Sankt-Peterburq şəhərində inklüziv təhsillə bağlı beynəlxalq konfrans keçirilib

2008-ci ilin 19-20 iyun tarixlərində Sankt-Peterburq şəhərində "İnklüziv təhsil: təhsil siyasətinin və sisteminin təkmilləşdirilməsi problemləri" mövzusunda YUNESKO, Rusiyanın Təhsil və Elm Nazirliyi, A.Hersen adına Rusiya Dövlət Pedaqoji Universitetinin təşkilatçılığı ilə beynəlxalq konfrans keçirilib. Beynəlxalq konfransda ölkəmizi Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin müavini, tarix elmləri doktoru, professor İradə Hüseynova təmsil edib.

İnklüziv təhsil problemlərinə həsr edilən beynəlxalq konfransın nümayəndə heyətinin tərkibi kifayət qədər geniş və nüfuzlu idi. Belə ki, iştirakçılar sırasına yaxın və uzaq xarici ölkələrdən - İsveçrə, Almaniya, Finlandiya, Rusiya, Azərbaycan, Belarus, Qırğızıstan, Moldova, Ermənistandan gəlmiş  yüksək səviyyəli nümayəndə heyətləri daxil idi. Konfransda nazir müavinləri, təhsil departamentlərinin rəhbərləri, Rusiya Təhsil Akademiyasının görkəmli alimləri, adları qeyd olunan ölkələrin ali məktəblərinin rektorları və prorektorları, Rusiya dövlət qurumlarının başçıları və məsul işçiləri, BMT-nin və   digər beynəlxalq təşkilatların məsul əməkdaşları, ictimai qurumların nümayəndələri iştirak edirdilər.    

Beynəlxalq konfransı giriş sözü ilə Rusiya Dövlət Pedaqoji Universitetinin rektoru, YUNESKO-nun pedaqoji elmlər kafedrasının rəhbəri Q.A.Bordovski açıb. YUNESKO-nun Parisdəki qərərgahının icraçı direktoru, təhsil bölməsinin rəhbəri çuan Tanq konfrans iştirakçılarına öz təbriklərini çatdırıb. Konfransın işində inklüziv təhsil sahəsində aparıcı mütəxəssislər, o cümlədən Sankt-Peterburq Hökuməti Elm və Ali Məktəb üzrə Komitəsinin sədri A.D.Viktorov, YUNESKO-nun Moskvadakı Bürosunun direktoru Dendev Badarç, Rusiya Federasiyası YUNESKO işləri üzrə Komissiyasının məsul katibinin müavini A.A.Bilyalitdinov, YUNESKO-nun təhsil üzrə proqram mütəxəssisi Alişer Umarov və başqaları iştirak edib. 

Konfransın açılışında Azərbaycan Respublikası təhsil nazirinin müavini, professor İradə xanım Hüseynova "Azərbaycanda inklüziv təhsil: mövcud  vəziyyət və perspektivlər" mövzusunda geniş məruzə ilə çıxış edib. Nazir müavini öz çıxışında respublikamızda inklüziv təhsilin inkişafı və gələcəkdə onun təkmilləşdirilməsi perspektivlərindən ətraflı danışaraq bildirib ki, Azərbaycanda həyata keçirilən inklüziv təhsil üzrə Dövlət Proqramı üç pilot layihəni əhatə edir. Həmin layihələrin reallaşmasında Təhsil Nazirliyi ilə beynəlxalq və respublika qeyri-hökumət təşkilatları, o cümlədən YUNESKO, Müasir Təhsilə və Təlimə Yardım Mərkəzi, "World Vision", Beynəlxalq Tibb Korpusu əməkdaşlıq edirlər. "Xüsusi himayəyə ehtiyacları olan uşaqlara yanaşmanın, təcrübənin və siyasətin dəyişməsi", "Kənd yerində inklüziv təhsilin inkişafı" layihələri 14 məktəbəqədər təhsil müəssisəsi və 14 ümumtəhsil məktəbi üzrə sağlamlıq imkanları məhdud olan 182 uşağı əhatə edir. Təlim treninqlərində 100-dən artıq müəllim və assistent iştirak edib. Metodiki vəsaitlər, xüsusi tədris planları və proqramları, valideynlər üçün vəsaitlər və ictimaiyyətin maariflənməsi üçün materiallar hazırlanaraq nəşr olunub. Pilot layihələrinin müvəffəqiyyətlə həyata keçirilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti tərəfindən əlavə olaraq mütəxəssis və müəllim ştat vahidlərinin ayrılması nəzərdə tutulur.

2004-cü ildə birinci sinfə qəbul olmuş 24 uşaqdan 22-nin ibtidai tədris kursunun bitirməsi faktı müsbət nəticə kimi qeyd olunub. Müəllim və onların assistentləri, metodist və mütəxəssis-defektoloqların birgə səyləri nəticəsində həmin uşaqlar lazımi bilik, bacarıq və vərdişlərə tam həcmdə yiyələnərək 5-ci sinfə keçirilmişlər.

Nazir müavini İradə Hüseynovanın məruzəsində son illər ərzində dövlətimizin başçısı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən inklüziv təhsilə göstərilən diqqət, eləcə də Milli Məclisin deputatı, YUNESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban xanım Əliyeva tərəfindən xüsusi himayəyə ehtiyacı olan uşaqlara göstərilən qayğı xüsusilə qeyd olunub. Məruzəçi respublikamızda qəbul edilmiş dövlət qanun və sərəncamlardan, eləcə də hazırlanan qanun layihələrindən danışaraq bu sahəyə dövlət qayğısından söz açıb.

Daha sonra nazir müavini İradə Hüseynova bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının müstəqilliyi bərpa edildiyi ilk gündən ölkə rəhbərliyi və hökumət tərəfindən sosial statusundan, irqi, etnik və cinsi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün uşaqların bərabər hüquqlu təhsil almalarına böyük diqqət göstərilir. ümumiyyətlə, cəmiyyətdə, ictimaiyyət arasında insanlar inklüziv təhsil sisteminə keçidin üstünlüyünü və vacibliyini artıq tam dərk edirlər.   

Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafının, cəmiyyətin demokratikləşməsinə yönəldilmiş sosial siyasətə diqqətin artmasının humanizm prinsiplərinə söykənərək bütün uşaqların keyfiyyətli təhsillə təmin edilməsi üçün yollar və metodların axtarılmasını şərtləndirdiyini vurğulayan İ.Hüseynova inklüziv təhsil sahəsində ölkəmizdə aparılan  və aparılacaq islahatların ümumi təhsil sistemi ilə əlaqələrindən danışıb. Sonra natiq inklüziv təhsilin məqsəd və vəzifələrinin problemlər formatında deyil, tədris prosesinin zənginləşdirilməsi aspektindən yanaşmasından və belə yanaşmanın yalnız fərdiyyətə hörmət, ikitərəfli qarşılıqlı əməkdaşlıq mədəniyyəti, tolerant və demokratik ölkədə mümkünlüyündən söhbət açıb və fikirlərini faktlarla əsaslandıraraq belə bir ölkənin Azərbaycan olduğunu da konfrans iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb.

Azərbaycanda inklüziv təhsilin inkişaf tarixi göstərir ki, yalnız siyasi iradə ortaya qoyulduğu halda keyfiyyətli işdən söhbət gedə bilər. Nazir müavini inklüziv təhsilin daha da yaxşılaşdırılması işində Təhsil Nazirliyinin mühüm rol oynadığını qeyd edərək  inklüziv təhsil üzrə mütəxəssislərin, korreksiya-defektologiya sahələrində ixtisaslaşan pedaqoji kadrların, xüsusi himayəyə ehtiyacı olan uşaqları və onların ailələrini kompleks muşayiət edən sosial işçi kadrları hazırlığının əhəmiyyətindən danışıb və bu sahədə çalışan işçilərin nüfuzunun artırılmasının vacibliyini xüsusi vurğulayıb.

Beynəlxalq konfransda həmçinin İradə Hüseynovanın təşəbbüsü ilə inklüziv təhsilin konvergensiyasının aktual nəzəri və praktiki məsələləri müzakirə edilib, müxtəlif kateqoriyadan olan uşaqların birgə təhsilinin təşkili, inteqrativ tədris vasitəsi ilə  kommunikativ səriştənin formalaşdırılması, inteqrasiyasının və hər bir uşağın  dəyərinin tanınmasının vacib şərtləri olan sosiallaşdırmanın və psixoloji adaptasiyanın vurğulanması problemləri ətrafında maraqlı elmi-praktiki diskussiyalar keçirilib.

İnklüziv təhsil problemlərinin həllinə dair Azərbaycan Respublikasında olan elmi-tədqiqi yanaşma mexanizmi mütəxəssislər arasında böyük maraq doğurub. İnteqrativ tədrisin həyata keçirilməsində aydın şəkildə görünən müvəffəqiyyətlər Azərbaycan Respublikasının bu sahədə qabaqcıl təcrübəyə malik olduğunu bir daha sübut edir. Azərbaycanda qapalı tipli xüsusi məktəblərin rolunun azalmasına və bütün uşaqların, o cümlədən xüsusi himayəyə ehtiyacı olan uşaqların da digər uşaqlarla birgə təhsil almalarına meyilin gücləndiyi konfrans iştirakçıları tərəfindən yekdilliklə qeyd olunub.

Təhsil nazirinin müavini İradə Hüseynovanın məruzəsində inklüziv təhsilin metodiki və pedaqoji təminatının təkmilləşdirilməsinə dair irəli sürdüyü təkliflər beynəlxalq konfransın yekun sənədlərinə daxil edilib və inklüziv təhsil siyasətini həyata keçirən ölkələrdə praktiki istifadə üçün tövsiyə olunub.

Samirə KƏRİMOVA