Ölkə başçısı Prezident İlham Əliyevin 4 aprel 2025-ci il tarixində imzaladığı “Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyinin tabeliyindəki elmi müəssisələrin fəaliyyətinin optimallaşdırılması və səmərəliliyinin artırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Sərəncama əsasən, oxşar və bir-birini tamamlayan istiqamətlər üzrə fəaliyyət göstərən institutlar birləşdirilərək ixtisaslaşmış 8 institut yaradılacaq, eyni zamanda, müasir elmi infrastruktur və beynəlxalq standartlara cavab verən 2 yeni elmi müəssisə formalaşdırılacaq.

Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin üzvü Şahin Seyidzadə “Azərbaycan müəllimi”nə bildirib ki, bu sərəncam Azərbaycan elminin və təhsilinin daha çevik, səmərəli və müasir tələblərə uyğun idarə olunması istiqamətində mühüm bir mərhələnin başlanğıcıdır:

“Prezident İlham Əliyevin imzaladığı son sərəncamla bəzi elmi müəssisələrin fəaliyyətinin optimallaşdırılması, bəzilərinin ləğvi və ya universitetlərin tabeliyinə verilməsi nəzərdə tutulur. Bu mühüm qərar Azərbaycanda elmi idarəetmənin daha səmərəli və çağdaş tələblərə uyğun bir formaya salınmasına xidmət edir. Sərəncamın həm təhsil sisteminə, həm elmi fəaliyyətə, həm də regionlarda elmi mühitin inkişafına təsir edəcəyi gözlənilir. 

Elmi müəssisələrin bir hissəsinin dövlət universitetlərinin tabeliyinə verilməsi elmlə təhsilin qarşılıqlı əlaqəsini gücləndirəcək. Bu dəyişiklik, ilk növbədə, universitetlərdə aparılan tədris prosesinin daha praktik, daha tədqiqat yönümlü və müasir tələblərə uyğun olmasına şərait yaradacaq. Tələbələr elmi laboratoriyalara və tədqiqat qruplarına daha erkən mərhələdə qoşularaq akademik inkişaflarını zənginləşdirə biləcəklər. Universitetlərin elmi potensialı da bu dəyişikliklə güclənəcək. Yeni ixtisaslar, interdisiplinar proqramlar, magistratura və doktorantura səviyyəsində daha güclü elmi baza formalaşacaq. Bu isə uzunmüddətli baxışda ölkənin innovasiya və elmi bilik bazasının böyüməsinə zəmin yaradacaq. 

Sərəncamda bəzi elmi-istehsalat birliklərinin ləğvi və ya yenidən təşkili ilə elmi idarəetmədə təkrarçılıq aradan qalxacaq, maddi və insan resursları daha rasional istifadə olunacaq. Bu struktur islahatları Azərbaycan elmini daha çevik və nəticəyönümlü formaya salacaq. Tətbiqi elmlərə, sahə əsaslı tədqiqatlara və sənaye ilə əməkdaşlığa yönəlmiş layihələrin dəstəklənməsi asanlaşacaq. Universitetlərlə inteqrasiya nəticəsində elmi-texniki bazaya çıxış genişlənəcək, texnoparklar və startap təşəbbüsləri üçün münbit şərait yaranacaq”.

Deputat qeyd edib ki, elmi-tədqiqat institutlarının regionlardakı universitetlərin tabeliyinə verilməsi Bakı mərkəzli elmi fəaliyyətin tədricən regionlara yayılması ilə nəticələnəcək:

“Elmi-tədqiqat institutlarının regionlardakı universitetlərin tabeliyinə verilməsi həm regional universitetlərin elmi mərkəzə çevrilməsinə, həm də yerli problemlərin elmi əsaslarla öyrənilib həll olunmasına xidmət edəcək. Regionlarda kənd təsərrüfatı, ekoloji problemlər, yerli sənaye və sosial məsələlər üzrə tədqiqatlar üçün daha çox resurs və dəstək cəlb olunacaq. Bu isə elmin sosial faydasını artıracaq və yerli inkişaf strategiyalarına töhfə verəcək”.

Ş.Seyidzadə sərəncamdan irəli gələn məsələlərin alimlər üçün yaratdığı yeni perspektivlər və çağırışlardan da bəhs edib. O bildirib ki, sərəncamın tətbiqi alimlər üçün həm imkanlar, həm də müəyyən çətinliklər yarada bilər:

“Universitet mühitinə inteqrasiya olunmaq, daha geniş auditoriya ilə işləmək və tələbələrə bilik ötürmək alimlərin elmi fəaliyyətini daha canlı və dinamik edə bilər. Eyni zamanda, beynəlxalq layihələrə çıxış imkanlarının artması, qrant proqramlarına daha səmərəli qoşulmaq potensialı da bu struktur dəyişiklikləri ilə mümkündür. Lakin bu keçid dövründə adaptasiya məsələləri, strukturlaşma və funksional yeniliklər bəzi alimlər üçün əlavə təlim və dəstək tələb edə bilər.
Prezident İlham Əliyevin imzaladığı bu sərəncam Azərbaycan elminin və təhsilinin inkişafında yeni bir mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər. Elm və təhsilin inteqrasiyası, elmi fəaliyyətin regionlara yayılması, səmərəli idarəetmə və innovasiya yönümlü inkişaf hədəfi bu islahatların əsas mahiyyətini təşkil edir. Əgər bu proseslər strateji yanaşma ilə davam etdirilərsə, Azərbaycan elmi və təhsili yaxın illərdə beynəlxalq rəqabətə daha hazır və daha dayanıqlı bir sistemə çevrilə bilər”.