Javascript DHTML Drop Down Menu Powered by dhtml-menu-builder.com

ARXİV

22 Avqust 2015 - №31

 

Ömürboyu təhsil hamı üçün vacibdir

 

Ellada MİRZƏYEVA,
Sabirabad şəhər  Nizami Gəncəvi adına 5 nömrəli tam orta məktəbin  ingilis dili müəllimi 

Böyütmək üçün seçinÖmürboyu təhsil  insanların fəal vətəndaş mövqeyini və davamlı məşğulluğunu təmin edən təhsil sistemidir. Bu təhsil cəmiyyətdə baş verən iqtisadi, elmi, texnoloji və s. dəyişikliklərə çevik uyğunlaşmanı təmin edir. Bu təhsil hər kəs üçün bir nömrəli prioritet təşkil edir. İnsanlar informasiya əsrində baş verən sürətli dəyişikliklərlə yalnız ömürboyu təhsil vasitəsilə ayaqlaşa bilərlər. Qlobal cəmiyyət çevik, 21-ci əsrin əsas kompetensiyalarına malik bir vətəndaş tələb edir ki, belə vətəndaşı da ömürboyu təhsillə hazırlamaq mümkündür. Belə insanın yetişdirilməsi hər bir inkişaf etmiş və etməkdə olan cəmiyyətin əsas vəzifələrindəndir. Müasir dünyada elm və texnika elə sürətlə inkişaf edir ki, biliklərin mühüm hissəsi aktuallıqdan düşür, müəyyən peşələr köhnəlir, buna uyğunlaşmaq üçün daimi əsaslarla aparılan təlim prosesi köməyə gəlir.

Azərbaycanda hüquqi, demokratik, sivil cəmiyyət quruculuğu, demokratik dəyərlərin inkişafı proseslərinin getdiyi, iqtisadi islahatların həyata keçirildiyi bir dövrdə ömürboyu təhsil mühüm rola malikdir. Təhsilimizin yenidən qurulmasında, təhsilverənlərin peşə səriştəsinin artırılmasında, təhsilimizin dünya standartlarına uyğunlaşdırılmasında təhsil işçilərinin fasiləsiz təhsilinin vacibliyi heç kəsdə şübhə doğurmur.

Statistik məlumatlara əsasən, ölkəmizdə mövcud əməkqabiliyyətli əhalinin xeyli hissəsi sovet dövründə təhsil almış və işləmiş insanlardır. Həmin dövrün yaşayış tərzi ömürboyu təhsili zəruri etmirdi, indi isə bunsuz işləmək və rəqabətqabiliyyətli olmaq mümkün deyil. Fasiləsiz təhsildən kənarda keyfiyyətli təhsildən danışmaq mümkün deyil. İndi ixtisası olmayan, ömürlük təhsildən kənarda qalan insanlardansa, bu prosesə qoşulub peşəkarlıq səviyyəsini daim yüksəldən kadrların daha perspektivli işlə təmin olunmaq imkanları vardır. Getdikcə artan informasiya yükünün istehlak səviyyəsinin aşağı olması nəticəsində təhsildən kənar qalan kadrın bir neçə il ərzində peşəkarlıq və rəqabət qabiliyyətini itirməsi  artıq reallığa çevrilmişdir. Fikrimizcə, əməkqabiliyyətli əhalinin böyük bir hissəsinin yenidən ixtisaslaşmaya ehtiyacları vardır. Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan insanların xeyli hissəsi, biznesin idarə olunması və sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında səthi biliyə malikdir. Bu fəaliyyətin kor-koranə olmaması və sahibkarlığa dəstək məqsədilə belə maariflənmənin əhəmiyyəti olduqca böyükdür.

Ölkəmizdə informasiya texnologiyalarının tətbiq sahələri günü-gündən genişlənir. Bu sahələrdə çalışan əməkdaşların İKT bacarıqlarının təkmilləşdirilməsi məsələsi də çox aktualdır ki, bunu da ancaq ömürboyu təhsil sistemi ilə əldə etmək olar. İKT-nin tətbiq olunduğu müəssisələr sırasına, əlbəttə ki, orta məktəblərimiz də daxildir.  Düşünürük ki, təhsil işçilərinin (xüsusən ucqar yerlərdə) bu sahədə maarifləndirilməsi çox mühümdür.

Hər il orta məktəbi bitirən və ali təhsil ala bilməyən  gənclərin böyük hissəsini ömürlük təhsil proqramlarına  cəlb etmək və alternativ təhsil imkanları yaratmaq olar. Nəticədə belə gənclər  cəmiyyətin işləyən qüvvəsinə qoşula bilərlər ki, bu da ümumi inkişafa yardımçı olar. Ucqar kənd yerlərinin əhalisi də, fikrimizcə, ömürboyu təhsil üçün hədəf qruplardır və onlar üçün mobil və stasionar peşə hazırlığı kursları, müxtəlif treninq proqramları faydalı olardı.

Bundan başqa, əhalinin ayrı-ayrı qruplarının, ailə planlaşması, iqtisadi təhlükəsizlik, insan hüquqları, yeni texnologiyaların tətbiqi, yoxsulluqla mübarizə, narkomaniya, spirtli içkilər və tütünün zərərləri, reproduktiv sağlamlıq, HİV/AİDS problemi, iqlim dəyişikliyi, ətraf mühitin qorunması, təbii fəlakət riskinin azaldılması, xarici dillərin tədrisi, qadın və uşaq hüquqları, gender bərabərliyi, demokratik dəyərlərin bərqərar olması və s. kimi qlobal əhəmiyyətli  məsələlər sahəsində vaxtaşırı maariflənməyə ehtiyacı olduğunu düşünürük.

İnsan, davamlı inkişafın həlledici amilidir. İqtisadiyyatımızın davamlı inkişafı üçün insan resurslarımıza qoyulan sərmayələrin rolu danılmazdır. İnsan yalnız davamlı təhsil vasitəsilə inkişaf prosesini irəli apara bilər. İnsan resurslarına qoyulan investisiyalar ömürlük təhsil sisteminin inkişafını və dəstəklənməsini  nəzərdə tutur. Ömürlük təhsilin məqsədi fasiləsiz öyrənən cəmiyyət və icma yaratmaqdır. Ömürlük təhsil cəmiyyət dəyişikliklərini qabaqlayan, tələblərə cavab verən çevik layihələr və təlim proqramları vasitəsilə həyata keçirilir. Avropa Təhsil Fondu, UNESCO Təhsil İnstitutu, Dünya Bankı və s. kimi beynəlxalq təşkilatlar ömürboyu təhsilə dəstək verirlər. Ömürboyu təhsil könüllü və davamlı olaraq bilik qazanma prosesidir, şəxsi və peşə səbəblərindən qaynaqlana bilər. Ömürboyu təhsilə yaşlıların təhsili, peşə ilə bağlı təhsil, şəxsi təhsil, ev təhsili və s. aiddir. Ömürboyu təhsil,  təhsil alan şəxsdə özünəinam hissini gücləndirir, yaradıcılığa təkan verir, əmək bazarında kadrın rəqabət qabiliyyətini yüksəldir və fəal vətəndaş mövqeyi formalaşmasına səbəb olur. Bu prosesdə öyrənən şəxs qarşıya qoyulmuş məqsədləri özü müəyyən edir, təşəbbüskarlıq göstərir və öz təhsilini şəxsən istiqamətləndirərək ona rəhbərlik edir. Məqsədlər, öyrənən üçün çox əhəmiyyətlidir, o, özü üçün öyrənmə resursları müəyyən edir, öyrənmə prosesində müəyyən strategiyalardan istifadə edir və nail olduğu bacarıqları qiymətləndirir. Vaxtın azlığı, motivasiyanın olmaması, adekvat resursların azlığı, öz bilik zəifliyindən xəbərsizlik, dəyişikliyə meyilin az olması, şəxsi mentalitet, hövsələsizlik, yaşlı insanlarda görmə və eşitmə problemləri, yaddaş zəifliyi və s. kimi məsələlər ömürboyu təhsil prosesinə mane ola bilər.   Öyrənmə, dəyişiklik deməkdir və dəyişiklik isə risk tələb edir. Ömürboyu təhsil ilə maariflənən şəxs, maraqlanan, riskə meyilli, öz bacarıqlarına inamlı, innovativ, intizamlı, elastik düşüncə tərzli,   işinə məsuliyyətli olmalıdır.

2013-cü ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasının 4-cü maddəsi müasir tələblərə cavab verən ömürboyu təhsili təmin edən infrastrukturun yaradılması, kitabxana fəaliyyətinin modernləşdirilməsi, media və internet resurslarının inkişafının təmin edilməsi məsələlərini qarşıya qoyur.

Dünya mütəxəssislərinin gəldiyi ümumi rəyə əsasən, ömürboyu təhsilin prinsipləri sistematik şəkildə həyata keçirilərsə sosial bərabərsizliklərin azalmasına və daha ədalətli və balanslı cəmiyyətin formalaşmasına apara bilər. Əhalidə vətəndaş mövqeyinin güclənməsinə, peşə məsuliyyətinin artmasına, yaradıcı fəallığın, tənqidi düşüncə və  problem həlletmə bacarıqlarının formalaşmasında önəmli rol oynaya bilər. Ömürboyu təhsil insan resurslarının inkişafına və ümumiyyətlə, davamlı inkişafa təkan verən mühüm faktordur.

 
 
 
Səhifənin başına qalx "Pedaqoji yazılar" bölməsinə get Nömrənin müdəricatına dön Səhifənin başına qalx
 

AZƏRBAYCANIN TƏHSİL NAZİRLƏRİ

 

DÜNYA UNİVERSİTETLƏRİ

 

DÜNYA TƏHSİLİ

 

700 BAL TOPLAYANLAR

 
 
 

Copyright  ©  All Rights Reserved.
Created and supported by Mehman Shafagatov