Ey türk oğulları, Vətənin bir ovuc torpağını dünyanın
var-dövlətinə, dilimizin bir sözünü ləl-cəvahirata
dəyişməyin!
(Şah İsmayıl Xətai)
Ana
dili! Nə qədər möhtəşəm, müqəddəs, nə qədər əzəmətli bir
qüvvə!
Ana dili! Bir dil ki, mehriban bir vücud öz şəfqət və
məhəbbətini sənə o dildə bəyan edir.
1999-cu ilin noyabrında keçirilmiş YUNESKO-nun baş
konfransının qərarı ilə 21 fevral Beynəlxalq Ana Dili
Günü elan edilmişdir.
Dil hər bir millətin maddi və mənəvi irsini qoruyan və
inkişaf etdirən ən mühüm və ən güclü vasitədir. Hər bir
insan öz ana dilini yaxşı bilməli və onu qorumalıdır.
Artıq neçə ildir ki, 21 fevral Beynəlxalq Ana Dili Günü
məktəbimizdə qeyd olunur. Bu il həmin münasibətlə
keçirilən "Ana dilim şirindir" adlı ədəbi-bədii
kompozisiyada da şagirdlər xalq şairləri B.Vahabzadənin,
Nəbi Xəzrinin, Xəlil Rza Ulutürkün, Zəlimxan Yaqubun
şeirlərindən nümunələr söylədilər. Əvvəlcə aparıcılar -
VII "a" sinif şagirdləri Ülkər Hacıyeva və Loğman
Babaşov dil haqqında müdriklərimizin hikmətli
sözlərindən, görkəmli şəxsiyyətlərin aforizmlərindən
nümunələr söyləyərək, dilin bəşəriyyət tarixində
insanların əldə etdiyi ən böyük nailiyyət, hər bir
millətin maddi və mənəvi irsini qoruyan və inkişaf
etdirən ən mühüm və ən güclü bir vasitə olduğunu qeyd
etdilər.
Sonra tarın müşayiəti ilə şeirlər söylənildi.
Füzuli zirvəli, Vaqif vüqarlı
Mənim Qorqud dilim, Ələsgər dilim.
Ömrümün naxışı, bəxtimin xalı
Dadda, şirinlikdə bal, şəkər dilim!
Bu dildə şeir də, mahnı da gözəldir. Bu dil sevinc də
gətirir, təəssüf də... Zərifdir, incədir, ecazkardır,
Nəsimi dözümlü, Füzuli kədərli, Səməd şöhrətli, Bəxtiyar
ünvanlı dilim...
Azərbaycan dili əsrlər boyu inkişaf edərək zamanlardan
süzülə-süzülə gəlmiş, kamil bir dilə çevrilmişdir. Bu
incə və lətafətli dil bütün dövrlərdə öz gözəlliyi və
şirinliyi ilə dünya dillərinə meydan oxumuşdur.
7-ci sinif şagirdi Qılman Mikayılov İKT vasitəsi ilə
Azərbaycan dilinin tarixi haqqında qısa, yığcam və dəqiq
məlumatları verdi.
Azərbaycan dilinin formalaşma tarixi VII-IX əsrlərə
təsadüf edir. Hələ qədimdən, orta əsrlərdən insanlar "Doğma
vətəndən gözəl, doğma dildən şirin dünyada heç nə yoxdur"
sözləri ilə döyüşə qalxmışlar. XVIII əsrdən başlayaraq
Azərbaycan dili zənginləşdi, inkişaf etdi və yaşadı.
Dilimiz zaman-zaman qol-qanad açdı, elm dili, sənət dili
kimi daha da inkişaf etdi. Səfəvi hökmdarı Şah İsmayıl
Xətai Azərbaycan-türk dilinin dövlət dili səviyyəsində
istifadə edilməsini ilk dəfə olaraq həyata keçirdi.
Xətai taxtında sən fərman oldun,
Dillərə hökm edən qəhrəman oldun.
İkinci dəfə 1918-1920-ci illər arasında Azərbaycan
Demokratik Respublkası bərqərar olduğu dövrdə "Türk dili"
adı ilə dilimiz Dövlət dili hüququ aldı. İlk dəfə Dövlət
himni yarandı. Cümhuriyyətin ömrü uzun olmadığı kimi,
dil haqqında tədbirlər də milli əsaslarla davam edə
bilmədi.
Bununla belə Azərbaycan dilinin inkişafı dayanmadı. O,
əsrlərin sınaqlarından keçib, bu günümüzə gəlib
çatmışdır.
Tarixin yolunu keçdin uğurlu
Sənə batammadı bir qolu zorlu.
Nəhayət, ulu öndər Heydər Əliyevin qətiyyəti və
uzaqgörən siyasəti nəticəsində 1978-ci ildə Azərbaycan
SSR-in Konstitusiyasında dilimizə yenidən Dövlət dili
statusu verildi. 1992-1993-cü illərdə dilimizin adı
yenidən Milli Məclisin qərarı ilə "Türk dili"
adlandırıldı. Və nəhayət, 1995-ci ilin 12 noyabrında
qəbul edilmiş müstəqil respublikamızın Konstitusiyasının
21-ci maddəsi ilə Azərbaycan dili Azərbaycan
Respublikasında Dövlət dili kimi təsbit olundu. Dövlət
dilini bilmək hər bir Azərbaycan Respublikası
vətəndaşının borcudur.
Yox, dil əsrlərin tale səsidir
Azərbaycan dili-büllur bir bulaq
Dil-xalqın adıdır, xalqın özüdür
Dilin ixtiyarı xalqdadır ancaq!
"Ananın südündə, vətənimin havasında, çörəyində, suyunda
səni duymuşam. Torpağımda, daşımda, çölümdə, çəmənimdə,
Kürümdə, Arazımda, qəlbimin aynasında səni görmüşəm...".
"Elimdə-günümdə, dərsimdə-kitabımda səni görmüşəm, səni
sevmişəm, a mənim tarixin eniş-yoxuşlarında, xalqımızın
göz bəbəyi kimi qoruduğu dilim - Azərbaycan dilim,
Azərbaycan dilim!".
VII "a" sinif şagirdlərindən Səkinə Cavadzadə, Sevil
Şahbəndəyeva, Nərgiz Şıxəliyevanın ifasında səslənilən
bu mənsur şeir parçası tarın müşayiəti ilə daha da gözəl
və təsirli idi.
Daha sonra şagirdlərin ifasında "Biz kimik?" adlı ikinci
kompozisiya dinlənildi.
Biz kimik?
Biz-Oğuz türklərinin balalarıyıq!
Biz-Müsəlmanıq!
Biz-Dünyanın ən qədim və ən mədəni xalqlarından biriyik!
VII "a" sinif şagirdlərindən Mələkxanım Behbudova,
Fatimə Balakişiyeva, Zivər Hüseynova, Fidan Cəfərova,
Əli Məmmədzadə, Loğman Babaşovun ifasında Səməd Vurğunun
"Azərbaycan" şeiri özbək, qazax, qırğız, türkmən
dillərində səsləndi. Sonda şagirdlərimiz "Azərbaycan"
mahnısının sədaları altında kompozisiyanı
yekunlaşdırdılar.
Tədbirdə iştirak edən qonaqlar Beynəlxalq Ana Dili
Gününün qeyd olunmasını şagirdlərin doğma dilimizə olan
bağlılığının, sonsuz məhəbbətinin babalarımızın bizə
miras qoyduğu qiymətli xəzinəmiz olan dilimizin qorunub
gələcək nəsillərə çatdırılması işində böyük əhəmiyyətə
malik olmasını vurğuladılar. Məktəb rəhbərliyi tədbirin
hazırlanmasında əməyi olan müəllim və şagirdlərə öz
təşəkkürünü bildirdi.
Bu dil əcdadımızın bizə miras qoyduğu qiymətli xəzinədir.
Onu gözlərimiz tək qoruyub, nəsillərə biz də hədiyyə
verək.
Nəzakət CƏFƏROVA,
Bakıdakı Azər Məmmədov adına 115 nömrəli orta məktəbin
Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi |