ARXİV

3 Oktyabr 2014 - №38

Beynəlxalq təhsil xəbərləri

ABŞ-ın orta məktəblərində əcnəbi şagirdlərin sayı artmaqdadır

Son məlumatlara görə,  ABŞ-ın  orta  məktəblərində  təhsil  alan  əcnəbi şagirdlərin  sayı  artmaqdadır.  Bu barədə  Beynəlxalq  Təhsil İnstitutunun hesabatında qeyd olunur.  Hesabat  ölkənin  orta  məktəblərində  şagird  mobilliyinin  hərtərəfli  təhlilinə həsr olunub. Qeyd  olunur ki,  2013-cü  ildə  Amerikanın orta məktəblərinə 73 min əcnəbi şagird  daxil olub.  Onların 2/3-si  "F-1" tələbə,  1/3-i "J-1" tələbə vizaları ilə ABŞ-a yollanıb.  Son 10 il ərzində Amerika orta məktəblərinin attestatını alan əcnəbilərin sayı 3 dəfə artıb. Dövlət orta  təhsil müəssisələrində  oxumaq istəyən əcnəbilər üçün müəyyən viza məhdudiyyətləri olduğundan xarici ölkələrdən gələnlərin 95 faizi özəl məktəblərdə oxuyurlar.  Ötən il 42 ştatda  220 dövlət məktəbinə  2170 əcnəbi şagird qəbul olunub.   Əcnəbi şagirdlər əsasən 6 ştatda- Kaliforniya (17,6 faiz), Nyu-York (7,8 faiz),  Florida (7,6 faiz), Massaçusets (7,2 faiz), Pensilvaniya (6,3 faiz), Texasda (5,2 faiz) təhsil alırlar.

Hesabatda Avstraliya, Kanada  və  Britaniyada  təhsil  alan əcnəbi  məktəblilərin müqayisəsi aparılıb.  2013-cü ildə  Avstraliya  məktəblərində 16693,  Kanada məktəblərində 23757,  Böyük  Britaniya  orta məktəblərində isə 25912 əcnəbi şagird  təhsil alıb. Beləliklə də belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, ABŞ həm əcnəbi tələbələrin, həm də şagirdlərin sayına görə  dünyada  lider ölkədir.

Rusiyanın 5 ali məktəbi 100 ən yaxşı universitet sırasında yer alacaq

Rusiya ali məktəblərinin  2020-ci ilə  qədər daxil olması vacib hesab olunan 3 beynəlxaq reytinq sıralamasının adları açıqlanıb.  "Uçitelskaya qazeta"nın yazdığına əsasən, bu barədə aparıcı  Rusiya  ali  məktəblərinin rəqabət qabiliyyətinin artırılması üzrə "5-100"  layihəsinin mətbuat xidmətindən bildirilib.  Layihənin uğurla nəticələnməsi üçün ölkənin ən nüfuzlu 15 universiteti arasından seçilmiş  5 ali məktəb  dünyanın 3 əsas reytinq - "Times Higher Education",  "QS  World University Rankings"  və  "ARWU"  Akademik  Reytinq  (Şanxay) sıralamasında yer almalıdır. Layihənin koordinatorları bildiriblər ki, Rusiyanın seçilmiş universitetləri məhz adları çəkilən reytinqlərdə uğur qazanmalıdırlar, çünki onlar  hamı tərəfindən qəbul olunan və ən nüfuzlu qlobal  istiqamətlərdir. "5-100"  layihəsinə görə, ölkənin seçilmiş 5 universitetinin eyni zamanda 3 reytinq sıralamasında iştirak etməsi vacib deyil,  onlardan  birində, ilk 100-lükdə yer əldə etməsi  kifayətdir.  "QS",  "Times Higher Education" və "ARWU" versiyasına görə 100 ən yaxşı universitet sırasına düşəcək Rusiya universitetləri üçün hər  hansı "xüsusi mükafat"  nəzərdə tutulmayıb, universitetlərin inkişafına dövlət tərəfindən vəsait ayrılmasının  özü onlar üçün  bir  "mükafat"dır.

Google dünyanın ən çox "axtarılan" universitetlərinin reytinqini təqdim edib 

Google  şirkəti  İnternet məkanda dünyanın ən çox  "axtarılan" ali məktəblərinin reytinqini təqdim edib. Şirkət reytinqi hazırlayarkən öz istifadəçilərinin sorğusunu əsas götürüb.  Onlayn-sorğulara əsaslanan bu  reytinq  dünyanın nüfuzlu universitetlərinin ənənəvi reytinqlərindən fərqlənir.  Axtarış sorğularının nəticələri üzrə reytinq cədvəlinə  ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq ABŞ-ın Arizona ştatında yerləşən və çoxsaylı onlayn-kurslar təqdim edən Finiks Universiteti başçılıq edir. Beləliklə də adıçəkilən universitet ABŞ-ın Stenford, Kolumbiya və Harvard kimi universitetlərini arxada qoyub.

Google istifadəçiləri  arasında populyarlığına  görə ikinci yeri bir qədər əvvəl "QS World University Rankings"in reytinq cədvəlində dünyanın ən yaxşı universiteti seçilmiş  Massaçusets Texnologiya İnstitutu  (MIT) tutur.  MIT onlayn-kursları ilə  də məşhurdur. Google reytinqində  Avropa universitetləri arasında Britaniyanın  distant  təhsil xidmətləri sahəsində  lider olan Açıq Universiteti  üçüncü yeri tutur. Reytinqdə   London Universitet Kolleci,  London İqtisadiyyat  və Politologiya Məktəbi nüfuzlu  Oksford və Kembric  universitetlərini qabaqlayır. Hindistanın Kəlküt Universiteti reytinqdə 4-cüdür.  Şirkət bildirir ki,  İnternet bir sıra universitetlər üçün başlıca bazaya çevrilib, onun vasitəsi ilə ali məktəblər potensial tələbələr əldə edirlər.

Dünya ölkələrində müəllim əməyinin xüsusiyyətlərinə dair hesabat açıqlanıb 

İqtisadi  Əməkdaşlıq və  İnkişaf  Təşkilatı (OECD)  dünya ölkələrində müəllim əməyinin xüsusiyyətlərinin genişmiqyaslı öyrənilməsinə dair hesabatını açıqlayıb. "Təhsil və Təlimin Beynəlxalq Tədqiqatı" (Teaching and Learning International Survey, TALIS) adlı hesabatın  təqdimatında  Britaniya  təhsil sisteminin digər ölkələrlə müqayisədə üstünlüyündən bəhs olunub.  Sinqapurun təhsil sisteminin  uğurları, bu ölkənin gənc məktəblilərinin bütün dünyada riyaziyyatın öyrənilməsində çox yüksək nəticələr göstərməsi  xüsusilə qeyd olunub. Bununla belə,  keyfiyyət  və  təhsil xidmətləri qiymətləri arasında ən yaxşı nisbətin Finlandiyada olduğu vurğulanıb.  Bildirilib ki, Finlandiya müəllimlərinin peşəkarlığı sayəsində  bu ölkənin şagirdləri  məktəblilərin təhsil nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi beynəlxalq proqramlarında (Programme for International Student Assessment, PISA) yüksək ballar qazanırlar.  Bu araşdırma müxtəlif ölkələrdən olan şagirdlərin  biliyini və  qazanılan bilikləri təcrübədə tətbiq edə bilməsi  bacarığını əks etdirir.  Qeyd olunur ki,    Finlandiyada müəllimlərin əməkhaqları o qədər də yüksək deyil və onlar nisbətən  böyük siniflərdə dərs keçirlər.  Hesabatda  Finlandiyadan sonra ən effektiv təhsil verən ölkələr sırasında Koreya, Çexiya, Macarıstanın adları çəkilir.  Braziliya və İndoneziyanın təhsil sistemləri təhsil xidmətlərinin qiyməti və keyfiyyəti nisbətinin ən aşağı göstəricilərini  nümayiş etdirib.  Əldə olunmuş nəticələrin əlyetərliyi nöqteyi-nəzərdən hesabat müəllifləri bütün dünyada  müəllim işinin xüsusiyyətlərinin necə dəyişməsini əyani göstərmək üçün bu nəticələrdən istifadə ediblər.   

Ən yüksək əməkhaqqını İsveçrə müəllimləri alır 

OECD-yə üzv ölkələrdən ən yüksək əməkhaqqını İsveçrə müəllimləri alır. Müəllimin illik gəliri bu ölkədə 68000 dollardır.  İsveçrədə   orta illik  əməkhaqqı isə 50000 dollardır. İsveçrədən sonra ən yüksək əməkhaqqı  Niderland, Almaniya və Belçikadadır.  Lider ölkələrlə müqayisədə  Böyük Britaniya  müəllimlərinin illik  orta əməkaqqı 44000 dollardır. Almaniya 30 OECD ölkəsi arasında müəllimlərin əməkhaqqına görə 13-cüdür.  Fransada müəllimin illik orta əməkhaqqı 30000 dollardır. Yunanıstanda isə müəllimlər ildə 25000 dollar qazanır.  

Məktəblərdə ən çox müəllimin olduğu ölkələr  

Hesabata görə, Braziliyada orta hesabla hər bir müəllimə 32,  Portuqaliyada isə 8 şagird düşür.  Norveç və Yunanıstanda nisbətən böyük siniflər mövcuddur. Böyük Britaniya  bir müəllimə düşən şagirdlərin sayına görə öndə olan ölkələrin siyahısında 14-cü yerdədir.  Tədqiqat göstərib ki, əgər Böyük Britaniya hökuməti Finlandiyanın effektiv  təhsil sisteminə çatmaq istəyirsə, buna hər müəllimə düşən şagird sayını 13-dən 16-ya  çatdırmaqla nail ola bilər. 

Müəllimlərin iş saatı 

TALIS (Teaching and Learning International Survey)  tədqiqatı göstərib ki, Böyük Britaniyada müəllimlər tədris ili ərzində orta hesabla həftədə 46 saat işləyirlər, bu isə müvafiq beynəlxalq normadan (38 saat) 8 saat artıqdır. Bununla belə, Britaniya müəllimləri sinifdə daha az vaxt keçirir, vaxtlarının böyük hissəsini  başqa tapşırıqlara həsr edirlər.  Finlandiyalı müəllimlər 32 saatlıq iş həftəsinə  malikdir. İtaliyada isə müəllimlər həftə ərzində 29 saat işləyirlər. 

Qadın müəllimlərin sayına görə lider ölkə 

Qadın müəllimlərin sayına görə Latviya liderlik edir. Qadınlar bu ölkədə müəllimlərin ümumi sayının  88,7,  Estoniyada 84,5,  Slovakiyada  81,8, Bolqarıstanda  81,2,  İtaliyada 78,5,  Çexiyada 76,5,  İsraildə 76,3,  Polşada 74,9  və s. faizini təşkil edir.  Müəllimlər arasında qadınların sayının ən az olduğu ölkələrə isə  Niderland  (54,6 faiz),  Meksika (53,8 faiz)  və Yaponiyanı  (39 faiz) misal göstərmək olar. Müəllimlərin orta yaşı aşağıdakı kimi dəyişir: İtaliyada - 48,9, Estoniyada 47,9, Bolqarıstanda 47,4 yaşdır.  Ən gənc müəllimlər isə Malayziyada (38,9), Əbu-Dabidə (Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri)  (38,7), Sinqapurda (36)  işləyir.  

Hansı ölkədə ali təhsilli müəllimlər çoxdur? 

Ali təhsilli müəllimlər Avstraliyada  (99,9 faiz), Polşada  (99,9 faiz), Koreyada  (99,8 faiz) üstünlük təşkil edir. Xorvatiyada ali təhsillilər 82,3, Çilidə 81,6, İtaliyada 80,5 faiz təşkil edirlər. Ən yaxşı  pedaqoji staja malik müəllimlər Latviyada (22 il), Estoniyada (21,6 il), Bolqarıstanda (21,5 il), İtaliyada (19,8 il), Portuqaliyada (19,4 il), İspaniyada (18,3 il) çalışır. Bir qədər az təcrübəli müəllimlər Əbu-Dabi (Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri) (12,8 il), İngiltərə (12,4 il), Sinqapurdadır (9,7 il). 

Həftə ərzində müəllimlərin tədrisə daha çox vaxt ayırdığı ölkələrə Çili (26,7 saat), Braziliya (25,4 saat), Meksika (22,7 saat) Finlandiya (20,6 saat), İngiltərə (19,6 saat), Fransa (18,6 saat) və daha az vaxt ayrılan ölkələr isə Niderland (19,9 saat), Rumıniya (16,2 saat)  və Norveçi (15 saat) göstərmək olar.  

Müəllimlər haqqında əlavə faktlar 

Təhsilin inkişafına daha çox vəsaiti ABŞ hökuməti ayırır - 809 milyard dollar. Daha sonra Yaponiya (160 milyard dollar), Almaniya  (154 milyard dollar), Braziliya (146 milyard dollar), Fransa  (123 milyard dollar), Böyük  Britaniya (123 milyard dollar) gəlir. BMT-nin açıqlamasına görə, 2015-ci ilə qədər əlavə olaraq  8 milyon müəllimə ehtiyac yaranacaq. Beynəlxalq tədqiqata əsasən, müəllimlərin 68 faizi qadınlardır, müəllimin orta yaşı isə 48 yaşdır. Müəllimin orta iş həftəsi 38 saatdır. Müəllimlərin daha çox işlədiyi Yaponiyada  həftəlik iş 54 saat təşkil edir.  

Oruc MUSTAFAYEV,
"Azərbaycan müəllimi"
xarici mətbuat materialları əsasında