|
Kurikulumların həyata keçirilməsində səmərəli nəticələrə
nail olmaq üçün müəllim bütün imkanlardan maksimum
istifadə etməlidir. Şagirdlərdə fənlərə marağın
yaradılmasında müəllimin novatorluğu da əsas amillərdən
biridir. Müəllim dərsi elə qurmağa çalışmalıdır ki,
şagirdlər təlim prosesində fəal iştirakçı olmaqla
yanaşı, yeni bilik və bacarıqlara böyük maraq və həvəslə
yiyələnsinlər. Çünki bu zaman qazanılmış nailiyyətlər
davamlı və möhkəm olur. Müəllim təlim prosesində
fənlərarası və fəndaxili inteqrasiyadan istifadə etməklə
özünün də müxtəlif fənlərə dair bilik və bacarıqlarının
potensial imkanlarını üzə çıxarır. Şagirdlərdə zehni
qabiliyyətlərin, axtarış və tədqiqatlara müstəqil
yanaşma bacarıqlarına nail olma vərdişləri yaranır.
Bu zaman müəllim bilmədiklərini öyrənməkdə onlara
yardımçı olur. Məsələn, III sinifdə Azərbaycan dili
fənnindən "Dini bayramlarımız" mövzusunu keçərkən
şagirdlərə elmi biliklərin verilməsində bəzi məqamları
çatdırmağı zəruri hesab edirəm. Bu prosesdə şagird
müxtəlif üsullarla məlumatları toplayır, onlara proqnoz
və şərhlər verir, sualları cavablandırır, mühakimə
yürüdür, təqdimat edir və s.
Şagird mənəviyyatımızın formalaşdırılmasında dinin
rolunu anladığını, hüquqi mədəniyyətə malik olduğunu
nümayiş etdirir. Sinfə müraciət edirəm:
- Novruz bayramını hər il martın 20-21-də keçirdiyimiz
halda dini bayramlarımız olan Ramazan və Qurban
bayramlarını nə üçün hər il fərqli günlərdə qeyd edirik?
Bu zaman yaranmış situasiya şagirdləri düşünməyə məcbur
edir, onlar cavab verməkdə çətinlik çəkirlər.
Mətnin ilk abzaslarını oxuyur və suallar qoyuram:
- Hansı təqvimləri tanıyırsınız?
- Onlar necə adlanır?
Suallara müvafiq cavablar alıram. Sonra mətnin digər
abzaslarını da hissələrlə oxuyur və lövhədəki sualların
cavablandırılması üçün sinfə müraciət edirəm:
- Nə üçün orucluq bayramına Ramazan bayramı da deyilir?
- Müsəlman ayları niyə Günəş təqvimindəki aylarla
üst-üstə düşmür?
- Hicri və miladi təqvimləri haqda nə deyə bilərsiniz?
- Onların fərqi nədir?
Sonra siniflə hər iki təqvimə dair hazırladığım cədvəl
üzrə iş aparıram. Belə ki, cədvəlin II hissəsinin üstünü
örtürəm. Şagirdləri fəallaşdırmaq məqsədilə ayların
ingilis və türkcə adlarını da soruşuram.
Venn diaqramı üzrə iş davam etdirilir, oxşar və fərqli
cəhətlər araşdırılır. Novruz bayramı ilə əlaqədar sinfə
müraciət edirəm:
- Novruzda süfrəyə S hərfi ilə başlanan hansı qidalar
qoyulur? (Səməni, su, süd, sumaq, sarımsaq, sarıkök,
sünbül).
Müxtəlif cavablar alınır.
- S hərfi ilə neçə atribut saydınız? (7)
- Məhz 7 rəqəmi sizə daha nələri xatırladır? (Göy
qurşağının rənglərini, həftənin günlərini, notların
sayını, planetləri, muğamları və s.). Sual qismən
cavablandırılandan sonra yeni cədvəli şifahi tərtib
edirik.
Nəticədə şagirdlər öyrənirlər ki, rənglərlə həftənin
günləri, notlar, planetlər (onların ərəb-farsca adları)
və muğamlarımız arasında qarşılıqlı əlaqə vardır. Sonda
şagirdlər rənglərlə tərtib olunmuş müqayisəli cədvəllə
tanış olur, onların məlumatları genişləndirilir.
Oxuyub öyrəndikləri mətni necə qavradıqlarını yoxlamaq
məqsədilə şagirdlərə müxtəlif suallar verirəm:
- 2009-cu ildə Ramazan və Qurban bayramları sentyabrın
19-u və noyabrın 27-də keçirilibsə, sonrakı 2011-2012-ci
illərdə bu bayramlar hansı tarixlərdə keçirilib?
- Bəs 2013-cü ildə hansı tarixlərə düşür?
- Müsəlmanların ibadət etdikləri yer necə adlanır?
- Müsəlmanların hər il Qurban bayramı ərəfəsində ziyarət
etdikləri yer haqda nəyi bilirsiniz?
- Ailənizdən, qohumlarınızdan Həcc ziyarətində olan
varmı?
- Ramazan ayı miladi təqvimi ilə hansı aya uyğun gəlir
və s.
Şagirdlər təqvimlər üzrə apardıqları müqayisələri
söyləyir və nəticə çıxarırlar.
Cavablar müzakirə olunaraq müvafiq meyarlara uyğun
qiymətləndirilir. Göründüyü kimi, müxtəlif fənlərə
inteqrasiya şagirdlərdə yüksək fəallıq yaradır, fənlərə
marağını artırır, daim öyrənməyə, nailiyyətlər qazanmağa
həvəs yaradır.
Hər hansı bir fənnin tədrisi prosesində şagirdlər nəyi
öyrəndiklərini bilməli və bu dərsdən zövq alaraq
şəxsiyyət kimi formalaşmağa istiqamətləndirilməlidir.
Müəllim yaxşı nəticələrə nail olmaq üçün daim pedaqoji
yenilikləri izləməli, metodiki hazırlığını, psixoloji
fəaliyyətini yüksəltməyə səy göstərməlidir.
Nəzakət ƏHMƏDOVA,
Xudat şəhər N.Nərimanov adına 2 nömrəli tam orta
məktəbin ibtidai sinif müəllimi, "Ən yaxşı
müəllim"
müsabiqəsinin
2008-ci
il qalibi |
