|
 Son
illər ölkəmizdə böyük vüsətlə həyata keçirilən təhsil
islahatları təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə,
dünyanın mütərəqqi və qabaqcıl təhsil sistemlərinə
inteqrasiyaya yönəlmişdir. Bu istiqamətlərdə artıq xeyli
uğurlar əldə edilmişdir ki, bunlardan da ən mühümü,
mənim fikrimcə, ümumi təhsildə aparılan məzmun
islahatları, yeni kurikulumların tətbiqidir.
Müasir təhsil modelinin əsasını təşkil edən yeni
kurukulumlarda əksini tapmış məzmun standartlarının
reallaşdırılması üçün təlim strategiyalarının,
qiymətləndirmə meyarlarının düzgün seçilməsi mühüm
amillərdən biridir. Uzunillik təcrübəmə və yeni
kurikulumlarla tədris sahəsindəki son 4-5 illik
fəaliyyətimə, eləcə də yeni kurikulumlarla bağlı
keçdiyim təlimlərdə əldə etdiyim nəzəri və əməli bilik
və bacarıqlarıma əsasən deyə bilərəm ki, müasir dərsin
səmərəlilik səviyyəsi məhz müəllimin bu seçimi necə
etməsindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Müəllim
dərslərdə məzmun standartlarını seçərək təlimin
məqsədini, dərsin forma və üsullarını, təlim
tapşırıqlarını, qiymətləndirmə meyarları və vasitələrini
düzgün müəyyənləşdirməyə, cari planını reallaşdırmağa
nail olmalıdır.
Məlum olduğu kimi, ümumi təhsil təhsilalanların fiziki
və intellektual inkişafına, zəruri biliklərə
yiyələnməsinə, onlarda sağlam həyat tərzinə və sivil
dəyərlərə əsaslanan vətəndaş təfəkkürünün formalaşmasına,
milli və bəşəri dəyərlərə hörmət hissinin aşılanmasına,
ailə, cəmiyyət və dövlət qarşısında hüquq və
vəzifələrinin müəyyən edilməsinə imkan yaradır.
Sadalanan keyfiyyətlər ümumtəhsilin ibtidai təhsil
səviyyəsindən formalaşdırılmağa başlanır. Sevindirici
haldır ki, son illər ibtidai təhsilin nəticəyönümlü
məzmununun tətbiqi həmin keyfiyyətlərin uğurla
aşılanmasına münbit şərait yaratmışdır. Fəal təlimin
nəticəsi kimi özünü göstərən dərsdə şagirdlərin
fəallığının artması, idrak qabiliyyətlərinin inkişafı,
dərsin tədqiqat xarakteri alması, subyekt-subyekt
münasibətləri üzərində qurulması və s. kimi məsələlər bu
prosesin daha səmərəli getməsinə imkan verir.
Müasir dərs bu gün müəllimdən fəal təlim mühiti
yaratmağı, şagirdlərə bilikləri müstəqil şəkildə əldə
etməyi öyrətməyi, ünsiyyət qurmaq, əməkdaşlıq etmək,
problemli situasiyalarda çıxış yolu tapmaq kimi
bacarıqlar formalaşdırmağı tələb edir. Lakin bunlar
azdır. Əgər müəllim hər bir dərsini müasir tələblər
səviyyəsində qurmaq, təlimin qarşısında duran məqsəd və
vəzifələrə tam nail olmaq istəyirsə, onda daha geniş
keyfiyyət, bacarıq və vərdişlər spektrinə də
yiyələnməlidir.
Mənim fikrimcə, müasir müəllim yadda saxlamalıdır ki,
dərs uşağın həyatının bir parçasıdır. Şagird dərsdə
sıxılmış vəziyyətdə olmamalıdır. Onda açıq, hər şeylə
maraqlanan, yaradıcı, hərtərəfli inkişaf etmiş şəxsiyyət
formalaşdırmalıdır. Müəllim uşağa inanmalı, ona qol-qanad
verməli, onda ümid yaratmalıdır. Müəllim təşəbbüskar
olmalı, yenilikdən, qeyri-standart fikirləşməkdən
qorxmamalı, çox çalışmalıdır.
Müəllim öz şagirdləri ilə birlikdə öyrənmək, onların
müstəqil fəaliyyətini planlaşdırmaq və təşkil etmək,
şagirdlərin fərdi xüsusiyyətlərini və maraqlarını nəzərə
almaqla onların müxtəlif iş növləri üzrə fəaliyyətini
təşkil etmək, müxtəlif fəaliyyətlərdə şagirdlərin
nümayiş etdirdikləri kompetensiyalara münasibətdə
ekspert mövqeyi tutmaq və onları müvafiq kriteriyalarla
qiymətləndirmək, uşağın meylini bilmək və buna uyğun
olaraq onun üçün daha münasib tədris materialı və
fəaliyyət müəyyənləşdirmək, layihə təfəkkürünə malik
olmaq və şagirdlərin qrup şəklində layihə fəaliyyətini
təşkil etmək bacarıqlarına malik olmalıdır.
Fəal təlim, müasir dərs müəllimdən eyni zamanda
tədqiqatçı təfəkkürünə malik olmağı, dərsdə şagirdlərin
tədqiqatçılıq fəaliyyətini təşkil etməyi, ona rəhbərlik
etməyi, şagirdlərlə birlikdə işlənib hazırlanmış
kriteriyalara müvafiq olaraq öz nailiyyətlərini
qiymətləndirməyə imkan verən qiymətləndirmə sistemindən
istifadə etməyi, öz fəaliyyətinin və davranışının
refleksiyasını həyata keçirməyi və digər bir çox
bacarıqları da tələb edir.
Müasir müəllimin ən mühüm bacarıqlarından biri isə dərs
məşğələlərini dialoq və diskussiya şəraitində təşkil
etməsidir,
Bütün bu keyfiyyət və bacarıqlarsız müasir dərsi tələb
olunan səviyyədə təşkil edib aparmaq və yüksək nəticə
əldə etmək mümkün deyildir. Ona görə də mən işlədiyim
ibtidai siniflərdə bütün bunları nəzərə alır və özümdə
bu keyfiyyətləri tərbiyə etməyə səy göstərirəm.
Çalışıram ki, hər bir dərsim şagirdlərin marağına səbəb
olsun, onlar dərsdən zövq alsınlar. Bu məqsədlə
dərslərimdə şagirdlərin yaş xüsusiyyətlərini nəzərə
alaraq müxtəlif oyunlardan istifadə edirəm. Oyunların
tətbiqi ilə təşkil olunan qeyri-standart formalı belə
dərslər şagirdləri daha da maraqlandırır, onların
hamısının dərsdə iştirakını təmin edir.
Səbirə MUXTAROVA,
Masallı şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin ibtidai sinif
müəllimi |
