|
 Bakı
və Naxçıvan şəhərlərinin elm-təhsil müəssisələrini
təmsil edən nümayəndə heyəti 8-10 may 2014-cü il
tarixində Qarsda keçirilən "Uluslararası tarix boyunca
Türk idarəsində ermənilər" məsələsi üzrə beynəlxalq
simpoziumda iştirak etdi. AMEA Naxçıvan bölməsinin
rəhbəri, akademik İsmayıl Hacıyev səfərə yola düşməzdən
əvvəl alimlərlə görüşüb elmin inkişafı ilə bağlı fikir
mübadiləsi apardı.
"Uluslararası tarix boyunca Türk idarəsində ermənilər"
məsələsi üzrə beynəlxalq simpoziumda Azərbaycandan
iyirmi iki nəfər alim iştirak edirdi. Azərbaycan
alimləri tarix, etnoqrafiya, mədəniyyət, incəsənət,
ədəbiyyat sahələrində erməni şovinizminin yaratdığı
problemləri elmi prizmadan beynəlxalq simpoziumun
iştirakçılarının nəzərinə çatdırmaqla yanaşı, bu
sahələrdə problemlərin həlli yollarına da işıq saldılar.
AMEA-nın Ədəbiyyat İnstitutundan Tahirə Məmməd, Könül
Nəhmətova, AMEA-nın Fəlsəfə və Hüquq İnstitutundan
Ramilə Dadaşova, Folklor İnstitutundan Tahir Nəsibli,
Tarix İnstitutundan Tofiq Mustafazadə, Fəridə Əliyeva,
Nigar Gözəlova, Qasım Hacıyev, Arxeologiya və
Etnoqrafiya İnstitutundan Bəhmən Əliyev, Azərbaycan
AAK-dan Pərvanə İsayeva, BDU-nun tarix fakültəsindən
Ziyad Əmrahov və başqaları simpozium iştirakçılarının
diqqətini ermənilərin dünya çapında mədəniyyətimizdə
apardıqları təhriflərin üzərinə yönəltməyə çalışdılar.
Alimlərin bu təşəbbüsü təsirsiz qalmadı. Tahirə Məmmədin
"XIX əsr Azərbaycan ədəbi mühitinin təsiri ilə yetişən
erməni yazarları və Azərbaycan ədəbiyyatını mənimsəmə
faktları" mövzusunda məruzəsinin nəticəsi olaraq
ermənilərin "Çırpınırdı Qara dəniz" adlı məşhur
Azərbaycan mahnısının Sayat Novanın adına
özəlləşdirilməsi gündəmə gəldi və Türkiyədə etiraz
olaraq öz əks-sədasını tapdı. Türkiyədə Azərbaycan
səfirliyi bu barədə bəyanat ilə çıxış edərək təhrifin
qarşısını almaq istiqamətində ciddi addım atdı: "Əsilsiz
bilgilerin kopyalanarak xəbər verilməsi ve iki ölkə
qardaşlığının simvollarından biri halına gəlmiş əsərin
"ermenilere verilmesi cəhdləri'" qəbul edilə
bilməz...".
Simpoziumun yekunu olaraq mayın 10-da Sarıqamış
şəhidliyinin ziyarəti zamanı iştirakçılara 1914-cü ildə
törədilmiş dəhşətli qətliam haqqında daha ətraflı
məlumatlar verildi. Sarıqamış əfsanələri dilə gətirildi.
Sonra Anı Örən yeri ilə tanışlıq oldu.
Sultan Alparslan tərəfindən 1064-cü ildə 25 günlük
mühasirədən sonra fəth edilən Anı Anadoluda türklərin
ilk ələ keçirdiyi şəhər ünvanını almışdır. Böyük bir
zəlzələ 1319-cu ildə şəhəri yaşanmaz hala gətirsə də, bu
günə qədər türklərin öz maddi-mənəvi sərvətlərinə sahib
çıxması sayəsində zəlzələnin dağıdıcı zərbələrindən
qurtularaq qalan qədim abidələr tarixiliyi ilə
heyrətamiz gözəllik sərgiləyir. Lakin bunun əksi olaraq,
Anı Örəndə ermənilərin tarixi abidələrə barbar
münasibətinin şahidi də oluruq. 1064-cü ildə tikilən
Mənuşöhr camisindən sonra bu ərazidə ikinci cami olaraq
tanınan Çarşı camisi XX əsrin əvvəllərində erməni keşişi
tərəfindən dinamit vasitəsilə partladılmışdır. Bu gün
həmin caminin yerində torpağın altından qazılıb
çıxarılan kərpic kütləsi bir xatirə olaraq qorunub
saxlanmaqdadır.
Qarsda və Sarıqamışda təşkil olunan bu gəzintilər
sayəsində simpozium boyunca elmi aspektdən
işıqlandırılan Türk dünyası ərazisində erməni
problemləri əyani surətdə öz təsdiqini bir daha tapmış
oldu.
K.NƏHMƏTOVA,
"Azərbaycan müəllimi" |
