Dünyanın aparıcı texniki universitetlərindən biri olan Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MIT) məktəblərdə generativ süni intellektə (AI) əsaslanan alətlərin istifadəsi ilə bağlı araşdırma dərc edib. Bu, digər elmi işlərin və bu cür alətlərin tətbiqi ilə bağlı mövcud təcrübələrin nəzərdən keçirilməsidir. Mütəxəssislər, generativ AI-nin artıq məktəb tədrisində hansı vəzifələr üçün istifadə edildiyi, generativ sinir şəbəkələrinin və digər AI texnologiyalarının inkişafının təhsilə necə təsir etdiyi, müəllimlərin və məktəb rəhbərlərinin bu mövzuda nə edə biləcəyi ilə bağlı sualları cavablandırıblar.
Mütəxəssislərin fikrincə, indi generativ AI proqram təminatı və dizayn sahələrində tədrisin ən güclü şəkildə dəyişdirilməsidir, yəni mütəxəssislərin işi artıq AI alətinə gündəlik müraciət etməyi nəzərdə tutur. Əksər məktəb fənləri üçün, xüsusən də sosial elmlər və humanitar fənlər üçün MIT mütəxəssisləri AI-nin təsirini o qədər də güclü hesab etmirlər. Müəlliflər vurğulayırlar ki, AI alətləri, məsələn, tarix və ya ingilis dili sahəsində hələ xüsusilə keyfiyyətli iş göstərmir.
Beləliklə, onları bu fənlərin öyrənilməsinə inteqrasiya etməyə ehtiyac yoxdur. İndi AI bu sahələrdə şagirdləri müstəqil düşünməyə ruhlandırmaqda, yazılarını dəstəkləməkdə məhdud rol oynaya bilər. Lakin onun geniş tətbiqi bu cür fənlərin tədrisini daha məhsuldar etməyəcək.
Buna görə də MIT mütəxəssisləri məktəblərə effektivliyi ilə bağlı daha çox araşdırma aparılana qədər generativ AI əsaslı məhsullar, xüsusən də bahalı məhsullar təqdim etməkdə ehtiyatlı olmağı tövsiyə edirlər. Hələlik, onlar belə qənaətə gəliblər ki, AI həlləri təhsildə bəzi inqilabi dəyişikliklər üçün potensial nümayiş etdirməyib və öyrənmə hələ də müəllimlə qarşılıqlı əlaqədə, ilk növbədə, siniflərdə baş verəcək.
Lakin tədqiqat müəllifləri ayrı-ayrı AI alətləri ilə təcrübələrdən imtina etməməyi məsləhət görür, müəllimlərin və şagirdlərin onlara marağını təşviq etməyi tövsiyə edirlər. Müəllimlərin bu gün məktəblərdə generativ AI-dən istifadə etdikləri məqsədlər arasında aşağıdakılar var:
Tədris materiallarının hazırlanması və fərdiləşdirilməsi. Buraya ev tapşırıqları, laboratoriya təcrübələri üzrə təlimatlar və əyani vəsaitlər üçün müxtəlif variantların yaradılması daxildir.
Prototiplərin sürətli yaradılması. Bəzi müəllimlər şagirdlərinə AI məzmunundan öz layihə işləri üçün başlanğıc nöqtəsi kimi istifadə etmələrini tövsiyə edirlər. Dərhal qeyd etmək vacibdir ki, sinir şəbəkəsi tərəfindən yaradılan nəticə yalnız bir qaralama olacaq.
Tələbələrin cəlb edilməsi və icmaların yaradılması. Bəzi müəllimlər ipuçları ilə birlikdə təcrübə edərək şagirdlərlə münasibətlərini gücləndirdiklərini bildirirlər.
Tələbələrin müstəqil işinə dəstək. Generativ AI tələbənin yerinə yetirdiyi iş zamanı ipuçları verə, onların köməyi ilə "laboratoriya köməkçisi" rolunu oynaya bilər.
Bundan əlavə, MİT mütəxəssisləri AI -nin inkişafı ilə əlaqəli bəzi çağırışları da (məsələn, köçürmə və plagiat) qeyd ediblər. Bu cür problemləri minimuma endirmək və müəllimləri süni intellektdə istifadə etməyə və məhsuldar olmağa təşviq etmək üçün Britaniya və Amerika məktəblərində bu sahədəki rəsmi təlimatlardan fəal şəkildə tətbiq olunur. Bu cür sənədlər generativ AI-nin necə işlədiyini izah edir, təhsil üçün üstünlüklərini və məhdudiyyətlərini göstərir. Eyni zamanda, amerikalı müəllimlərin özləri də tədrisdə ChatGPT və generativ süni intellektə əsaslanan digər vasitələrdən istifadə etməyə tələsmirlər.
Oruc MUSTAFAYEV
