqında müəyyən qədər məlumatınız var. Aşağı siniflərdə öyrəndiyiniz kimi, sifət  əşyanın necəliyini bildirir. Necəlik dedikdə isə əlamət və keyfiyyət nəzərdə tutulur. Əşyanın gözlə görünə bilən necəliyi onun əlamətini, gözlə görünə bilməyən necəliyi isə keyfiyyətini bildirir. Bu baxımdan, əlamət və keyfiyyət bildirən sifətlər konkret və mücərrəd isimlərə oxşayır. Məsələn: "torpaq" ismi gözlə göründüyü kimi, "qara torpaq" dedikdə də onun rəngini görmək olur. "Fikir" ismini görə bilmədiyimiz kimi, "ağıllı fikir" birləşməsində də onun keyfiyyətini görə bilmərik.

Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, sifət əşyanın necəliyini bildirdiyindən aid olduğu ismin, əsasən, əvvəlində gələcək və necə? nə cür? hansı? suallarına cavab verəcək.

Şagirdlərə dərslikdəki məlumatı oxutduqdan sonra BİBÖ cədvəlini təqdim edirəm. Şagirdlər özləri müstəqil şəkildə cədvəli doldururlar.

BİBÖ

Bilirəm: Sifətin suallarını necəlik bildirməsini.

İstəyirəm biləm: Sifətin tərifini, Sifətləri cümlələrdə işlətməyi. Sifətlərin məna növlərini.

Öyrəndim: Sifətin əlamət və keyfiyyət bildirmək fərqini.

Cədvəli doldurduqdan sonra şagirdləri zıq-zaq üsulu ilə qruplara ayırıram:

İgidlər qrupu: 1234, 1111

Yaşlılar qrupu: 1234, 2222

Qəhrəmanlar qrupu: 1234, 3333

Qırmızılar qrupu: 1234, 4444

Qruplara tapşırıq yazılmış kartoçkaları və işçi vərəqlərini paylayır, aşağıdakı tapşırıqlar verirəm:

1-ci qrup: verilmiş isimlərin əlamət və keyfiyyətlərini yazın (Vətən, şagird).

2-ci qrup: öyrəndikləri biliklər əsasında sifətin tərifini yazın.

3-cü qrup: verilmiş sifətləri cümlədə işlədin (igid, qəhrəman, yaşıl, qırmızı, şirin).

4-cü qrup: verilmiş cümlələrdəki sifətləri seçib yazın (1. Qızmar Günəş şüaları isti yayda  bütün canlı  varlıqlara əziyyət verir. 2. Böyük evin qarşısında  olan kiçik bağçadakı ətirli güllər adamı valeh edirdi).

İgidlər qrupu klaster üsulundan istifadə etməklə tapşırığı yerinə yetirir: 

Vətən -: Şagird -:

Doğma  Çalışqan

Böyük    Nümunəvi

Ulu         Əlaçı

Əziz        Tənbəl

Gözəl     Savadlı 

Yaşlılar qrupundakı şagirdlər biliklərinə əsaslanaraq sifətin tərifini yazırlar:

Sifət əşyanın əlamət və keyfiyyətini bildirən, necə? nə cür? hansı? suallarına cavab verən əsas nitq hissəsidir.

Qəhrəmanlar qrupuna daxil olanlar təqdim edilmiş sifətləri cümlələrdə işlədirlər:

1.İgid döyüşçülər Vətən uğrunda canlarından keçdilər.

2.Bayrağımızdakı yaşıl rəng İslamın rəmzidir.

3.Azadlığı bizə bəxş edən qəhrəman oğullara eşq olsun!

4.Şirin dil insan ürəyinin açarıdır.

5.Bağçadakı qırmızı güllər çox xoşuma gəlir.

Qırmızılar qrupu cümlələrdəki sifətləri seçib yazmaqla bərabər, onları əlamət və keyfiyyətə görə qruplaşdırırlar.

Cümlələrdəki sifətlər bunlardır: qızmar, isti, canlı, böyük, kiçik, ətirli.

Qızmar, isti, canlı, ətirli sifətləri keyfiyyət; böyük, kiçik, sifətləri əlamət bildirir.

Qruplar öz işlərini təqdim edib fikir mübadiləsi etdikdən sonra ümumiləşdirmə aparıram. Bu mərhələni də yekunlaşdırdıqdan sonra qiymətləndirmə cədvəlini qruplara təqdim edirəm. Qruplar həm özlərini, həm də digər qrupları qiymətləndirirlər.

Yaradıcı tətbiqetməni ev tapşırığı formasında şagirdlərə təqdim edirəm:

Ədəbiyyat dərsliyinizdən tərkibində sifət işlənmiş 10 cümlə seçib yazın. Həmin sifətləri əlamət və keyfiyyət bildirməsinə görə qruplaşdırın, sualını qeyd edin.

Təbii ki, dərsin səmərəliliyi sonrakı dərsdə bəlli olur. Şifahi sorğu və testlərlə yoxlama şagirdlərin mövzunu yüksək səviyyədə mənimsədiklərini aşkara çıxarır. 

Rəfail MƏMMƏDOV,
Kürdəmir rayonu A.Məmmədov
adına Xınıslı kənd orta məktəbinin dil-ədəbiyyat müəllimi,
məkdar müəllim

 
Səhifənin başına qalx "Pedaqoji yazılar" bölməsinə getNömrənin müdəricatına dön

Səhifənin başına qalx

 

HEYDƏR ƏLİYEV

İLHAM ƏLİYEV

MEHRİBAN ƏLİYEVA

HEYDƏR ƏLİYEV
FONDU

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

 

24 Sentyabr 2010 - 37

Azərbaycan Tibb Universitetinin əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
 
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
 
Azərbaycan Tibb Universitetinin əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
 
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının tabeliyində olan və dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilən digər elm və elmi-tədqiqat müəssisə, idarə və təşkilatlarında çalışan işçilərin əməkhaqlarının artırılması haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
 
Gənc istedadların xüsusi təqaüdə layiq görülməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
 
Dövlət xətti ilə 512, müxtəlif ölkələrin ayırdığı təqaüd hesabına isə 816 Azərbaycan gənci xaricdə təhsil almağa göndərilib
 
Yeni məktəblərimiz
 
Gürcüstanda azərbaycandilli məktəblər diqqətdən kənarda qalmır
 
BDU-da Özbəkistan Respublikasının Prezidenti İslam Kərimovun kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
 
"Şəkərli diabetli uşaqlara ən yüksək qayğı" layihəsi çərçivəsində 30 nəfər uşaq Gəncədə sağlam və maraqlı həyat tərzi keçib
 
Valideyn nəzarəti üçün yeni imkanlar
 
Azərbaycanın Pakistandakı səfirliyinin müvəqqəti işlər vəkili Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə Müzəffərabadda  qızlar üçün tikilmiş orta məktəbdə olub
 
Azərbaycan alimi A.S.Popov adına Odessa Milli Rabitə Akademiyasının fəxri doktoru seçilib
 
Türkiyəli qonaqlar əməkdaşlığı yüksək qiymətləndiriblər
 
Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlar üçün yeni layihə
 
Gəncə təhsili inkişaf yollarında
 
Azərbaycan Dillər Universitetində 33 tələbə italyan dilini öyrənir
 
Azərbaycan müəllimləri Moskvada "İntel"-in treninqində iştirak edəcəklər
 
Naxçıvan Dövlət Universiteti ölkəmizi beynəlxalq layihələrdə təmsil edəcək
 
Görkəmli şərqşünas Aida İmanquliyevanın xatirəsi anıldı
 
Salyan və Hacıqabul rayonlarında məktəb binaları istifadəyə verilib
 
Qabaqcıl pedaqoji təcrübə - güclü faktor, dəyərli mənbə
 
ADU-da 20 Yanvar şəhidi Ülvi Bünyadzadə anıldı
 
Təlimin səmərəliliyində fəal-interaktiv metodun rolu
 
Aləmdə səsi qalan yazıçı, müəllim, alim
 
"Biliklər Mərkəzi Azərbaycan" "START UP" layihəsi qaliblərinin adlarını açıqlayıb
 
Kimya dərslərində şagirdlərin ekoloji biliklərinin inkişaf etdirilməsi
 
TQDK-nın nəzdindəki elmi-metodiki seminarlar əhatə dairəsini genişləndirir
 
İtaliyalı alim Qərb Universitetinin qonağı olub
 
Rus dili müəllimləri üçün metodik seminarın ilk məşğələsi
 
Azərbaycan "Microsoft"un "Həmkara dəstək" proqramında iştirak edəcək
 
"Ekologiya ili" çərçivəsində tədbir
 
130 yaşlı  məktəb dərs ilini yeni binada qarşıladı
 
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları
 
Yeni təlim texnologiyalarından tədrisdə istifadəyə dair vəsait
 
Qitə birinciliyində ardıcıl 3 qələbə
 
Mingəçevir futbolçuları "Region kuboku"nun qalibi olublar
 
Qəbələdə "Məktəbli kuboku" turniri keçiriləcəkdir
 
Dünya universitetləri: Seul Milli Universiteti
 

2007 - 2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsil üzrə
DÖVLƏT PROQRAMI

Azərbaycan Respublikasında texniki peşə təhsilinin inkişafı üzrə
DÖVLƏT PROQRAMI

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi
KURİKULUM PORTALI

Azərbaycan Respublikası
TƏHSİL PORTALI

 

Copyright 2010   All Rights Reserved.
Created and supported by
Mehman Shafagatov