Ali məktəblərdə müəllim və tələbələr Boloniya prosesi ilə bağlı nə bilirlər?

Azərbaycan Boloniya prosesinə 2005-ci ilin mayında qoşulub. Hazırda 26 ali məktəbdə (21-i dövlət, 5-i özəl) ayrı-ayrı ixtisaslar üzrə kredit sistemi tətbiq olunur. Bununla bağlı normativ-hüquqi sənədlər qəbul olunub. 2010-cu ilədək ölkənin bütün ali təhsil müəssisələrində bu sistemin bütövlükdə tətbiqi nəzərdə tutulur. Bəs ali məktəblərimizdə dərs deyən müəllimlər, təhsil alan tələbələr Boloniya prosesi haqqında nə bilirlər? Kredit sisteminin mahiyyətini necə başa düşürlər? Bu məsələlərə aydınlıq gətirmək məqsədi ilə redaksiyamızın əməkdaşları paytaxtda fəaliyyət göstərən iki ali təhsil müəssisəsinə reyd keçirmiş, müəllim və tələbələrlə söhbət aparmışlar. Reydlərin nəticələri ilə oxucuları da tanış edirik.

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin müəllimi tədris etdiyi fəndən tələbənin neçə kredit almalı olduğunu bilmədi

Reydə Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetindən başladıq. Bu ali məktəbin əsas korpusunun qapısı önündə yarım saat "viza" gözlədikdən sonra nəhayət, binaya daxil olmağımıza izn verildi. İlk müsahiblərimiz bu korpusda yerləşən Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər fakültəsinin dekanı, müəllim və tələbələri oldular.

Təbii ki, suallarımızı öncə dekan Müzəffər Məmmədova ünvanladıq. İqtisad Universitetinin 5 il öncə Boloniya prosesinə qoşulduğunu, fakültələrinin isə bu ildən kredit sisteminə keçdiyini deyən Müzəffər müəllim həmin prosesin və sistemin mahiyyəti, nə kimi üstünlüklərinin olması barədə suallaramızı kifayət qədər doğru-dürüst cavablandırdı və bu barədə müəllimlərlə, tələbələrlə də geniş maarifləndirmə işləri apardıqlarını, onların demək olar ki, hamısının, yenilik barədə lazımi qədər bilgisi olduğunu vurğuladı. Bu "bilgi" elə növbəti müsahibimizin cavabında özünü göstərdi. Riyaziyyat kafedrasının müdiri, professor Nazim Musayev "Boloniya prosesi nədir" sualımızı belə cavablandırdı:

- Boloniya prosesi, mən biləni, səhv etmirəmsə, İtaliyanın Boloniya şəhərində yaranmış bir qurumdur. Ona girmək istəyən universitetlərin bəzilərini qəbul edirlər, bəzilərini yox.

- Prosesin mahiyyəti nədir? Nəyə görə yaranıb Boloniya prosesi?

- Nəyə görə yaranıb, onu mən deyə bilmərəm.

Riyaziyyatçı professorun yaddaşını yoxlamaq üçün sadə bir sual da verdik:

- ölkəmiz Boloniya prosesinə nə vaxt qoşulub?

Aldığımız cavab gözlənilməz oldu:

- Onu nazirliyin işçisisiniz, siz bilməlisiniz.

Professor yüngül kinayəsi ilə xətrimizə dəysə də, sual-cavabımızı davam etdirdik:

- Universitetiniz bu prosesə nə vaxt qoşulub?

- Əli müəllimin (keçmiş rektor, indiki rabitə və informasiya texnologiyaları naziri Əli Abbasovu nəzərdə tuturdu) vaxtından. (Dekana müraciətlə)1997-ci ildən deyil?

- Kredit sisteminin mahiyyəti nədir?

- Bizim kafedrada kredit sisteminə birinci bir neçə qrup keçdi. Keçən ildən bəri də 3 qrup keçib.

Bunları dedikdən sonra kredit sisteminin mahiyyətinin "izahı"na keçən professor 100 ballıq qiymətləndirmə sistemindən, tələbənin biliyini bu sistemlə necə qiymətləndirdiklərindən, imtahan biletlərini necə tərtib etmələrindən danışdı.

Suallarımızla yaşlı professoru çox yormamaq üçün bu dəfə özümüzə müsahib kimi bir qədər cavan müəllim seçdik.

Lakin yeni müsahibimiz - İqtisadi nəzəriyyə kafedrasının dosenti çingiz Rüstəmov azərbaycanca danışmağa çətinlik çəkdiyindən, suallarımıza rusca cavab verdi. O, Boloniya prosesinin nə olması barədəki sualımıza verdiyi cavabla prosesin mahiyyəti barədə kifayət qədər təsəvvürü və məlumatı olduğunu göstərsə də, "Kredit sistemi nədir" sualına cavabı belə oldu:

- Biz hələ aydınlaşdırmamışıq ki, kredit sistemi nədir? Kredit sistemi hələ tam formalaşmayıb. Kredit sisteminin mahiyyəti budur ki, tələbə hansısa dərsləri borc götürür. İlin axırında o borcu qaytarır. Əgər verə bilməsə, o yük üstündə qalır. Gərək gələn semestrdə o dərsi keçsin, krediti ödəsin.

Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər fakültəsində  tələblərlə də həmsöhbət olduq.

I kurs tələbəsi Əlizamin Mirzəyevlə aramızda belə bir dialoq oldu:

- Boloniya prosesi nədir? Sən onu necə başa düşürsən?

- Boloniya prosesi əsasən tələbələrin Azərbaycandan kənara çıxmasıdır.

İqtisad Universitetinin əsas korpusunda sonuncu tələbə-müsahibimiz Aysel Alıyeva oldu.

Kredit sözünün mənasını Aysel tələbələrin fənni borca götürməsi və onu qaytarması şəklində başa düşdüyünü söylədi.

- "Bir ildə nə qədər kredit yığmalısan ki, kursu başa vura biləsən", sualımıza Aysel "15" cavabı verməklə bu sahədə məlumatının olmadığını nümayiş etdirdi.

Sorğularımızı universitetin digər tədris binasında yerləşən Biznesin təşkili və idarə edilməsi fakültəsində davam etdirdik. Burada da fakültənin dekanı Xankişi Xankişiyev əvvəlcə özü danışdı və insafən də pis danışmadı. O, Boloniya prosesinin məqsədləri, kredit sisteminin mahiyyəti, şərtləri, fakültələrində onun tətbiqi istiqamətində görülmüş işlər haqqında ətraflı məlumat verdi.

Burada da Boloniya prosesi və kredit sistemi haqqında nə kimi təsəvvürlərə malik olduqlarını müəyyənləşdirmək üçün bir neçə müəllim və tələbə ilə söhbət etdik.

I kurs 28-ci qrupda türk dili dərsini aparan filologiya elmləri namizədi, dosent Kübra Quliyeva "Boloniya prosesi nə deməkdir" sualınun cavabında bildirdi ki,

Boloniya prosesi bu gün Azərbaycanda başa düşüldüyü kimi deyil. O elə bir sistemdir ki, həm təhsil üçün, həm də tələbələr üçün böyük şans yaratmış olur.

"Bəs kredit sistemi nədir" sualına o - Mən tam şəkildə izah edə bilmərəm. Bildiyimə görə, kredit sistemi dərslərə verilən saatlardır, - cavabını verdi.

İstehsalın idarə edilməsi fənnindən 4-cü kursda mühazirə aparan Həmid Həmidov isə həmin sualları belə cavablandırdı:

- Boloniya prosesi Qərb dövlətlərinin tətbiq etdiyi bir sistem olub, bizim tələbələrin ixtisaslaşması ilə əlaqədar fənlərin daha yaxşı mənimsənilməsi üçün o fənlərin ertələnməsi (?), yəni, digər vaxta keçirilməsidir.

Kredit dediyimiz burada fənnin digər illərə qalması anlamına gəlir.

Birinci kurs 30-cu qrupda dərs deyən baş müəllim Bəhruz Rzayev də suallarımızı məmnuniyyətlə cavablandırdı:

- Bəhruz müəllim, sizə görə, Boloniya prosesi nədir?

- Boloniya prosesi təzə təhsil sistemidir. Bu ildən bizdə də tətbiq olunur. Baxarıq, görək necə olacaq. Tam məlumatım yoxdur. Biz bunu iş prosesində biləcəyik.

- Bəs sizə aydın olmayan sistemlə necə işləyirsiniz?

- Yox e, sistemdən xəbərimiz var. Deməli, ildə 2 dəfə imtahandır. İmtahanlara qədər 3 dəfə kollokvum (?) keçirilir. O kollokvumlardan toplanan bal əsasında uşaq imtahana buraxılır. Bal toplamasa, imtahandan kəsiri olsa, kredit vasitəsi ilə pul ödəyir ki, təzədən imtahana buraxılsın.

- Kredit nədir? Tələbə krediti necə yığır?

- Tələbə yığmır ki, krediti.

- Bəs kim yığır?

- Mənə dəxli olmayan sualı mənə niyə verirsiniz. Kreditin mənə nə dəxli var?

Həmin fakültənin söhbət etdiyimiz tələbələri də öz cavabları ilə müəllimlərindən heç də geri qalmadıqlarını nümayiş etdirdilər.

28-ci qrupdan olan Kamil Abbaslıya verdiyimiz "Boloniya sistemi nədir" sualına "Orada dərslərdə keçilən kreditlər olur: dərslər keçilir və qiymətlər yazılır. Semestrin axırında bu qiymətlərə uyğun qiymətlər yazılır" kimi əcaib-qəraib bir cavab aldıq. Hazırda öyrəndiyi 60 saatlıq türk dili fənnindən imtahan verəndən sonra nə qədər kredit qazana biləcəyini soruşduqda da Kamil fikirləşmədən 4 kredit əvəzinə şəstlə "50-dən yuxarı" deyə cavab verdi. Gözü müəllimə sataşanda isə cavabının düzgün olmadığını başa düşüb bu dəfə başqa bir rəqəm dedi: "15".

Kamildən "Valideynin bilirmi ki, sənin oxuduğun kredit sistemi nədir" sualına isə konkret "Yox" cavabını aldıq.

4-cü kursda oxuyan Leyla Hüseynovaya da nə sual verdiksə, hərləyib-fırlayıb ancaq imtahandan danışdı. O da tədris planında 60 saat yer verilmiş istehsalatın idarə edilməsi fənnini başa vurandan sonra 4 əvəzinə 50 kredit balı qazanacağını dedi.

Daha sonra universitetin Həsən Əliyev küçəsində yerləşən tədris binasında olub İstehsal və xidmət sahələrinin iqtisadiyyatı fakültəsinə də baş çəkdik. Bizim ora gəldiyimizi fakültənin dekanı Əli Hacıyevə bildirmişdilər. Əli müəllim də öz "hazırlığını" görmüşdü. Və biz bir müəllimlə söhbət etmək istədiyimizi bildirən kimi iqtisad elmləri namizədi, baş müəllim Şəhla Rzayeva hüzurumuzda hazır oldu. Mikroiqtisad və makroiqtisad fənlərindən dərs deyən Şəhla müəllim biz sual verən kimi Boloniya prosesi və kredit sistemi haqqında bildiklərini nəinki universitetlərində, hətta ölkədə bu sistemə keçid istiqamətində görülmış işlərdən danışmağa başladı. Əli müəllim arada onu mətləbə doğru istiqamətləndirsə də xeyri olmadı. Müəllimin "çıxışını" aşağıdakı sualla kəsməli olduq: "Dərs dediyiniz fənlər neçə saatdır?"

- Hərəsi 120 saat olmaqla 240 saat.

- Semestr ərzində keçilən bu fənlərdən tələbə nə qədər kredit qazanır?

Sualımıza birbaşa cavab verməkdə çətinlik çəkən Şəhla müəllim yenidən nitqinə davam etdi və bu dəfə qiymətləndirmə prosesinin necə aparılmasından danışdı.

Bunun üçün tələbəyə 16 kredit yazıldığı bizə məlum olsa da, çıxışının sonunadək Şəhla müəllimdən sualımıza cavab ala bilmədik...

Bakı Musiqi Akademiyasının professoru yeni sistemin tətbiqini palma ağacının Bakıda əkilməsinə bənzətdi, tələbələri isə kredit sistemi ilə bank kreditini səhv saldılar

Akademiyada ilk olaraq Fortepiano fakültəsinin dekanı Nərminə Quliyeva ilə görüşdük. O, bizi mehribanlıqla qarşıladı. Gəlişimizin məqsədini, məramını açıqladıq. Nərminə xanım Boloniya prosesi, onun tərkib hissəsi olan kredit  sistemi haqqında bunları dedi:

- Kredit sistemi haqqında məlumatımız azdır. çox şeyi bilmirik. Sözün düzü, mətbuatda da bu sistem haqqında yazıya rast gəlməmişəm. Əgər o yaxşı sistem olsa belə onu bizim Bakı Musiqi Akademiyasında aparılan təhsil sisteminə uyğunlaşdırmaq lazımdır. Məsələ bundadır ki, bizim yaşlı nəsil - müəllim və professorlarımız hələ ki, bu sistemi tam qəbul edə bilmirlər. Onsuz da bizim ali təhsil ocağında uşaqlar fərdi qaydada hazırlaşırlar. Onların öyrədilməsində, qiymətləndirilməsində, müəllim seçimində problemlərimiz var. Bunlara baxmayaraq, bu dərs ilindən iki kafedramız - Musiqi menecmenti və müasir musiqi texnologiyaları və Etnologiya kafedraları kredit sisteminə keçmişlər. Onların rəhbərləri ilə görüşsəniz yaxşı olar...

Telman Hacıyev - (musiqi menecmenti və müasir musiqi texnologiyaları kafedrasının müdiri, professor, əməkdar incəsənət xadimi):

- Bu sistemə biz yenicə keçmişik. Bir neçə müəllim də seçmişik. Amma Boloniya prosesinə, kredit sisteminə kor-koranə keçmək olmaz. Bu sistemə yavaş-yavaş keçmək lazımdır. Tələbələrlə fərdi məşğul olunan Musiqi Akademiyasında kredit sistemi hələ ki, tətbiq etmək çox müşkül məsələdir. Məgər dahilər yetirən bu təhsil ocağında o vaxtlar kredit sistemi var idi? Bu ona bənzəyir ki, palma ağacını gətirib Bakıda əkirsən... O ki qaldı siz deyirsiniz, bu sistemin üstün cəhətləri nədədir, mən bu sistemin tarixini də, üstün cəhətlərini də yaxşı bilirəm. Amma onun bizim Bakı Musiqi Akademiyasına tətbiqi hələ ki, çətindir. Gələn dəfə gələndə onları sizə deyərəm...

Nəzmiyyə Abbaszadə (İfaçılıq fakültəsinin dekanı, professor):

- Bu sistem bizdə hələ ki, alınmır...

Tahir Atakişiyev (İfaçılıq fakültəsinin müəllimi, professor):

- Bizim öz "Boloniya" sistemimiz lap çoxdan var...

Müşfiq Qənbərli (Bəstəkarlıq fakültəsinin II kurs tələbəsi):

- Kredit sistemi çox yaxşıdır. Məsələn, mənim valideynlərim mağazadan kreditə paltaryuyan maşın götürüblər. Xırda-xırda onun pulunu ödəyirlər. Mən Badamdar qəsəbəsində yaşayıram. Yolum uzaqdır. İstəyirəm həmin kredit sistemindən istifadə edərək bir maşın götürüm. Dərsə maşınla gəlim-gedim. Pulunu da xırda-xırda qaytararam... Bax kredit sisteminin üstün cəhətləri bundan ibarətdir...

Ceyla Qurbanova (Fortepiano və orqan klavesin fakültəsinin I kurs tələbəsi):

- Kredit sistemi deyəndə adamın gözləri önünə pul - dollar, yevro gəlir...

Leyla Bədəlova (Xor-dirijorluq fakültəsinin I kurs tələbəsi (rus bölməsi):

- Bu sistem haqqında heç bir anlayışım belə yoxdur. Açığını desəm, tələbə yoldaşlarım da bu barədə heç nə bilmirlər...

Ramin Allahverdiyev (Musiqi menecmenti fakültəsinin II kurs tələbəsi),  Səbuhi Axundov (Simli alətlər ifaçılıq fakültəsinin I kurs tələbəsi), Şamil Loqinov (Nəfəs alətləri fakültəsinin I kurs tələbəsi) də təhsildə kredit sistemini banklardan, mağazalardan alınan kredit kimi başa düşürlər...

***

Sorğularımızın nəticəsi göstərdi ki,  ali məktəblərimizin bir çoxunda ölkəmizin Avropa təhsil məkanına inteqrasiyasına böyük imkanlar açan Boloniya prosesinin, onun əsas tələbi olan kredit sisteminin mahiyyəti və üstünlükləri müəllim və tələbələrin əksəriyyətinə hələ tam aydın deyil. Müəllimlər, tələbələr, valideynlər arasında bu istiqamətdə aparılan maarifləndirmə işi zəifdir. Son illər yeni sistemin ölkəmizdə tətbiqi istiqamətində Təhsil Nazirliyinin atdığı bir sıra məqsədyönlü addımlara, ölkə Prezidentinin bu il yanvarın 31-də imzaladığı "Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrinin Avropa ali təhsil məkanına inteqrasiyası ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında" sərəncamında bu prosesin daha da sürətləndirilməsinin də bu sahədə həyata keçirilən işlərin intensivləşdirməsinin tələb olunmasına baxmayaraq, hələ də bəzi ali məktəblərdə gözləmə mövqeləri müşahidə olunur. Onlar bilmirlər ki, bütün sahələrdə olduğu kimi təhsildə də Avropa məkanına inteqrasiya zamanın tələblərindən irəli gələn zərurətdir və bu istiqamətdə gedən proseslər artıq geridönməz xarakter alıb.

Mütəxəssis fikri 

Boloniya prosesinin tarixi, bu dünya miqyaslı prosesin prinsipləri, başlıca tərkib hissəsi olan kredit sistemi, dünyada geniş yayılmış akademik kredit sistemlərinin mahiyyəti, kreditin təhsil sistemində rolu, kredit sisteminin faydası və s. haqqında suallara verilən cavablar çox vaxt qeyri-dəqiq və natamam olur. Əməkdaşımız ayrı-ayrı terminlərə və məsələlərə aydınlıq gətirmək üçün Azərbaycan Dillər Universitetinin ingilis dili fakültəsinin dekanı, professor Əfqan Abdullayevlə görüşüb söhbət etmişdir. Professor Ə.Abdullayevin şərhini oxuculara təqdim edirik.

Əfqan Abdullayev,

Azərbaycan Dillər

Universitetinin professoru:

- Boloniya prosesinin tarixi 1987-ci ildən Avropa İttifaqında Socrates Erasmus proqramının təsis olunması ilə başlayıb. 1988-ci ildə Boloniyada Maqna Charta Universitatum sənədi imzalandı, 1989-cu ildə Avropa Kredit Transfer Sistemi Erasmus proqramı çərçivəsində pilot proqram kimi təsis edildi, 1990-cı ildə Avropa İttifaqının Tempus proqramı yarandı, 1992-ci ildə Maastricht Treaty - Avropa İttifaqının inteqrasiyası və təhsil sənədi imzalandı, 1997-ci ildə Lissabon Sazişi, 1998-ci ildə Sorbonna bəyannaməsi (4 ölkə), 1999-cu ildə Boloniya bəyannaməsi (29 ölkə), 2001-ci ildə Praqa Kommünikesi (33 ölkə), 2003-cü ildə Berlin bəyannaməsi (40 ölkə), 2003-cü ildə Aİ-Erasmus Mundus proqramı və nəhayət, 2005-ci ildə Berqen konfransı (45 ölkə, o cümlədən Azərbaycan Respublikası prosesə qoşuldu) keçirildi.

Boloniya prosesi aşağıdakı prinsiplərin həyata keçirilməsini müəyyənləşdirdi:

* Hamının başa düşdüyü və qəbul etdiyi təhsil dərəcələrinə (bakalavr, magistr) aparan sistemin yaranması.

* Əsasən iki pilləli bakalavr (BA), magistr (MA) təhsil sisteminin tətbiqi.

* Avropa Kredit Transfer Sisteminin (ildə 60 kredit yığmaq) tətbiqi.

* Mobilliyin təmin olunması (məs.: Erasmus proqramı).

* Təhsildə keyfiyyətin təmin olunması sahəsində Avropa ölkələrinin əməkdaşlığı.

* Ali təhsildə Avropa modeli. (Bunlar 1999-cu ildə Boloniya Bəyannaməsində qəbul olundu).

* Ali təhsilə ömürboyu yiyələnmək prinsipi.

* Ali təhsil müəssisələrinin və tələbələrin rolunun cəmiyyətdə artırılması.

* Avropa Ali Təhsil Məkanının dünyada maraq oyatması. (Bunlar Praqa konfransında (2001-ci il) əlavə edilmişdir)

* Avropa Ali Təhsil Məkanının Avropa Elmi-Tədqiqat Məkanına inteqrasiyası, yəni 3-cü təhsil pilləsinin - Ph.D-nin Boloniya təhsil sistemi kimi qəbulu  (Berlin, 2003-cü il)

"Kredit" sözünün mənası ilə əlaqədar müxtəlif lüğətlərə nəzər salsaq, onun çox mənası ilə rastlaşarıq. Bu mənalar biznes, bank, mühasibatlıq və təhsil sahələrini əhatə edir. Sözün ilkin mənası latın dilindən "creditum", yəni "borc", "bir kəsə etibar olunan əşya" deməkdir. Ticarət sahəsində ilk dəfə "creditor" mənasında 1447-ci ildən işlədilir. Akademik mənada, yəni "müəyyən fənnin müvəffəqiyyətlə tamamlanmasına görə qazanılan bal, vahid" kimi 1904-cü ildən, "Kredit kart" mənasında 1952-ci ildən işlənir. "Credit card" birləşməsi əslində XIX əsrin sonlarında "travellers check" mənasını bildirib. Bizim məqsədimiz ancaq "akademik kredit" olduğundan başqa mənalara diqqət yetirməyəcəyik.

Bu gün dünyada əsasən 2 akademik kredit sistemi daha geniş yayılmışdır:

* USCS - United States Credit System (ABŞ Kredit sistemi).

* ECTS - European Credit Transfer System (Avropa Kredit Transfer Sistemi).

Birinci sistem (ABŞ Kredit sistemi) XX əsrin əvvəllərindən tətbiq olunur və semestrdə 15-18 kredit qazanmaq imkanı verir. ABŞ-da adətən qrup həftədə 3 saat (150 dəqiqə) dərs keçirsə, bu o deməkdir ki, AB-in (bakalavr) 1 kredit saatı 1 saatlıq mühazirə/seminar və 2 saatlıq ev işinə bərabərdir. MA-in (magistr) 1 kredit saatı 1 saatlıq mühazirə və 5 saatlıq ev işinə bərabərdir. BA üçün semestrdə orta tədris yükü 15 kreditə (vahidə) bərabərdir ki, bu da 45 (15 saat auditoriya vaxtı+30 saat auditoriyadan kənar saat) saat dərsdə iştirak və oxumaq deməkdir. MA-da isə bu müvafiq olaraq 9 kredit (vahid) və 54 saat dərsdə iştirak və oxumaq deməkdir.

İkinci sistem isə (Avropa Kredit Transfer Sistemi) XX əsrin 80-ci illərindən tətbiq olunmağa başlanıb və semestrdə 30-33 kredit qazanmaq imkanı verir.

Dünyanın müxtəlif ölkələrində kredit sisteminin tətbiqi də müxtəlifdir. Burada universitetin "semestr", yoxsa "kvartal" sistemləri üzrə işləmələri də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Əksər universitetlərdə tədris ili "Payız" (16 həftə) və "Yaz" (17 həftə) semestrləri olmaqla, 2 hissəyə bölünür. 8-10 həftəlik "Yay sessiyası" deyilən bir tədris müddəti də tətbiq olunur. Boloniya sisteminə görə akademik ilimiz 30 həftəlik olmalıdır.

Son bir neçə ildir ki, universitetlərdə hamı bir-birini görəndə çox verilən suallar arasında 1-ci yerdə yəqin ki, "Kredit nədir?" sualı durur. (Bəzən "Kredit saat" da deyirlər). Bunun çox sadə bir cavabı var: "Kredit tələbənin semestr boyu həftə ərzində bir dərsdə keçirdiyi akademik saatdır". Yəni əgər tələbə bir həftədə hər hansı bir fənnə 6 akademik saat vaxt sərf edirsə, demək o fənn 6 kreditlik fəndir və tələbə semestrin nəticəsinə görə həmin fəndən müvəffəq qiymət alarsa, onda o, 6 krediti qazanmış olur.

Demək, "Kredit sistemi" tələbənin təhsil müddətindəki fərdi planı, "kredit" isə tələbənin tədrisdə kəmiyyət göstəricisidir.

Tələbə krediti mühazirə-seminar məşğələlərdə iştirakı ilə, müstəqil, yəni auditoriyadankənar tapşırıqlar yerinə yetirməklə də qazana bilər.

Kredit sistemi tələbələrə nə verəcək?

Qloballaşan dünyada yaşayıb orada gedən proseslərdən kənarda qalmaq, seyrçi rolunda çıxış etmək inkişafa mane olmaq deməkdir.

Azərbaycanda təhsil alan hər hansı bir tələbə təhsil haqqında sənədlərini kredit sistemi tətbiq olunan hər hansı bir ölkənin universitetinə təqdim edəndə heç bir çətinlik çəkməyəcək. çünki kredit sistemi vahid tədris məkanı deməkdir.

Bakalavr pilləsini başa vuranın alacağı əsas ali təhsil sənədləri (diplom və diploma əlavə) beynəlxalq standartlara cavab verəcək.

Hər bir tələbənin qiymət cədvəlində (Transcript və ya Diploma Supplement) fənlərin kəmiyyət göstəricisi-krediti və GPA-Grade Point Average (bütün fənlər üzrə orta qiymət göstəricisi) yazılacaq.

Tələbə, məcburi fənlər müstəsna olmaqla, fənləri, həmçinin müəllimləri də seçməkdə müstəqil olacaqdır. Tədrisin keyfiyyəti, müəllimlərin fəaliyyəti haqqında tələbə münasibət bildirməkdə azad olacaq və onun münasibəti universitet üçün əsas sayılacaqdır.

Tələbə tədris prosesində lazımi çap materiallarını (tədris olunan fənnin semestr üzrə proqramı-syllabus, mühazirə mətnləri və s.) və həmin materialların elektron variantını alacaqdır.

Tədris proqramında tələbələrə təklif olunan fənlər 3 qrupa bölünür:

1) məcburi və ardıcıl öyrənilən fənlər (məs.: qrammatika, fonetika, nitq praktikası və s.)

(Prerequisite: a course which you must comrlete before you register for another course at a hiqher or urrer level)

2) məcburi, lakin ardıcıllığı vacib olmayan fənlər (məs.:Azərbaycan tarixi, informatika və kompüter texnologiyası və s.)

3) tələbələrin öz seçimləri əsasında öyrədilən fənlər (siyasi elmlər, humanitar elmlər, ixtisasdan seçmə fənlər, ümumpeşə haqqında fənlər və s.).

"Azərbaycan müəllimi"