|
 Hörmətli
sədarət!
Hörmətli qurultay iştirakçıları!
Hər birinizi Azərbaycan müəllimlərinin XIV qurultayı
münasibəti ilə təbrik edirəm və sizə uğurlar
arzulayıram.
Bu gün Azərbaycan təhsili özünün uğurlu inkişaf dövrünü
yaşayır. Bu inkişaf təhsilin bütün mərhələlərində özünü
göstərir. Milli təhsilimizə dövlət qayğısının ildən-ilə
artması onun dünyada geniş yayılmış təhsil
standartlarına yaxınlaşmasını təmin edir.
Diqqətinizi uzaq keçmişə yönəltmək istərdim. 1978-ci
ildə Azərbaycan müəllimlərinin VI qurultayı
keçirilirdi. Ümummilli lider Heydər Əliyev həmin
qurultayda belə bir fikir söyləmişdi: "Çox uzun bir
müddət ərzində məktəbin işinə yalnız bir göstəriciyə
görə qiymət verilirdi: məktəbin nə qədər məzunu tələbə
olmuşdur. Bu nöqteyi-nəzəri dəyişdirmək vaxtı gəlib
çatmışdır. Bilikli, bacarıqlı, əməksevər adamlar
yetişdirmək məktəbin ən birinci vəzifəsidir. Bununla
yanaşı, təhsilimizin ən böyük məqsədi Azərbaycan
vətəndaşı, cəmiyyətin ləyaqətli üzvünü hazırlamaqdır".
O zamanlar müstəqil olacağımızı təsəvvür belə edə
bilməzdik. Müstəqil dövlətin vətəndaş tərbiyəsinin
birbaşa təhsillə bağlı olması isə danılmaz faktdır.
Hələ 35 il bundan əvvəl uzaqgörən, dahi şəxsiyyət Heydər
Əliyevin bu sərrast deyimi bu günümüz üçün daha
aktualdır.
Ümumi orta təhsilin məqsədi bir tərəfdən təhsilalanların
sistemli bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnməsini
təmin etməkdirsə, digər tərəfdən onları ictimai həyata,
səmərəli əmək fəaliyyətinə hazırlamaq, milli mənəvi və
ümumbəşəri dəyərlərə sahib olan vətəndaş və şəxsiyyət
yetişdirməkdir. Bu mənada ümumtəhsil məktəbləri
dövlətin inkişafını təmin etmək üçün nəzəri və praktik
biliklərə malik, rəqabətqabiliyyətli kadrların yetişməsi
üçün baza rolunu oynayır. Son illər ölkəmizdə aparılan
sosial- iqtisadi siyasət nəticəsində Azərbaycan sürətlə
inkişaf etmişdir. Gerçəkləşdirilən islahatlar və
genişmiqyaslı infrastruktur layihələri həyatımızın
yenidən qurulması üçün böyük zəmin yaratmışdır. Bu,
ümumtəhsil məktəblərinin sferasında da əsaslı
islahatların aparılmasını zəruri etmişdir. Odur ki,
2003-cü ildən təhsil sahəsində xeyli inkişafyönümlü
proqram və layihələr həyata keçirilməyə başlanmışdır.
Aparılan islahatlarla yanaşı, təhsilimizdə bu gün də
həllini gözləyən bir çox problemlər mövcuddur. Möhtərəm
cənab Prezident İlham Əliyev demişdir: "Biz neft
kapitalını intellektual kapitala çevirməliyik". Sürətlə
inkişaf edən ölkəmizdə təhsil sisteminin insan
kapitalının inkişafına cavab verməsi üçün yeni və daha
mütərəqqi islahatların həyata keçirilməsi zərurəti
yaranmışdır. Təbii ki, təhsil hələ həyatın özü deyil,
yalnız həyata hazırlıq mərhələsidir. Bu baxımdan insanın
bütün sonrakı inkişafının bünövrəsi ümumi təhsilə
əsaslanır. Məqsədə çatmaq üçün ən böyük məsuliyyət də
məhz ümumi təhsilin üzərinə düşür. Yəqin ki, əksər
hallarda məktəbdə uşaqların üzündə təbəssümün,
məmnuniyyət hissinin olmamasının, xüsusilə buraxılış
siniflərində oxuyan şagirdlərin dərslərdən tez-tez
yayınmalarının, həm fiziki, həm də əqli yorğunluğunun
səbəbi təhsil sistemindəki mövcud çatışmazlıqlarla
bağlıdır. Bu durum hamımızı düşündürməli, vəziyyətdən
birgə çıxış yolları tapmağa yönəltməlidir. Bu günün
məktəbi şagirdlərin məcburi gəldiyi, bəzən uğursuz başa
vurduğu təhsil mühitindən hər mənada sevdiyi və
güvəndiyi məktəbə çevrilməlidir. Bu gün məktəb şagird
üçün bir tədqiqat və təcrübə laboratoriyası olmalıdır.
Tədris prosesi və ümumilikdə, təhsil mühiti şagirdi
yaradıcılığa, proseslərin aktiv iştirakçısı olmağa sövq
etməlidir.
Hörmətli qurultay iştirakçıları!
Təcrübə göstərir ki, tamamilə nəzəri xarakter daşıyan,
praktik bilik verməyən təhsil öz əhəmiyyətini
itirməkdədir. Təhsilin məzmunu əldə olunmuş bilik və
bacarıqların effektiv tətbiq edilməsi imkanları ilə
ölçülməlidir. Uzun illər ölkəmizdə təhsilin məzmununun
formalaşmasında akademik biliklərə geniş yer
verilmişdir. Təhsilin məzmunu ilə bağlı əsas meyillərdən
biri təhsil proqramlarının ölkənin sosial-iqtisadi
inkişaf tələblərinə cavab verməsindədir. Bu mənada bütün
fənlər üzrə təhsil kurikulumlarının qəbul edilməsi son
illərin ən böyük nailiyyətlərindən sayıla bilər. Yeni
qəbul edilmiş fənn kurikulumları həyati bacarıqların
inkişafına xidmət edən məzmuna malikdir, təhsilalanları
həyatın müxtəlif sahələrində fəaliyyətə yönəldir. Bu
mənada qəbul edilmiş fənn kurikulumları yalnız işin bir
tərəfidir. Həmin kurikulumlar əsasında yazılan
dərsliklərdəki problemlərin mövcudluğu nəticədə hələ də
şagirdlərin onlardan müstəqil istifadəsini
çətinləşdirir. Belə olan təqdirdə görəsən, bu
dərsliklərlə son illər ölkəmizdə geniş yayılmış
repetitorluq institutunun qarşısını almaq mümkün
olacaqmı? Hesab edirəm ki, dərsliklərin daha da
təkmilləşdirilməsi bu problemləri aradan qaldırmağa
xidmət edən mühüm amillərdən biridir.
Müəllim amili təlim prosesində başlıca rol oynayır.
Təhsildəki nailiyyətlər müəllimin peşəkarlıq
səviyyəsindən, akademik bacarıqlarından, tədris
təcrübəsindən çox asılıdır. Sirr deyil ki, təhsilimizdə
bu tələblərə cavab verməyən xeyli müəllim vardır.
Vəziyyətin uzun illər bu şəkildə qalmasının bir səbəbi
də ondan ibarətdir ki, peşəkarlığa əsaslanan
stimullaşdırıcı əməkhaqqı sistemi tətbiq olunmur. Odur
ki, daha çox hallarda müəllimlər öz bilik və
bacarıqlarını davamlı olaraq artırmağa səy göstərmirlər.
Təcrübə göstərir ki, gündəlik fəaliyyətində müasir təlim
metodlarından və texnologiyalardan ustalıqla istifadə
edən, şagirdlərdə təfəkkürün formalaşmasını inkişaf
etdirən səriştəli müəllimlər daha yaxşı nəticələr əldə
edir və onlar şagirdlərin xüsusi rəğbətini qazanırlar.
Axı, şagirdin nailiyyətləri müəllimin bilikli,
bacarıqlı və səriştəli olmasından çox asılıdır. Bu
səbəbdən müəllim peşəkarlığının artırılması üçün maddi
stimulların yaradılmasına böyük ehtiyac vardır. Bununla
həm təhsilin səviyyəsi yüksələr, həm gənc nəsil
müəllimlik peşəsini seçər, həm də cəmiyyətdə müəllim
adının hörmət və nüfuzu artar. Artıq bu adın o yüksək
nüfuzunu qaytarmağın zamanı çatmışdır.
Heç şübhəsiz ki, təlimin keyfiyyətinə təsir edən mühüm
amillərdən biri də məktəbin idarə edilməsidir. İdarəetmə
prosesində şəffaflığın və maraqlı tərəflərin iştirakının
təmin edilməsi zəruridir. Hazırda təhsil müəssisələrinin
bu sahədəki rolu məhduddur. Özəl təhsil müəssisələri
istisna olmaqla dövlət təhsil müəssisələri maliyyə
cəhətdən müstəqil deyillər. Onların maliyyələşməsi həmin
müəssisədəki təhsilin keyfiyyət göstəricilərindən asılı
deyildir. Təhsil müəssisələrinin rəhbərliyi tədrisin
nəticələrinə görə də ciddi məsuliyyət daşımır. Aydındır
ki, təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi mexanizminin
təkmilləşdirilməsi zərurətdir. Bu məqsədlə ali
məktəblərdə təhsilin təşkili və idarə olunması ixtisası
üzrə mütəxəsis hazırlığına ehtiyac var. Məktəbin idarə
olunmasında maraqlı tərəflərin iştirakının təmin
edilməsi və maliyyə müstəqilliyi üçün mənbələrin
tapılması da vacib məsələlərdəndir. Bu gün müasir
idarəetmə bilik və bacarığına yiyələnmiş, informasiya
texnologiyalarına bələd, zəruri pedaqoji və psixoloji
bilikləri olan, strateji düşüncə tərzi sərgiləyən,
ölkəmizin təhsil və sosial inkişafına töhfə verə biləcək
məktəb direktorlarına ciddi ehtiyac var. Sevindirici
haldır ki, Təhsil Nazirliyi idarəetmə sahəsində
sadalanan peşəkar səriştəyə malik direktorların
hazırlığı məqsədilə təlimlər keçirməyi planlaşdırır.
Əminəm ki, bu təlimlərin yekununda "Keyfiyyət
sertifikatı" əldə edəcək iştirakçıların nailiyyətləri
idarəetmə sahəsində müsbət nəticələrə səbəb olacaq.
Hörmətli qurultay iştirakçıları!
Sadaladığım bu məsələlər vaxtaşırı müzakirə mövzusu
olmuşdur. Ayrı-ayrı təhsil işçilərinin bu məsələlərlə
bağlı özünəməxsus fikirləri də vardır.
Çox təqdirəlayiq haldır ki, 24 oktyabr 2013-cü il
tarixdə cənab Prezidentin sərəncamı ilə təsdiq edilmiş
"Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə
Dövlət Strategiyası"nda sadaladığım problemlərin həll
edilməsi üçün genişmiqyaslı tədbirlər nəzərdə tutulur.
Yeri gəlmişkən, strateji hədəflərdən biri kimi 12 illik
ümumi təhsilə keçidin təmin olunmasını, tam orta təhsil
pilləsində təlimin müxtəlif istiqamətlər üzrə
bölünməsini qeyd etmək istərdim. 10 illik icbari ümumi
orta təhsil və 2 illik tam orta təhsil modelinə keçid
şagirdlərə öz arzu və istəklərinə uyğun əlverişli seçim
imkanları verəcək.
Nəzərinizə çatdırım ki, rəhbərlik etdiyim akademik
Zərifə Əliyeva adına lisey hazırda həmin təhsil modelinə
uyğun fəaliyyət göstərir. Liseydə təhsil müxtəlif
istiqamətlər üzrə təşkil edilmişdir. Bu o deməkdir ki,
şagirdlər tam orta təhsil pilləsində, əsasən, seçdikləri
istiqamətlər üzrə tələb olunan bilik və bacarıqlara
yiyələnirlər. Fəaliyyətimiz dövründə liseyin 500 nəfər
məzunu olmuşdur ki, onların hamısı bu gün müxtəlif ali
məktəblərdə təhsillərini uğurla davam etdirir. Təkcə bu
fakt yüksək nəticəyə qısa zamanda nail ola biləcəyimizə
inanmaq üçün əsas verir. Odur ki, strategiyanın çox
vaxtında təsdiq edilməsinə sevinirik və həlli ilə bağlı
bütün imkanların səfərbər olacağına əminik. Təhsilin
inkişafını özündə ehtiva edən bu sənəddə nəzərdə
tutulmuş strategiyanın həyata keçirilməsi mexanizmini
düzgün qura bilsək, təhsil sektoru Azərbaycanın sosial-
iqtisadi inkişaf tələblərinə cavab verən səviyyəyə
yüksələcəkdir. Yalnız o zaman təhsilimiz ümummilli lider
Heydər Əliyevin arzularını reallaşdıracaq və bununla da
bütün həyatını və varlığını həsr etdiyi doğma
Azərbaycanımız daha da qüdrətlənəcək, inkişaf edəcəkdir.
Milli təhsilimizin inkişafı naminə birgə fəaliyyətimizdə
hamımıza uğurlar arzulayıram. |
