Azərbaycan tarixindən bütün dərslər vətənpərvərlik
tərbiyəsinə xidmət edir. Lakin elə mövzular var ki,
onlara həsr olunan dərslərdə əvvəldən axıradək vətən,
xalq sevgisi sinfin, şagirdlərin ruhuna hakim kəsilir,
dərs bütövlükdə vətənpərvərlik tərbiyəsi nümunəsinə
çevrilir. Rayonumuzun fəal müəllimlərindən birinin, Şuşa
şəhər 4 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi Aynur
Zeynalovanın belə bir dərsində iştirak etdim.
Aynur Zeynalovanın 8-ci sinifdə tarix fənnindən
"Ağqoyunlu dövlətinin süqutu" mövzusunda apardığıı "açıq
dərs"də Şuşa RTŞ-ın əməkdaşları, rayonun bir sıra
məktəblərinin direktorları, tarix müəllimləri və
valideynlər iştirak edirdilər. Məqsədi şagirdlərə
Ağqoyunlu dövləti, XV əsrdə Azərbaycan tarixində Uzun
Həsənin rolu haqqında biliklər vemək, tarixi abidələrin
xəritələrdə müəyyənləşdirilməsi üzrə bacarıqların
aşılanması, Ağqoyunlu dövlətinin zəifləməsi səbəblərinin
araşdırılması olan dərsdə fərdi və kollektiv iş
formasından, tarixi xəritələrdən, eksponatlardan,
kompüter və proyektordan, tarixi şəxsiyyətlərə aid
şəkillərdən və materiallardan, digər resurslardan
istifadə olunurdu.
Dərsin motivasiya hissəsində müəllim tərəfindən
şagirdlərin diqqəti əvvəlki dərslərdə öyrənilmiş
biliklərə əsasən Azərbaycan ərazisində yaranmış
dövlətlərə, onların inkişafının, tənəzzülünün və
süqutunun əsas səbəblərinə yönəldildi. Həmçinin müəllim
tərəfindən şagirdlərə iki türk elinin hökmdarı Ağqoyunlu
dövlətinin qurucusu Uzun Həsən və Osmanlı sultanı Fateh
Mehmetin münasibətlərinə uyğun belə bir atalar sözü
xatırladıldı: "Ət ilə dırnaq arasına girən iylənib
çıxar". Sonra Uzun Həsənin varislərinin şəkilləri təqdim
olundu və onların arasında olan münasibətlər müzakirə
edildi. Şagirdlər öz mülahizələrini irəli sürməklə ilk
slaydda göstərilən və həlli tələb olunan problemə dair
əsas ideyanı söylədilər. Sonra müəllim tədqiqat sualını
elan etdi: "Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsənlə Osmanlı
sultanı Fateh Mehmet arasında olan münasibətlərin, Uzun
Həsənin apardığı aramsız müharibələrin, varisləri
arasında gedən daxili çəkişmələrin Ağqoyunlu dövləti
üçün nəticəsi nə oldu?".
Şagirdlər tədqiqat sualı üzərində işləməyə başladılar.
Slaydlar üzərində iş şagirdlərin fəallığını artırdı.
Eyni zamanda ağqoyunluların yaşadığı ərazilər xəritədə
göstərildi. Uzun Həsənin hakimiyyətə gələn kimi gördüyü
işlər, həyata keçirdiyi tədbirlər, Ağqoyunlu dövlətinin
paytaxtı olan Təbrizin daha hansı türk dövlətlərinin
paytaxtı olması şagirdlər tərəfindən təhlil və təqdim
edildi, müvafiq müzakirələr aparıldı. Bundan sonra
şagirdlər Sara xanımın diplomatik fəaliyyəti haqqında
rollu oyun təqdim etdilər.
Mövzunun əsas ideyası, qruplaşdırılmış məlumatlar
lövhədə qeyd olundu. Uzun Həsənin xarici təhlükələri dəf
etmək, əhalinin vəziyyətini yaxşılasdırmaq, vergiləri
nizama salmaq, güclü ordu yaratmaq, diplomatik əlaqələr
qurmaq istiqamətindəki fəaliyyətləri və aparılan
quruculuq işləri, Ağqoyunlu dövlətinin zəifləməsi və
süqutunun səbəbləri, Osmanlı-Ağqoyunlu müharibələrinin
ümumi türk birliyinə mənfi təsiri şagirdlər tərəfindən
təhlil edildi. Beləliklə, şagirdlərin qeyd edilmiş
fikirləri keçirilən müzakirə sualları əsasında bir
ideya halında birləşdirildi və bu gün müstəqil
Azərbaycan Respublikasının dünya dövlətləri, xüsusilə
Avropa ilə ticarət, iqtisadi, mədəni əlaqələrə önəm
verdiyi qeyd olundu. Ən əsası xalqımızın ümummilli
lideri Heydər Əliyevin qətiyyətli addımları nəticəsində
"Bakı-Tbilisi-Ceyhan" əsas ixrac neft kəmərinin
çəkilməsi və Azərbaycanın türk birliyi ölkələri ilə
əbədi dostluğu xüsusi dəyərləndirildi.
XV əsrin diplomat qadını Sara xanımla bu gün Azərbaycanı
dünyada tanıdan ölkəmizin birinci xanımı, YUNESKO-nun və
İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun
prezidenti Mehriban Əliyeva ustalıqla əlaqələndirildi.
Sonra müəyyən edilmiş meyarlar əsasında qiymətləndirmə
aparıldı və evə tapşırıq verildi.
Sonda tarix boyu daim təzyiqlərə məruz qalan, bölünən,
parçalanan, ancaq düşmən qarşısında yenilməyən
Azərbaycan oğuz eli haqqında yığılan materialla
Azərbaycan türk birliyinin əbədiliyinə həsr olunmuş
musiqi parçasının sədaları altında yekunlaşdırılan
dərsin təhlili aparıldı. Dərsdə iştirak edən bütün
müəllimlər Aynur Zeynalovanın dərsini fəal təlim
metodları ilə apardığını, şagirdlərinə güclü
vətənpərvərlik hissi aşıladığını qeyd etdilər və
həmkarlarına uğurlar arzuladılar.
Əyyub ƏBDÜLƏZİMOV,
Şuşa Rayon Təhsil Şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi,
"Tərəqqi" medallı müəllim |