|
Müsahibimiz Təhsil Nazirliyinin Akkreditasiya
şöbəsinin müdiri, professor Həbib Zərbəliyevdir
- Həbib müəllim, son illər təhsil sahəsində
aparılan islahatların uğurlu nəticələri göz
qabağındadır. Ölkəmizdə təhsilin səviyyəsinin
artmasına, keyfiyyətinin yüksəlməsinə xidmət
edən bu əsaslı dəyişiklikləri, tətbiq edilən
yenilikləri ictimaiyyət böyük maraqla
qarşılayır. Bilirik ki, Sizin rəhbərlik
etdiyiniz şöbə də məhz təhsil sistemində
idarəetmənin təkmilləşdirilməsi və bu strukturun
əhatə etdiyi sahədə zəruri işlərin aparılması
zərurətindən yaradılmışdır. Akkreditasiya
şöbəsinin fəaliyyəti barədə oxucularımıza
ətraflı məlumat verməyinizi xahiş edirik.
 -
Akkreditasiya şöbəsi təhsil nazirinin 15 fevral
2010-cu il tarixli, 11/72 nömrəli əmri ilə
"Təhsil sistemində idarəetmənin
təkmilləşdirilməsi" alt komponenti çərçivəsində
aparılan islahatlara və "Təhsil haqqında"
Azərbaycan Respublikası Qanununun 16-cı
maddəsinə uyğun olaraq yaradılmışdır. Şöbə, ilk
növbədə, özünün əsasnaməsini, "Təhsil
müəssisələrinin akkreditasiya qaydaları"nı
hazırlamışdır. Birinci sənəd təhsil naziri,
ikinci sənəd isə 28 sentyabr 2010-cu il
tarixində Baş nazir tərəfindən imzalanaraq
təsdiq edilmişdir. Təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinin dövlət təhsil standartlarının
tələblərinə və öz statuslarına uyğunluğunu
müəyyənləşdirən yeni meyarların layihəsi də
yaxın günlərdə müzakirəyə çıxarılacaqdır. Təhsil
müəssisələrinin fəaliyyətinin dövlət təhsil
standartlarının tələblərinə uyğunluğunu
akkreditasiya komissiyası həmin meyarlar
əsasında təhsil müəssisələrinin fəaliyyətinin
normativ-hüquqi təminatı, onların idarə
olunması, elmi tədqiqat fəaliyyəti (ali təhsil
müəssisələri üzrə), beynəlxalq əməkdaşlığı (ali
təhsil müəssisələri üzrə), maddi-texniki bazası,
sosial-məişət şəraiti, maliyyə təminatı, təhsil
müəssisələrində təhsil proqramları üzrə
hazırlığın məzmunu və strukturu, keyfiyyəti,
tədris prosesinin təşkili və kadr təminatı
istiqamətləri üzrə müəyyənləşdirir. Bundan
başqa, təhsil müəssisələrinin akkreditasiyasının
nəticələrini müzakirə edərək müvafiq qərarlar
çıxaran Akkreditasiya şurasının və özəl təhsil
müəssisələrinin fəaliyyətinə lisenziya verilməsi
barədə qərarlar qəbul edən Lisenziya
komissiyasının tərkibləri də müəyyənləşdirilib
təsdiq edilmişdir.
Akkreditasiya şöbəsi qanunvericilikdə nəzərdə
tutulmuş qaydada təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinin dövlət təhsil standartlarının
tələblərinə uyğunluğunu müəyyənləşdirir, onun
tam şəkildə və ya ayrı-ayrı təhsil proqramları
üzrə akkreditasiyasını, özəl təhsil
müəssisələrinin lisenziyalaşdırılmasını və
lisenziya müddəti başa çatmış təhsil
müəssisələrinin yenidən lisenziyalaşdırılmasını
həyata keçirir, lisenziya almış müəssisələrin
lisenziya şərtlərinə əməl etməsinə nəzarət edir.
Şöbənin fəaliyyət istiqamətlərindən biri də
xüsusi razılığı (lisenziyası) olmadan fəaliyyət
göstərən təhsil müəssisələrinin
müəyyənləşdirilməsi və onlara qarşı tədbirlər
görülməsi üçün müvafiq orqanlara məlumat
verilməsidir. Akkreditasiya şöbəsi təhsil
nazirinin hər il təsdiq etdiyi iş planına uyğun
olaraq sadaladığımız bu istiqamətlər üzrə
fəaliyyət göstərir.
- Şöbənin fəaliyyət göstərdiyi bir ildən artıq
müddət ərzində təhsil müəssisələrinin
akkreditasiyası istiqaməti üzrə nə kimi işlər
görülmüşdür? Təhsil müəssisələrinin
akkreditasiyası zamanı hansı meyarlar əsas
götürülür? Konkret olaraq indiyə qədər neçə
təhsil müəssisəsinin akkreditasiyası
keçirilmişdir?
-
Təhsil müəssisələrinin akkreditasiyası
istiqamətində xeyli təşkilati işlər görülmüşdür.
Məsələn, 2010-2011-ci tədris ili üçün təhsil
müəssisələrinin akkreditasiyası qrafiki
hazırlanmış və akkreditə ediləcək təhsil
müəssisələrinə xəbərdarlıq məktubu göndərilmiş,
akkreditasiyanın keçirilməsi proseduru ilə bağlı
bir neçə təhsil müəssisəsində təlimati söhbət
aparılmış, onlara metodik kömək göstərilmişdir.
Bu iş bütün tədris ili boyu davam
etdiriləcəkdir.
Təhsil müəssisəsinin akkreditasiyası, ilk
növbədə, müəssisədə təhsil prosesinin
təşkilinin, müəssisənin maddi-texniki bazasının,
təhsil proqramlarının, kadr potensialının
səviyyəsinin, maliyyə resurslarının və təhsil
infrastrukturunun qəbul olunmuş dövlət
standartlarına uyğunluğunu müəyyən etmək
məqsədilə aparılır. Təhsil müəssisəsinin
akkreditə olunduğuna dair qəbul edilmiş müsbət
qərar müəssisəyə onun növbəti 5 il müddətinə
müəyyən edilən statusuna uyğun fəaliyyəti üçün
hüquqi təminat verir.
Bu ilin mart ayına qədər biz təhsil
müəssisələrinin akkreditasiyasını 2005-ci idən
tətbiq edilən meyarlar əsasında aparırdıq, lakin
yaxın günlərdə meyarların Təhsil Nazirliyinin
aidiyyəti olan strukturları ilə razılaşdırılmış
layihəsi müzakirə edilərək qəbul olunduqdan
sonra bu meyarlara istinad edəcəyik.
Şöbəmiz fəaliyyətə başladığı vaxtdan 25 təhsil
müəssisəsinin akkreditasiyası keçirilmişdir.
Onlardan 11-i ali təhsil, 8-i orta ixtisas
təhsili, 6-sı isə ilk peşə-ixtisas təhsili
müəssisəsidir. Bu müəssisələrin 7-nin
akkreditasiyasının nəticələri artıq
Akkreditasiya şurasında müzakirə edilmiş və
növbəti 5 il müddətinə fəaliyyətinə icazə
verilmişdir. Qalan müəssisələrin
akkreditasiyasının nəticələri aprel-may ayları
ərzində müzakirə ediləcəkdir. Bundan başqa, bu
aylar ərzində daha bir neçə ali, orta ixtisas və
ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisəsinin
akkreditasiyasının keçirilməsi üçün müvafiq
təşkilati işlər aparılır.
2011-2012-ci tədris ilindən ümumi təhsil
müəssisələrinin akkreditasiyasının keçirilməsinə
də başlayacağıq. Təsdiq edilmiş qrafikə uyğun
olaraq əvvəlcə Təhsil Nazirliyi və Müasir Təhsil
və Tədrisə Yardım Mərkəzinin keçirdiyi "Səmərəli
məktəb" layihəsi çərçivəsində 11 pilot
məktəbinin akkreditasiyasının keçirilməsi
planlaşdırılır.
- Hörmətli professor, rəhbərlik etdiyiniz şöbə,
qeyd etdiyiniz kimi, həmçinin təhsil
müəssisələrinin lisenziyalaşdırılmasını həyata
keçirir. Bu sahədə vəziyyət necədir?
-
Təhsil müəssisəsinə xüsusi razılıq (lisenziya)
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin "Bəzi
fəaliyyət növlərinə xüsusi razılıq (lisenziya)
verilməsi qaydalarının təkmilləşdirilməsi
haqqında" 2 sentyabr 2002-ci il tarixli, 782
nömrəli Fərmanı, Nazirlər Kabinetinin "Fəaliyyət
növlərinin xüsusiyyətindən asılı olaraq xüsusi
razılıq (lisenziya) verilməsi üçün tələb olunan
əlavə şərtlər barədə" qərarı və sonrakı illərdə
onlara edilmiş dəyişikliklər və əlavələr
əsasında verilir. Lisenziya Azərbaycan
Respublikasının hüquqi və fiziki şəxslərinin
təsis etdiyi bələdiyyə və özəl təhsil
müəssisələrinə, əcnəbilər və vətəndaşlığı
olmayan şəxslərin, xarici hüquqi şəxslərin təsis
etdiyi təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti üçün
nəzərdə tutulur. Təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinə lisenziya 5 il müddətinə (əcnəbilər
və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin, xarici hüquqi
şəxslərin təsis etdiyi təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinə 3 il müddətinə) verilir.
Akkreditasiya şöbəsi fəaliyyətə başladığı
vaxtdan lisenziya almaq üçün daxil olmuş bütün
müraciətləri diqqətlə araşdırmışdır. Bir sıra
müraciətlər zəruri sənədlərin təqdim olunmaması
səbəbindən təmin edilməmişdir. Müraciətlərin bir
qismi yeni yaradılmış məktəbəqədər və ümumi
təhsil müəssisələrinə lisenziya verilməsi, bir
qismi isə özəl ali təhsil müəssisələrinin
fəaliyyətinə verilmiş lisenziyaların müddətinin
uzadılması ilə bağlı olmuşdur. Bu müraciətlərlə
bağlı yaradılmış müvafiq komissiyalar həmin
müəssisələrə baxışlar keçirmiş və nəticələri
barədə arayışlar hazırlamışlar. Lisenziya
komissiyası öz iclaslarında bu arayışları
müzakirə edərək müvafiq qərarlar çıxarmışdır.
Son 1 il ərzində lisenziya ilə bağlı şöbəyə
müraciət etmiş 35 təhsil müəssisəsinin 16-na,
onların maddi-texniki bazası normativlərə uyğun
olmadığından, imtina edilmişdir. Müvafiq
tövsiyələr verilməklə qalan müraciətlərin hamısı
təmin olunmuşdur. Bütövlükdə, 19 təhsil
müəssisəsi lisenziya verilməsi və lisenziyasının
fəaliyyət müddətinin uzadılması ilə bağlı
müraciətlərinə müsbət cavab almışdır. Onların
3-ü ali, 4-ü ümumi, 12-i isə məktəbəqədər
təhsil müəssisəsidir. Bundan başqa,
mühafizəçilər hazırlayan 3 özəl mühafizə xidməti
kursu da Təhsil Nazirliyindən öz fəaliyyətinə
lisenziya almışdır. Bir neçə belə müəssisəyə isə
maddi-texniki bazası tələblərə cavab
vermədiyindən lisenziya verilməsindən imtina
edilmişdir.
- Həbib müəllim, çox təəssüf ki, bəzən daha asan
yolla qazanc əldə etmək məqsədilə təhsil
müəssisəsi yaratmaq istəyənlərə də təsadüf
edilir. Yeni çoxmərtəbəli binaların 1-ci
mərtəbəsini və ya zirzəmisini icarəyə götürərək
orada təhsil müəssisəsi açmaq istəyənlər bu
məsələnin nə qədər ciddi və məsuliyyətli
olduğunun, görünür, fərqinə varmırlar. Müvafiq
şəraiti olmayan şəxsi mülklərindən məktəbəqədər
təhsil müəssisəsi kimi istifadə etmək istəyənlər
də az deyildir. Əlbəttə, belələrinin yalnız bir
məqsədi olur: gəlir əldə etmək. Azyaşlı uşaqlara
yüksək təlim-tərbiyə vermək, onlara yaxşı təhsil
şəraiti yaratmaq belə işbazlar üçün o qədər də
maraqlı deyildir. Sizin bu məsələlərə
münasibətinizi bilmək istərdik. Ümumiyyətlə,
təhsil müəssisəsi açmaq istəyənlər nələrə
istinad etməlidirlər?
-
Qeyd etdiyiniz məsələlər, doğrudan da, hər
birimizdə narahatlıq doğurur. Təhsil müəssisəsi
açmaq, onun fəaliyyətini standartlara uyğun
təşkil etmək olduqca çətin və məsuliyyətli bir
işdir. Bunu bir qədər əvvəl şöbənin fəaliyyəti
müddətində lisenziya almaq üçün müraciət etmiş
16 təhsil müəssisəsinə rədd cavabı verilməsi
barədə dediklərim də təsdiq edir. Başqa bir
faktı da xatırlatmaq istərdim. 2010-cu ildə 2
ali təhsil müəssisəsinin - Moskva Dövlət Açıq
Universitetinin Bakı filialının və Azərbaycan
Beynəlxalq Universitetinin fəaliyyəti
dayandırılmışdır. Təhsil Nazirliyinə daxil olmuş
müraciətlər əsasında şöbənin əməkdaşları və
nazirliyin bir neçə məsul işçisinin daxil
edildiyi işçi qrupu Moskva Dövlət Açıq
Universitetinin Bakı filialında monitorinq
apararaq bu müəssisənin fəaliyyətində ciddi
qanun pozuntuları olduğunu müəyyən etdi.
Nazirliyin Lisenziya komissiyası bu işçi
qrupunun hazırladığı geniş arayış əsasında
Moskva Dövlət Açıq Universitetinin Bakı
filialının lisenziyasını ləğv edərək onun
fəaliyyətini dayandırdı. Təhsil Nazirliyinə
lisenziyasının müddətinin uzadılması ilə bağlı
müraciət etmiş Azərbaycan Beynəlxalq
Universitetinə də fəaliyyətində yol verdiyi
qanun pozuntularına görə rədd cavabı verildi.
Təhsil müəssisəsi açmaq istəyənlər isə, qısa
şəkildə desək, "Təhsil haqqında" Azərbaycan
Respublikası Qanununa, təhsilə aid
normativ-hüquqi aktlara əməl etməli, müasir
təhsil standartlarına uyğun tədris-metodik və
maddi-texniki baza yaratmalı, yüksək hazırlıqlı
kadrlar cəlb etməlidirlər.
- Rəhbərlik etdiyiniz şöbədə akkreditasiya və
lisenziyalaşdırma sahəsində xarici ölkələrin
təcrübəsinin öyrənilməsi istiqamətində nə kimi
işlər görülür? Ümumiyyətlə, qarşıda daha hansı
tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur?
-
Şöbəmiz, qeyd etdiyim kimi, yeni olduğundan onun
fəaliyyət istiqamətləri üzrə dünya təcrübəsini
öyrənməyimiz çox faydalı olardı. Ona görə də biz
xarici ölkələrin mütərəqqi təcrübəsinin
öyrənilməsi işini də diqqətdə saxlayırıq. Mən
2010-cu ilin sentyabrında Tbilisidə Almaniyanın
DAAD təşkilatının təşkil etdiyi "Ali təhsildə
keyfiyyətin təminatı və Boloniya islahatları",
həmin ilin noyabrında yenə də Tbilisidə "Milli
ixtisas dərəcələri strukturu çərçivəsində
keyfiyyətin təmin olunması" mövzularında
keçirilmiş konfrans və regional seminarda
iştirak edərək bizim fəaliyyət istiqamətlərimiz
üzrə bir sıra yeniliklərlə tanış olmuşam.
2010-cu ilin dekabrında şöbənin 4 əməkdaşı
Təhsil Nazirliyinin nümayəndə heyətinin
tərkibində Böyük Britaniya Akkreditasiya
Şurasının təcrübəsini öyrənmək üçün orada
səfərdə olmuşdur. Böyük Britaniya səfərindən də
çox şey öyrəndik. Öyrəndiyimiz bu qabaqcıl
təcrübəni işimizdə tətbiq edirik. Düşünürəm ki,
belə səfərlər, xarici mütəxəssislərlə mütəmadi
işgüzar görüşlər, əldə etdiyimiz təcrübə bizim
gələcək fəaliyyətimizin daha səmərəli olması
üçün çox vacibdir. Bu il təhsil müəssisələrinin
akkreditasiyası sahəsində çox irəli getmiş
Çilinin təcrübəsini öyrənməyi də planlaşdırırıq.
Akkreditasiya prosesinin şəffaflığını təmin
etmək məqsədilə qarşıdakı tədris ilində işimizə
təhsil sahəsində fəaliyyət göstərən
qeyri-hökumət təşkilatlarının nümayəndələrini,
akkreditasiya sahəsində təcrübəsi olan xarici
ekspertləri cəlb etməyi nəzərdə tutmuşuq.
Qeyd etdiyim kimi, şöbəmizin fəaliyyətini iş
planında təsbit olunmuş istiqamətlər üzrə
aparırıq. Qarşıda bizi təhsil müəssisələrinin
akkreditasiyasının keçirilməsi, özəl təhsil
müəssisələrinin fəaliyyətinə lisenziya
verilməsi, lisenziya şərtlərinə əməl olunması
vəziyyətinin monitorinqi və şöbənin fəaliyyəti
üçün zəruri olan sənədlərin hazırlanması ilə
bağlı çox mühüm işlər gözləyir.
Müsahibəni apardı:
Samirə KƏRİMOVA |
