Dekabrın 1-də Bakıdakı "Park İNN" otelinin
konfrans zalında Azərbaycan Dillər
Universitetinin professoru, filologiya elmləri
doktoru Nigar Vəliyevanın
"Azərbaycanca-ingiliscə-rusca frazeoloji
lüğət"inin təqdimat mərasimi keçirildi. Tədbirdə
elm adamları, Milli Məclisin üzvləri və
başqaları iştirak edirdilər. Hər biri 988
səhifədən ibarət olan II cildlik lüğət geniş
oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub. Təqdimat
mərasimini giriş sözü ilə açan professor
N.Vəliyeva qonaqları salamlayaraq dəvəti qəbul
etdiklərinə görə onlara təşəkkürünü bildirdi.
O, lüğət haqqında məlumat verərək bildirdi ki,
müasir ingilis, Azərbaycan və rus dillərində
frazeoloji birləşmələrin müqayisəli
araşdırılması bir neçə cəhətdən əhəmiyyətlidir.
Bu
araşdırma dillərin qanunauyğunluqlarını
müəyyənləşdirməyə, onun semantik inkişafı
haqqında düzgün təsəvvür əldə etməyə kömək edir.
Kitabda ilk dəfə olaraq ingilis, Azərbaycan və
rus dillərində frazeoloji birləşmələr
toplanılıb, sistemə salınıb, bir-birindən uzaq
və müxtəlif sistemli dillərə məxsus olan belə
leksikləşmiş vahidlər tipoloji-linqvistik
cəhətdən təhlil edilir. Lüğət frazeoloji söz
birləşmələri, ifadələri, məsəllər və atalar
sözləri əsasında tərtib edilib. Kitabda 90
mindən artıq frazeoloji vahid vardır.
Sonra söz təhsil nazirinin müavini, tarix
elmləri doktoru, professor İradə Hüseynovaya
verildi. İradə xanım iştirakçıları Təhsil
Nazirliynin rəhbərliyi və hörmətli nazir Misir
Mərdanovun adından salamladı. Çıxışını ulu öndər
Heydər Əliyevin " Hər bir xalqın milliliyini,
mənəvi dəyərlərini yaşadan, inkişaf etdirən onun
dilidir" sözləri ilə başlayan professor
İ.Hüseynova kitabın Azərbaycan dilçilik elminə
dəyərli töhfə olduğunu və gələcək nəsillərin
bundan maksimum faydalanacaqlarına ümidvar
olduğunu bildirdi. Nazir müavini qeyd etdi ki,
son dövrdə Azərbaycan dilinin nüfuzlu
təşkilatlarda işlənməsi və bu dilə beynəlxalq
münasibətlər müstəvisində böyük dəyər verilməsi
ümummilli lider Heydər Əliyevin çoxşaxəli,
gərgin əməyinin nəticəsidir. İradə xanım qeyd
etdi ki, ümummilli liderimizin bu müdrik
siyasətini hörmətli Prezidentimiz cənab İlham
Əliyev və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti,
millət vəkili, YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı
səfiri Mehriban xanım Əliyeva davam etdirərək,
milli adət-ənənələrimizin, mənəvi dəyərlərimizin
inkişafına böyük diqqət və qayğı göstərirlər.
Bildirildi ki, doğma dilimiz olan Azərbaycan
dili ilə yanaşı, xarici dillərin öyrənilməsi də
dövlətçiliyimiz üçün mühüm strateji əhəmiyyət
kəsb edir. Beynəlxalq səviyyədə siyasət aparmaq,
Azərbaycan reallıqlarını, haqq səsimizi dünyaya
çatdırmaq üçün xarici dillərin akademik
səviyyədə öyrənilməsi milli strategiyamıza
xidmət edən vacib amillərdən biridir. Bu
baxımdan filologiya elmləri doktoru, professor
Nigar xanım Vəliyevanın bu gün təqdimatına
yığışdığımız "Azərbaycanca-ingiliscə-rusca
frazeoloji lüğət"i böyük əhəmiyyət və səciyyə
daşıyır.
İradə Hüseynova bildirdi ki, dilin lüğət
tərkibini təşkil edən sözlərin həqiqi mənaları
ilə yanaşı, məcazi mənaları da var ki, bu
səbəbdən də xalqın milli yaddaşından süzülüb
gələn frazeologizmlərin müqayisəli şəkildə
araşdırılması müxtəlif sistemli dillərdə
frazeoloji birləşmələrin yaranması prosesinin
elmi nöqteyi-nəzərdən öyrənilməsinə imkan verir.
Nazir müavini Azərbaycan,ingilis,rus dillərində
frazeoloji birləşmələrin artırılmasını son
dərəcə əhəmiyyətli məsələlərdən biri olduğunu
qeyd etdi. İngilis və rus dilləri təkcə xarici
dil kimi deyil, diplomatiya dili,siyasət dili,
işgüzar əlaqələr və millətlərarası ünsiyyət dili
kimi öyrənilməlidir. Son illərdə müxtəlif
sistemli dillərin frazeoloji leksikasının
araşdırılmasına diqqət artsa da, irihəcmli
frazeoloji lüğət tərtib olunmamışdır. Frazeoloji
birləşmələr, atalar sözləri və zərb-məsəllərin
müxtəlif dillərdə çox zaman dəqiq qarşılığı
olmadığı üçün, onların öyrənilməsi prosesində
müxtəlif maneələr qarşıya çıxırdı. Bu cəhətdən
xarici dilləri öyrənənlər üçün də sözügedən
lüğətin xüsusi əhəmiyyəti və mənası vardır.
İradə Hüseynova təhsil nazirinin müavini və
eyni zamanda uzun illər elmi-pedaqoji
fəaliyyətlə məşğul olan tarixçi alim və pedaqoq
kimi lüğətin xüsusi olaraq praktiki
əhəmiyyətindən söz açaraq bildirdi ki, lüğət
tədris prosesində bir neçə dil öyrənənlərə,
magistrant və dissertantlara, filoloq və
tərcüməçilərə, jurnalist və iş adamlarına, eləcə
də bir çox şəxslərə yardımçı olacaq. O, kitabı
tərtib edən müəllifə və bu lüğətin ərsəyə
gəlməsində əziyyət çəkən şəxslərə yeni
yaradıcılıq uğurları arzu etdi.
Tədbirdə çıxış edən Azərbaycan Dillər
Universitetinin rektoru, professor Səməd Seyidov
kitabın əhəmiyyətindən söz açaraq belə bir
lüğətin məhz ADU-nun professoru tərəfindən
hazırlanmasını ikiqat sevinc hissi ilə
qarşıladığını və gələcəkdə də belə layihələrin
həyata keçməsi üçün təhsil ocağının çalışacağını
bildirdi. O, N.Vəliyevanın gənc olduğunu və
bundan sonra da Azərbaycan dilçilik elminə böyük
töhfələr verəcəyinə əminliyini ifadə etdi.
Kitab haqqında fikirlərini bildirən Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü,
filologiya elmləri doktoru, professor Nizami
Cəfərov son illərdə müxtəlif sistemli dillərin
frazeoloji leksikasının araşdırılmasına diqqətin
artdığını, amma ingilis, Azərbaycan və rus
dillərində irihəcmli frazeoloji lüğətin bu günə
qədər tərtib olunmadığını qeyd etdi, frazeoloji
birləşmələrin ilk dəfə olaraq geniş tərtibatda
oxuculara təqdim olunmasını sevindirici və
təqdirəlayiq hal kimi qiymətləndirdi.
Digər çıxış edənlər də kitab və onun müəllifi
haqqında dəyərli fikirlər və xoş sözlər
söylədilər.
Niyazi RƏHİMOV |