31 avqust – 5 sentyabr tarixlərində Bakıda ilk dəfə olaraq Beynəlxalq Universitetlərarası Proqramlaşdırma Müsabiqəsinin (ICPC) Dünya Finalı keçiriləcək. Bu, təkcə texnologiya və informatika həvəskarları üçün deyil, həm də Azərbaycanın elm, təhsil və gənclər siyasəti üçün qlobal miqyasda mühüm hadisədir. Dünyanın 70-ə yaxın ölkəsindən yüzlərlə tələbənin qatılacağı final ölkəmizin beynəlxalq nüfuzunu daha da artıracaq. 

Bəs Azərbaycan belə bir mötəbər yarışa ev sahibliyi etməyə hazırdırmı? “Azərbaycan müəllimi” bu suallarla ICPC dünya finalının direktoru Fuad Hacıyevə müraciət edib.

– ICPC Dünya Finalının Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı qərar necə qəbul olundu? Seçimdə hansı meyarlar əsas götürüldü?

– Bu, əslində çox maraqlı proses oldu. Keçən ilin dekabrında biz Bakının finala ev sahibliyi etməsi üçün müraciət göndərmişdik. Yanvarda ICPC nümayəndələri ölkəmizə səfər etdi və ilkin olaraq Azərbaycanın imkanlarını yüksək qiymətləndirdi. Bizə isə bunun yaxın illərdə mümkün ola biləcəyi bildirildi. Çünki artıq 2025-ci il üçün müraciət etmiş bir neçə ölkə vardı.

Biz də təbii ki, razılaşdıq və iki-üç ilə hazırlaşacağımızı düşündük. Amma gözlənilmədən, yanvarın 20-də ICPC rəhbərliyi daha geniş heyətlə Bakıya gəldi. Otellər, məkanlar nəzərdən keçirildi, müqavilə layihəsi hazırlandı və elə həmin gün qərar verildi: Dünya finalı məhz Bakıda keçiriləcək. Bu, bizim üçün həm böyük sürpriz, həm də qürur mənbəyi oldu.

ICPC etiraf edir ki, indiyədək keçirilən 49 final arasında yalnız Azərbaycan bu qədər qısa müddətdə – cəmi 6 aya bütün hazırlıq işlərini başa çatdıran ilk ölkədir.

– Sizcə, bu qərar Azərbaycanın elm və texnologiya sahəsində beynəlxalq nüfuzu barədə nə deyir?

– Xatırladım ki, 2019-cu ildə məktəblilər arasında Proqramlaşdırma üzrə Dünya Çempionatı Azərbaycanda keçirilmişdi. Həmin yarışda 88 ölkə iştirak etmişdi. Bu, ölkəmizin beynəlxalq tədbirləri uğurla təşkil etmək bacarığını artıq sübut etmişdi.

ICPC-də isə Azərbaycanın ilk təmsilçiliyi 2024-cü ildə baş tutdu – ADA Universitetinin tələbələrindən ibarət komanda yarışmada iştirak etdi. Müsabiqənin Bakıda keçiriləcəyi xəbəri yayıldıqdan sonra yerli gənclərin marağı daha da artdı. Bu gün 140 komanda Azərbaycana gəlir, onların əksəriyyəti – təxminən 95-99%-i – informatika üzrə olimpiada təcrübəsinə malik tələbələrdir. Azərbaycandan isə ADA və Bakı Ali Neft Məktəbinin tələbələrindən ibarət iki komanda təmsil olunacaq. 

– Tədbirin keçirilməsi üçün hansı texniki və təşkilati imkanlar nəzərə alınıb?

– ICPC üçün əsas şərtlərdən biri yüksək texniki təminat və müasir infrastrukturun mövcudluğudur. Burada serverlərdən tutmuş kompüterlərə, yarış məkanından tutmuş logistika məsələlərinə qədər hər şey nəzərə alınır.

Bakı Konqres Mərkəzi nümayəndələr tərəfindən görüləndə, başqa məkan barədə düşünmədilər belə. Texniki hazırlıq baxımından da Azərbaycanda heç bir problem yoxdur. Peşəkar mütəxəssislərimiz var və ICPC-nin beynəlxalq texniki komandası da daim dəstək verir. Yəni həm məkan, həm də texniki təminat baxımından ölkəmiz bütün tələblərə cavab verir.

– Bu yarışın təşkili zamanı Azərbaycanın əvvəlki hansı təcrübələri rol oynadı?

– İlk növbədə 2019-cu ildə keçirilən 31-ci Beynəlxalq İnformatika Olimpiadasını (IOI) qeyd etmək lazımdır. O, formatına görə ICPC-yə çox yaxın idi. Amma fərq ondadır ki, ICPC ölkələrarası deyil, universitetlərarası yarışmadır. Burada bayraqlar yoxdur, ölkələrin adı çəkilmir, yalnız universitetlərin adları ön plandadır.

Yəni ICPC qlobal miqyasda gənclərin bilik üzərində rəqabətini təşviq edir və hər hansı siyasi kontekstdən uzaq dayanır. Bizim üçün isə əsas təcrübə məhz IOI oldu. Üstəlik, ölkə daxilində keçirilən respublika səviyyəli olimpiadalar da bu işə mühüm zəmin yaratdı.

Amma bir məqamı vurğulamaq istəyirəm: ICPC miqyasına görə tamam fərqlidir. Burada 140 komanda – ümumilikdə 420 tələbə iştirak edir. Üstəlik, ölkəmizə 1200-dən çox xarici qonaq gələcək. Bu tədbirin hazırlığı yarışın özündən daha məsuliyyətlidir.

– Təşkilati baxımdan hansı çətinliklər ilə üzləşdiniz?

– Açığı, çətinliklər artıq arxada qaldı. Hazırlıq mərhələsi 2-4 ay ərzində çox intensiv aparıldı. İndi isə yarışa sayılı günlər qalır və bütün təşkilati məsələlər öz həllini tapıb.

– ICPC Dünya Finalının Azərbaycanda keçirilməsi yerli gənclər üçün hansı imkanlar yaradacaq?

– Bu, yerli tələbələr üçün əvəzsiz motivasiya mənbəyidir. Təsəvvür edin, Harvard, MIT, Berkeley, Princeton, California State kimi dünyanın aparıcı universitetlərinin komandaları Bakıya gəlir. Bu, bizim gənclər üçün həm təcrübə, həm stimul, həm də böyük bir ilham qaynağıdır.

Müsabiqə “YouTube” üzərindən canlı yayımlanacaq ki, bu da daha geniş auditoriyaya izləmək imkanı verəcək. Ən əsası isə Azərbaycan artıq sübut edir ki, texnologiya sahəsində nüfuzlu beynəlxalq tədbirlərə ev sahibliyi edə biləcək güclü ölkələr sırasındadır. Yekunda demək olar ki, ICPC Dünya Finalının Bakıda keçirilməsi ölkəmizin elm və təhsil potensialının göstəricisidir.