İnsan hüquqları sadəcə hüquqi sənədlərdə deyil, cəmiyyətin hər bir sahəsində və təbəqəsində hiss olunmalıdır. Lakin bu necə təmin edilməlidir? Bu hüquqların qorunması üçün üzərimizə hansı vəzifələr düşür və biz bu məsuliyyəti necə yerinə yetiririk? Azərbaycanda hüquqi maarifləndirmə sahəsində hansı çatışmazlıqlar var?

Hüquq və İnsan Haqları İnstitutu publik hüquqi şəxsin İdarə Heyəti sədrinin müavini Natəvan Rüstəmova “Azərbaycan müəllimi”nə bildirib ki, Azərbaycanda hüquqi maarifləndirmə sahəsində ən ciddi çatışmazlıqlardan biri əhalinin hüquqi biliklərinin zəifliyi və bu biliklərin sistemli şəkildə artırılmamasıdır: “Bunun əsas səbəblərindən biri hüquqi tədrisin və maarifləndirmə işlərinin ardıcıl və geniş olmamasından irəli gəlir. Universitetlərin Hüquq fakültələrində hüquqlar dərindən öyrədilsə də, tədris kifayət qədər praktik deyil. Digər ixtisaslarda hüquqi savad aşağı səviyyədədir. Gənclərin hüquqi savadlılığını artırmaq üçün  maarifləndirmə tədbirləri məktəb səviyyəsindən başlamalı, mediada və internetdə hüquqi məlumatlara asan və aydın formada çıxış təmin edilməlidir. Universitetlərin hüquq fakültələrində tədrisin səviyyəsi qaldırılmalı və yetərincə praktik yönümlü olmalıdır. Hüquqi biliklərin artırılması üçün hüququn bütün sahələrinə dair kitabların yazılması, nəşri və yayılması təşviq olunmalıdır. Hüquqi sahədə təlimçilər hazırlayan heç bir platforma yoxdur. Bunlardan başqa, insanlar müstəqil şəkildə hüquqi informasiya əldə etməkdə çətinlik çəkirlər. Qanunvericiliyin bütün sahələrində tez-tez dəyişikliklər edilir, lakin bu dəyişikliklər bir çox hallarda ictimaiyyətə sadə və anlaşılan dildə çatdırılmır”.

O bildirib ki, ümumiyyətlə, hüquqi maarifləndirmə daha çox dövlət qurumlarının təşəbbüsü ilə aparılır, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının bu sahədəki fəaliyyəti son illər xeyli azalıb: “Bütün bu məqamlar insanların hüquqi mədəniyyətini zəiflədir. Onlar hüquqlarını bilmir və yaxud bilsələr də, həmin hüquqlardan istifadə etməyə çəkinirlər. Ölkədə yeganə hüquq institutu olan Hüquq və İnsan Haqları İnstitutu maarifləndirmənin səviyyəsinin artırılması üçün hüququn müxtəlif sahələrinə aid elmi monoqrafiyalar nəşr etdirməklə yanaşı, geniş əhali üçün insan hüquqlarına dair məlumat sessiyaları da təşkil edir. 

Bundan başqa, institut 2023-cü ilin dekabr ayından virtual kitabxana yaradıb ki, bu platformada Azərbaycanın hüquqşünas alimləri və tədqiqatçılarının hüququn müxtəlif sahələrinə aid kitabları, monoqrafiyaları, məqalələri və hesabatları yerləşdirilib. Qısa müddət ərzində virtual kitabxananın istifadəçiləri 800 000-dən çox yüklənmələr edib ki, bu da kitabxanaya artan marağın göstəricisidir. Bundan başqa, hüququn müxtəlif sahələrinə həsr edilmiş audioməqalələr institutun saytında yerləşdirilib. Geniş əhalinin hüquqi maarifləndirilməsi üçün institut həm də rəsmi saytında hüquqi terminlərin izahını dərc edir, eləcə də sosial media hesablarında maarifləndirici posterlər paylaşır.